Сборник II научно-практической международной студенческой конференции Narxoz Student Research-2021

ар асындағы байланысты мұқият жəне ашық түрде зерттеу қажет. 

Тиісті бағдарламалар əзірленуі керек, соның ішінде ондаған жəне 

жүздеген факторлар, соның ішінде абайсыздық үшін қатаң жаза-

лау - бұл шараларды қолданбаса, Ертістің болашағы өте өкінішті 

көрінеді. 

Жалпы  айтсақ,  қазіргі  таңда,  Ертіс  өзеніне  қатысты  іс-шара-

лар  жүзеге  асырылуда.  Ертіске  Катунь  өзенінің  бассейніне  қо-

сылатын  Тихий  өзенін,  Ақ  Қаба  мен  Қара  Қаба  бұрылыстарын, 

Бұқтырма  өзеніне  Катунь  өзенінің  ағындарын  біріктіру  қажет, 

деп санаймыз. Бұдан бөлек, Омск аумағына суқойма жасап, өзен-

нің  ағысын  саябырлатып,  су  деңгейін  жоғарлату  үшін  су  асты 

жасанды  шоңғалдарын  салуымыз  қажет.  Егер  Ертіс  құтқарыл-

са,  халықаралық  Хельсинки  конвенциясы  құтқарылады.  Атап 

өтілген  құжатта  əрбір  мемлекет  өзінің  ауданы  арқылы  ағатын 

өзеннен  өзіне  керекті  мөлшерде  ылғал  алуға  хақылы,  дегенмен, 

оған  экологиялық  бағытта  кері  əсерін  тигізбеуі,  шекараның  əр 

бұрышындағы əрбір мемлекетке зиян келтірмеуі міндеттілігі анық 

көрсетілген.[5] 

Қорытындылай келе, Ертіс суы «өте ластанған» деп бағаланға-

нын  атап  өткіміз  келеді.  Жыл  сайын  мыңдаған  химиялық  заттар 

Ертіс бассейніне түседі, улы ауыр металдардың, пестицидтердің, 

нитраттардың,  фосфаттардың,  мұнай  өнімдерінің  жоғарылаған 

концентрациясы  анықталды,  микробиологиялық  ластану  өте 

жоғары деңгейде тіркелді. Жыл сайын Ертіс жағалаулары қоқысқа 

айналады.  Жыл  сайын  көктемгі  су  тасқыны  мен  жаңбыр  кезінде 

өзенге Ертіс жағалаулары мен оның салаларынан тонна тұрмыстық 

қалдықтар шайылып кетеді. Біздің пікірімізше, Ертістің ластануы-

ның  негізгі  себептерінің  бірі  өнеркəсіптік  кəсіпорындар  мен  му-

ниципалдық  сектордан  жеткіліксіз  тазартылған  ағынды  суларды 

шығару болып табылады. Ара-тұра апаттық төгінділер Қазақстан-

ның  жоғарғы  Ертіс  бассейнінде  орналасқан  кəсіпорындарында 

болады,  ал  барлық  улы  қоспалар  Ертіске  өзен  салалары  арқылы 

енеді, деп ойлаймыз. Айтқымыз келгені, қазіргі таңда дереу осы 

жағдайды  алдын  алу  іс-əрекеттерін  қарастыру  керек  деп  санай-

мыз,  өйткені  егер  бұл  жағдайға  назар  аударылмаса,  ең  үлкен  су 

жолы алдағы уақытта Қазақстанға айтарлықтай кері əсерін тигізуі 

мүмкін. 

80

жүктеу/скачать 3,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: