Пунктуациясы



Pdf көрінісі
бет39/175
Дата11.05.2020
өлшемі1,36 Mb.
#67099
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   175
Байланысты:
767f84253bd59368c0d3f8a69b50ecc0

Ескерту.  Мифологиялық,  қиял-ғажайып  бейнелердің  тегін,  затын 
білдіретін атаулар кіші әріппен жазылады: пері, ібіліс, періште, шайтан, дию
Титулды  білдіретін  сөздер  жалқы  атаудың  алдынан  келсе,  бас  әріппен, 
соңынан келсе, кіші әріппен жазылады: Әмір Темір, Ағатай хазірет
Найман,  керей,  албан,  арғын,  адай,  қыпшақ,  үйсін  т.б.  рулардың  ішкі 
жіктерін көрсететін атаулардың жалқылық сипаты басым болғанса, бірінші сөзі 
бас әріппен жазылады: Сары үйсін, Көлденең қыпшақ т.б. 
 
82-жаттығу. Сөйлемдердегі бас әріппен келетін сөздерді анықтап, жазылу 
себебін түсіндіріңіздер. 
І. аздан соң ербол абайлардан бөлініп, көлқайнарға қарай тартып 
кетті.  (М.Ә.)  қасым  пішенбаев  көмір  тапқаннан  кейін,  ол  баянауыл, 


 
47 
қарқаралы жерлерін сонау балқашқа дейін иемденіп алады. ұлы сібір 
темір  жолын  салуына  байланысты  ХІХ  ғасырдың  аяқ  кезінде 
екібастұз  көмірін  пайдалану  үшін  «воскресен  тау-кен  акционерлік 
қоғамы»  ұйымдасады.  павлодар  қаласына  таяу,  ертістің  сол  жақ 
жағалауындағы  воскресенская  пристанына  екібастұздан  тар  табанды 
темір  жол  тартылды  да,  сол  жолмен  екібастұз  көмірін  деров  ертіс 
арқылы омбыға тасытады. (Ә.Нұрш.) араб басқыншылығынан кейінгі 
кездегі қараханид кезеңінің тілдік ерекшеліктерін сипаттайтын жазба 
материалдарға  юсуф  баласағұнның  «құтадғу  білік»  атты  поэмасы, 
махмұд  қашқаридің  «дивану  лұғат-ат  түрік»  атты  лингвистикалық 
еңбегі, ахмед югнакидің «һибат-уль-хакаик» атты еңбегі, қожа ахмет 
яссауидің  шығармалары  («хикметі»)  жатады.  (С.И.)  шығыстың 
классикалық  әдебиетінің  қазақша  еркін  аудармалары,  яғни  шығыс 
сюжеттерін  қайталап  қазақша  жырлаған  туындылар:  «шахнаме», 
«ләйлі – мәжнүн», «жүсіп – зылиха», «фархад – шырын», «ескендір», 
«мұңлық  –  зарлық»,  «сейфүл-мәлік»,  «бозжігіт»,  «шахмардан», 
«шәкір – шәкірат» т.б. (Р.С.) 
 
ІІ.  бұл  асқа  қарқаралының  арғыны,  жетісудің  жалайыры,  садыр-
матайы, семіз-найманы, ылдидің уақ, бурасы, дағандының керейі бар, 
талай  үлкен  рулар  келмек.  (М.Ә.)  күлкісі  көмір  болғыр  сейіттің  не 
бүлдіріп,  не  қойғанын  группадағылар  тұңғышбаев  келген  соң  бірер 
минут  өтер  өтпесте-ақ  білген-ді.  (М.Әуб.)  исаның  жайын  сөз  қылу 
тәкежаннан  құтылудың  шарасы  емес-ті.  (М.Ә.)  ХІХ  ғасырдың  соңы 
мен  ХХ  ғасыр  басында  жарық  көрген  кітаптар,  газет-журналдар 
(«түркістан  уалаятының  газеті»,  «дала  уалаятының  газеті»,  «айқап» 
т.б.) тілінен де міне осыны байқаймыз.  (С.И.) сондықтан «алпамыс», 
«қамбар  батыр»,  «ер  тарғын»  сияқты  ежелгі  батырлар  жырлары  да, 
«қыз  жібек»,  «айман  –  шолпан»  тәрізді  лиро-эпостар  да,  қазақтың 
профессионал  ақындарының  өлеңдері  де,  жыр-дастан  болып  келетін 
жаңа туындылар да «қисса-и» атымен басылды. (Р.С.) 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   175




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет