ПӘН БОЙЫНША ДӘРІСТЕРДІҢ КОНСПЕКТІСІ

№1 дәріс

Қазақстан тарихының тарихнамасы курсы - Қазақстан тарихы ғылымының даму тарихына қатысты еңбектер мен олардағы тұжырымдарды, ойларды зерттейді.

- отандық тарихнамасының даму кезеңдерін анықтау;

- ежелгі және ортағасырлық тарихи білімнің даму деңгейін көрсету;

- Қазақстан тарихын зерттеуде ХҮІІІ-ХІХ ғасырлардағы орыстық тарихи ой мектебінің негізгі бағыттарының мазмұнын ашу;

- Кеңестік тоталитарлық жүйе кезеңіндегі тарих ғылымының даму ерекшеліктерін анықтау, жоғарғы мектеп тындаушыларының бойында оқып үйреніп отырған мәселелерге қатысты сыни көзқарас қалыптастыру;

- ХІХ ғасырдың аяғы – ХХ ғасырдың басындағы қазақ саяси элитасының шығармашылық мұрасын оқып үйрену: Ш.Құдайбердиев, Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, М.Тынышбаев, М.Дулатов және т.б.

- Қазақстан тарихы ғылымының қазіргі кезеңдегі даму деңгейін көрсету;

- зерттеу жұмытарында тарихнамалық талдау әдістерін тиімді пайдалануды, зерттеп отырған мәселе бойынша өзінің жеке бағдарын айқындауға үйрету.

Қазақстан тарихының тарихнамасы курсы Деректану, Мұрағаттану, Тарихи өлкетану, Мұражайтану және ескерткіштерді қорғау, Археология, Этнология, Этнография, Қазақстан тарихы (ежелгі, ортағасырлар, жаңа және қазіргі заман) т.б. ғылымдармен тығыз байланыста дамиды.

Қазақстан тарихының тарихнамасы курсы соңында студент Қазақстан тарихының зерттелу кезеңдері, әр кезеңдердің зерттеу әдіснамасымен, ғалым – тарихшылардың ой – қорытындыларымен, тұжырымдарымен жете танысып шығады, тарихи мұраларға сыни қатынасты қалыптастырады.

1. Курстың мақсаты?

2. Курстың міндеттері?

3. Қазақстан тарихының тарихнамасы курсы қандай ғылымдармен тығыз байланыста дамиды?

№2 дәріс

Тақырып: Қазақстан тарихнамасы курсына кіріспе.

Дәрістің мақсаты:Студенттерге Қазақстан тарихы тарихнамасы курсының мақсат міндеттерін аша отырып, курстың әртүрлі кезеңдердегі Қазақстан тарих ғылымының даму тарихын зерттеуде, оның дамуының өлшемдерін анықтауда, әртүрлі көзқарастар бойынша түбегейлі шешімдерді айқындауда маңыздылығын түсіндіру.

Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны: 1.Қазақстан тарихы тарихнамасы курсының мақсат – міндеттері, зерттеу объектісі. 2. Қазақстан тарихы тарихнамасын оқып - үйренудің теориялық және әдіснамалық негіздері.

Қазақстан тарихының тарихнамасы курсы - Қазақстан тарихы ғылымының даму тарихына қатысты еңбектер мен олардағы тұжырымдарды, ойларды зерттейді.

- отандық тарихнамасының даму кезеңдерін анықтау;

- ежелгі және ортағасырлық тарихи білімнің даму деңгейін көрсету;

- Қазақстан тарихын зерттеуде ХҮІІІ-ХІХ ғасырлардағы орыстық тарихи ой мектебінің негізгі бағыттарының мазмұнын ашу;

- Кеңестік тоталитарлық жүйе кезеңіндегі тарих ғылымының даму ерекшеліктерін анықтау, жоғарғы мектеп тындаушыларының бойында оқып үйреніп отырған мәселелерге қатысты сыни көзқарас қалыптастыру;

- ХІХ ғасырдың аяғы – ХХ ғасырдың басындағы қазақ саяси элитасының шығармашылық мұрасын оқып үйрену: Ш.Құдайбердиев, Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, М.Тынышбаев, М.Дулатов және т.б.

- Қазақстан тарихы ғылымының қазіргі кезеңдегі даму деңгейін көрсету;

- зерттеу жұмытарында тарихнамалық талдау әдістерін тиімді пайдалануды, зерттеп отырған мәселе бойынша өзінің жеке бағдарын айқындауға үйрету.

Қазақстан тарихының тарихнамасы курсы Деректану, Мұрағаттану, Тарихи өлкетану, Мұражайтану және ескерткіштерді қорғау, Археология, Этнология, Этнография, Қазақстан тарихы (ежелгі, ортағасырлар, жаңа және қазіргі заман) т.б. ғылымдармен тығыз байланыста дамиды.

Қазақстан тарихының тарихнамасы курсы соңында студент Қазақстан тарихының зерттелу кезеңдері, әр кезеңдердің зерттеу әдіснамасымен, ғалым – тарихшылардың ой – қорытындыларымен, тұжырымдарымен жете танысып шығады, тарихи мұраларға сыни қатынасты қалыптастырады.

1. Курстың мақсаты?

2. Курстың міндеттері?

3. Қазақстан тарихының тарихнамасы курсы қандай ғылымдармен тығыз байланыста дамиды?

Дәрісте Зороастризм дінінің қасиетті текстер жиынтығы – Авеста (Ясна, Яшты және Вендидат) ерте көшпелілер мемлекетінің әлеуметтік – саяси құрылысы, әдебиет және діні туралы мәліметтер беруде дерек көзі ретінде қарастырылады, сонымен қатар ерте көшпенділер дәуірі туралы Ахеменид жазбалары, Дарий І патшаның Бехистун, Ксеркстің Персеполь жазбалары, Геродот еңбегінің тақырыптары мен мазмұндары, Страбонның географиясындағы сақ (скиф) тайпалары сипаттамасының негізгі мәселелері талқыланылады.

1. Авеста неше бөліктен тұрады?

2. Ясна мазмұны?

3. Яшты мазмұны?

4. Вендидат мазмұны?

5. Сақтар туралы мәліметтер Геродоттың еңбегінің нешінші бөлімінде кездеседі?

6. Геродот «Тұмар ханым» жөніндегі оқиғаны қандай мәліметтерге сүйеніп жазды?

7. Страбон «Географиясында» жер – суларды сипаттағанда қандай қателіктер жіберген?

8. Дарий І патшаның Бехистун сына жазбасында сақтардың қай топтарының аттары аталады?

Дәріс №4

Тақырып: Тайпалар конфедерациялары және мемлекеттік құрылымдар туралы тарихнамалық танымдар (б.з.д. ҮІІ-ІҮ ғғ.).

Дәрістің мақсаты: Студенттердің бойында б.з.д. ҮІІ-ІҮ ғғ. тайпалар конфедерациялары және мемлекеттік құрылымдар туралы тарихнамалық танымдар қалыптастыру.

Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны: 1. Зороастризм дінінің қасиетті текстер жиынтығы – Авеста (Ясна, Яшты және Вендидат) әлеуметтік – саяси құрылыс, әдебиет және дін туралы. 2. Ерте көшпенділер дәуірі туралы Ахеменид жазбалары, Дарий І патшаның Бехистун, Ксеркстің Персеполь жазбалары. 3. Геродот еңбегінің тақырыптары мен мазмұндары. Страбонның географиясындағы сақ (скиф) тайпалары сипаттамасының негізгі мәселелері.

Дәрісте Зороастризм дінінің қасиетті текстер жиынтығы – Авеста (Ясна, Яшты және Вендидат) ерте көшпелілер мемлекетінің әлеуметтік – саяси құрылысы, әдебиет және діні туралы мәліметтер беруде дерек көзі ретінде қарастырылады, сонымен қатар ерте көшпенділер дәуірі туралы Ахеменид жазбалары, Дарий І патшаның Бехистун, Ксеркстің Персеполь жазбалары, Геродот еңбегінің тақырыптары мен мазмұндары, Страбонның географиясындағы сақ (скиф) тайпалары сипаттамасының негізгі мәселелері талқыланылады.

1. Авеста неше бөліктен тұрады?

2. Ясна мазмұны?

3. Яшты мазмұны?

4. Вендидат мазмұны?

5. Сақтар туралы мәліметтер Геродоттың еңбегінің нешінші бөлімінде кездеседі?

6. Геродот «Тұмар ханым» жөніндегі оқиғаны қандай мәліметтерге сүйеніп жазды?

7. Страбон «Географиясында» жер – суларды сипаттағанда қандай қателіктер жіберген?

8. Дарий І патшаның Бехистун сына жазбасында сақтардың қай топтарының аттары аталады?

Дәріс №5

Тақырып: Қазіргі Қазақстан ғылымы үшін үндіарийлер мәселелері.

Дәрістің мақсаты: Студенттерге қазіргі Қазақстан ғылымы үшін үндіарийлер мәселелерінің маңыздылығын, оларға отан тарихшыларының еңбектерінде берілген баға туралы теориялық білім беру.

Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны: 1.Үндіарийлердің шығу тегі туралы теорияларға шолу. 2. Сақ – савроматтардың, ғұндардың, қаңлылардың, үйсіндердің шығу тегі мәселесіне тарихи еңбектерде берілер баға.

Дәрісте үндіарийлердің шығу тегі туралы теорияларға шолу жасалынады, сақ – савроматтардың, ғұндардың, қаңлылардың, үйсіндердің шығу тегі мәселесіне тарихи еңбектерде берілген баға талқыланады.

1. «Арийліктер» дегеніміз кімдер?

2. И.М. Дьяконовтың жасаған қорытындысы бойынша арийліктерге қандай тілдік топтарды жатқызуға болады?

3. «Арийліктер үнді-иран тілінде сөйлеген еуропалық типтегі адамдар және соңғы зерттеулерге қарасақ арилер б.з.б. 1 мыңжылдықтың басында Қазақстан мен Орта Азияда өз тiршiлiктерiн аяқтаған», - деген қорытындыны өз еңбегінде жасаған ғалым - тарихшы?

4. «Үйсіндер иран тілдес еуропоидтық нәсілді тайпалық одақтар», - деген қорытынды жасаған ғалым - тарихшы?

Дәріс №6

Тақырып: Қазіргі Қазақстан ғылымы үшін үндіарийлер мәселелері.

Дәрістің мақсаты: Студенттерге қазіргі Қазақстан ғылымы үшін үндіарийлер мәселелерінің маңыздылығын, оларға отан тарихшыларының еңбектерінде берілген баға туралы теориялық білім беру.

Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны: 1.Үндіарийлердің шығу тегі туралы теорияларға шолу. 2. Сақ – савроматтардың, ғұндардың, қаңлылардың, үйсіндердің шығу тегі мәселесіне тарихи еңбектерде берілер баға.

Дәрісте үндіарийлердің шығу тегі туралы теорияларға шолу жасалынады, сақ – савроматтардың, ғұндардың, қаңлылардың, үйсіндердің шығу тегі мәселесіне тарихи еңбектерде берілген баға талқыланады.

1. «Арийліктер» дегеніміз кімдер?

2. И.М. Дьяконовтың жасаған қорытындысы бойынша арийліктерге қандай тілдік топтарды жатқызуға болады?

3. «Арийліктер үнді-иран тілінде сөйлеген еуропалық типтегі адамдар және соңғы зерттеулерге қарасақ арилер б.з.б. 1 мыңжылдықтың басында Қазақстан мен Орта Азияда өз тiршiлiктерiн аяқтаған», - деген қорытындыны өз еңбегінде жасаған ғалым - тарихшы?

4. «Үйсіндер иран тілдес еуропоидтық нәсілді тайпалық одақтар», - деген қорытынды жасаған ғалым - тарихшы?

Дәріс №7

Тақырып: Дала көшпенділерінің рим-византия шығармаларында зерттелу тарихы.

Дәрістің мақсаты: Дала көшпенділерінің рим-византия шығармаларында зерттелу тарихы.

Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны: 1. Аммиан Марцелианның ғұндарға берген сиапттамасы. 2. Иорданның зерттеуіндегі Еділдің жеке тұлғасы. 3. Менандр Протектор (ҮІғ.) еңбегіндегі көшпелілер тарихы. 4. Константин Богрянородный (Хғ.) «О управление империи», «О населении Великой степи первой половины Х столетия». 5. Орыс жылнамалары С.М. Соловьев ХІІ ғасырдағы дала көшпелілері туралы.

Дәрісте Аммиан Марцелианның ғұндарға берген сиапттамасы, Иорданның зерттеуіндегі Еділдің жеке тұлғасы, Менандр Протектор (ҮІғ.) еңбегіндегі көшпелілер тарихы, Константин Богрянородныйдың (Хғ.) «О управление империи», «О населении Великой степи первой половины Х столетия» атты еңбектері, С.М. Соловьевтің ХІІ ғасырдағы дала көшпелілері туралы зерттеулері талқыланылады .

1. Аммиан Марцелианның еңбегі?

2. Хундар көсемі Ругила, Аттила басқарған мемлекеттер туралы және Аттиланың Римге жорығы туралы, соғыстың жеңістері жөнінде өте бағалы мәліметтер келтірген гот тарихшысы Иорданның еңбегі қалай аталады?

3. Константин Богрянородныйдың (Хғ.) «О управление империи», «О населении Великой степи первой половины Х столетия» атты еңбектерінде дала көшпенділерін қалай бағалайды?

4. С.М. Соловьевтің ХІІ ғасырдағы дала көшпелілері туралы зерттеулері қалай аталады?

Дәріс №8

Тақырып: Дала көшпенділерінің рим-византия шығармаларында зерттелу тарихы.

Дәрістің мақсаты: Дала көшпенділерінің рим-византия шығармаларында зерттелу тарихы.

Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны: 1. Аммиан Марцелианның ғұндарға берген сиапттамасы. 2. Иорданның зерттеуіндегі Еділдің жеке тұлғасы. 3. Менандр Протектор (ҮІғ.) еңбегіндегі көшпелілер тарихы. 4. Константин Богрянородный (Хғ.) «О управление империи», «О населении Великой степи первой половины Х столетия». 5. Орыс жылнамалары С.М. Соловьев ХІІ ғасырдағы дала көшпелілері туралы.

Дәрісте Аммиан Марцелианның ғұндарға берген сиапттамасы, Иорданның зерттеуіндегі Еділдің жеке тұлғасы, Менандр Протектор (ҮІғ.) еңбегіндегі көшпелілер тарихы, Константин Богрянородныйдың (Хғ.) «О управление империи», «О населении Великой степи первой половины Х столетия» атты еңбектері, С.М. Соловьевтің ХІІ ғасырдағы дала көшпелілері туралы зерттеулері талқыланылады .

1. Аммиан Марцелианның еңбегі?

2. Хундар көсемі Ругила, Аттила басқарған мемлекеттер туралы және Аттиланың Римге жорығы туралы, соғыстың жеңістері жөнінде өте бағалы мәліметтер келтірген гот тарихшысы Иорданның еңбегі қалай аталады?

3. Константин Богрянородныйдың (Хғ.) «О управление империи», «О населении Великой степи первой половины Х столетия» атты еңбектерінде дала көшпенділерін қалай бағалайды?

4. С.М. Соловьевтің ХІІ ғасырдағы дала көшпелілері туралы зерттеулері қалай аталады?

Дәріс №9

Тақырып: Қазақстан тарихының тарихнамалық дәстүрлері (ХІІІ-ХҮІІ ғғ.).

Дәрістің мақсаты: Студенттерге Қазақстан тарихының тарихнамалық дәстүрлері (ХІІІ-ХҮІІ ғғ.) туралы түсінік беру.

Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны: 1. Ортағасырлық авторлардың тарихи көзқарастарының ерекшеліктері мен сипаты. 2. Ибн әл-Асирдің моңғол шапқыншылығына дейінгі кезең бойынша Орта Азия мен Қазақстан тарихы және ХІІІ ғасырдың алғашқы 20-шы жылдарындағы моңғол әскерлерінің шапқыншылығы туралы мәліметтер. 3. «Бейбарыс жылнамасы», әл-Омари, ибн Батут (ХІғ.) еңбектері. 4. Ибн Халдунның тарихи-философиялық ойлары, Алтын Ордадағы қырқыстар туралы туралы хабарлар. 5. Ибн Арабшахтың (ХҮғ.) қыпшақтарға берген сипаттамасының моңғолдық билеуші топтың ресми тарихнамасына айналуы. 6. Рашид ад-Диннің түркі және моңғол халықтары туралы энциклопедиясы.

Араб халифаты дәуірінде арабтардың Шығыста жаулап алуы, синкретикалық мұсылман мәдениеті мен ислам дінінің ықпал өрісін кеңейту ісіндегі белсенділігі, мұсылман дүниесінің саяси шекарасынан тыс жатқан алыс аймақтармен сауданың дамуы арабтарды Шығыс Еуропа мен Орталық Азияның көршілес елдерімен және алыстағы халықтар мен тайпалар туралы ақпарат жинауға құлшындырды. Арабтың орта ғасырлардағы тарихнамасының Қазақстан аймағына ерекше ден қоюы олардың Орта Азиядағы жаулап алған жерлерін нығайту және Қазақстанның жауынгер көшпелі тайпаларынан сыртқы қауіпсіздікті қамтамасыз ету қажеттігімен де байланысты болды.

Темірдің саясатына теріс сипаттама берген араб авторлары Ахмед ибн Мұхаммед ибн Арабшах, әл-Айни, әл-Асади соңғы топқа жатады. Клавихо өзінің 1403-1406 жылдардағы саяхатының күнделігінде Самарқандағы орасан зор құрылыс жұмыстарын, онда товарлардың, соның ішінде Русь пен оның Қазақстанды атайтынындай «Татариядан», Қытайдан және басқа елдерден әкелінген товарлардың молдығын атап өткен. Әмір Темір мен оның ұрпақтары негізгі сауда жолдарын жаулап алып, көптеген елдермен сауда және дипломатиялық қатынастарын дамытуға көп көңіл бөлді.

Хронологиясы жағынан әмір Темірдің іс-әрекеттері туралы толып жатқан хикаялардың негізін салған алғашқы еңбек Низам ад-дин Шамидің «Зафар-намесі» болды, ол хижра бойынша 806 жылға (1403-1404 жж.) жеткізілген. Автор Темір Бағдатты алғаннан кейін соған қызмет етуге көшкен, оның жорықтарында еріп жүріп, кеңсе қызметін атқарған. Ол өз еңбегіне ресми құжаттарды, Темір жеңістері туралы мәлімдемелерді, сол дәуірдегі оқиғаларға қатысушылардың ауызша әңгімелерін, Темірдің ұйғыр хатшысы жазған хроникаларды пайдаланған. Шамидің ХІҮ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстанда болған оқиғалар туралы мәліметтері негізінен әмір Темірдің Ақ Орда мен Моғолстанның билеушілері Ұрыс хан мен Тоғылық Темір ханға қарсы күресіне қатысты. Шығыс Дешті Қыпшақ пен Жетісудағы шаруашылықтың жай-күйі жөнінде деректер келтірген, өлкенің тарихи географиясын зерттеуге арналған материалдар бар.

Фазаллах Рашид ад-Диннің «Жами ат-таварих» («Жылнамалар жинағы», 1310-1311 жылдары аяқталған) деген тарихи еңбек ХІІ-ХІІІ ғасырлардағы монғол және түрік тайпалары мен халықтарының тарихы жөніндегі мейлінше елеулі еңбек болып табылады. Рашид ад-Дин шығармасының негізіне ресми монғол хроникалары, монғолдар жаулап алған түрлі елдердің тарихи шығармалары, оқиғаларға қатысушы хабарламашылардың материалдары алынған. Әдет-ғұрып, діни нанымдар, көшпелі тұрмысы туралы мәліметтер алуан түрлі. «Жылнамалар жинағының» екінші томында тайпалардың этникалық құрамы, Қазақстан монғол ұлыстарының құрамына кірген кездегі оның топонимикасы, тарихи географиясы, оның саяси тарихы жөніндегі деректер, Орда Ежен ұлысының тарихы, оның ұрпақтарының, басқа да Жошы ұрпақтарының генеологиясы жөніндегі мәліметтер келтірілген.

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. Кімнің шығармасының негізіне ресми монғол хроникалары, монғолдар жаулап алған түрлі елдердің тарихи шығармалары, оқиғаларға қатысушы хабарламашылардың материалдары алынған?

2. Хронологиясы жағынан әмір Темірдің іс-әрекеттері туралы толып жатқан хикаялардың негізін салған алғашқы еңбек?

3. Фазаллах Рашид ад-Диннің еңбегі?

4. Әл-Омари еңбегі?

5. Ибн Батут еңбегі?

Араб халифаты дәуірінде арабтардың Шығыста жаулап алуы, синкретикалық мұсылман мәдениеті мен ислам дінінің ықпал өрісін кеңейту ісіндегі белсенділігі, мұсылман дүниесінің саяси шекарасынан тыс жатқан алыс аймақтармен сауданың дамуы арабтарды Шығыс Еуропа мен Орталық Азияның көршілес елдерімен және алыстағы халықтар мен тайпалар туралы ақпарат жинауға құлшындырды. Арабтың орта ғасырлардағы тарихнамасының Қазақстан аймағына ерекше ден қоюы олардың Орта Азиядағы жаулап алған жерлерін нығайту және Қазақстанның жауынгер көшпелі тайпаларынан сыртқы қауіпсіздікті қамтамасыз ету қажеттігімен де байланысты болды.

Темірдің саясатына теріс сипаттама берген араб авторлары Ахмед ибн Мұхаммед ибн Арабшах, әл-Айни, әл-Асади соңғы топқа жатады. Клавихо өзінің 1403-1406 жылдардағы саяхатының күнделігінде Самарқандағы орасан зор құрылыс жұмыстарын, онда товарлардың, соның ішінде Русь пен оның Қазақстанды атайтынындай «Татариядан», Қытайдан және басқа елдерден әкелінген товарлардың молдығын атап өткен. Әмір Темір мен оның ұрпақтары негізгі сауда жолдарын жаулап алып, көптеген елдермен сауда және дипломатиялық қатынастарын дамытуға көп көңіл бөлді.

Хронологиясы жағынан әмір Темірдің іс-әрекеттері туралы толып жатқан хикаялардың негізін салған алғашқы еңбек Низам ад-дин Шамидің «Зафар-намесі» болды, ол хижра бойынша 806 жылға (1403-1404 жж.) жеткізілген. Автор Темір Бағдатты алғаннан кейін соған қызмет етуге көшкен, оның жорықтарында еріп жүріп, кеңсе қызметін атқарған. Ол өз еңбегіне ресми құжаттарды, Темір жеңістері туралы мәлімдемелерді, сол дәуірдегі оқиғаларға қатысушылардың ауызша әңгімелерін, Темірдің ұйғыр хатшысы жазған хроникаларды пайдаланған. Шамидің ХІҮ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстанда болған оқиғалар туралы мәліметтері негізінен әмір Темірдің Ақ Орда мен Моғолстанның билеушілері Ұрыс хан мен Тоғылық Темір ханға қарсы күресіне қатысты. Шығыс Дешті Қыпшақ пен Жетісудағы шаруашылықтың жай-күйі жөнінде деректер келтірген, өлкенің тарихи географиясын зерттеуге арналған материалдар бар.

Фазаллах Рашид ад-Диннің «Жами ат-таварих» («Жылнамалар жинағы», 1310-1311 жылдары аяқталған) деген тарихи еңбек ХІІ-ХІІІ ғасырлардағы монғол және түрік тайпалары мен халықтарының тарихы жөніндегі мейлінше елеулі еңбек болып табылады. Рашид ад-Дин шығармасының негізіне ресми монғол хроникалары, монғолдар жаулап алған түрлі елдердің тарихи шығармалары, оқиғаларға қатысушы хабарламашылардың материалдары алынған. Әдет-ғұрып, діни нанымдар, көшпелі тұрмысы туралы мәліметтер алуан түрлі. «Жылнамалар жинағының» екінші томында тайпалардың этникалық құрамы, Қазақстан монғол ұлыстарының құрамына кірген кездегі оның топонимикасы, тарихи географиясы, оның саяси тарихы жөніндегі деректер, Орда Ежен ұлысының тарихы, оның ұрпақтарының, басқа да Жошы ұрпақтарының генеологиясы жөніндегі мәліметтер келтірілген.

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. Кімнің шығармасының негізіне ресми монғол хроникалары, монғолдар жаулап алған түрлі елдердің тарихи шығармалары, оқиғаларға қатысушы хабарламашылардың материалдары алынған?

2. Хронологиясы жағынан әмір Темірдің іс-әрекеттері туралы толып жатқан хикаялардың негізін салған алғашқы еңбек?

3. Фазаллах Рашид ад-Диннің еңбегі?

4. Әл-Омари еңбегі?

5. Ибн Батут еңбегі?

Дәрісте Орыс саясатының идеологиялық қалыптары – еуроцентризм, шовинизм, қазақ халқын тарихи зерттеудегі бұрмалаушылық, Қазақстанды зерттеудің отаршылдық мақсаты, қазақстандық тақырыптың тарих ғылымының ерекше саласына айналуы, орыс шығыстануының қалыптасуы, географиялық ортаның қоғам дамуына әсері, П.И. Рычковтың қызметі және «Топография Оренбурской губернии» еңбегі, ІІ Академиялық экспедицияның ғылыми зерттеу еңбектері, қазақ халқы туралы тарихи-географиялық мәліметтер, П.С. Паллас «Описание всех в Российском государстве обитающих народов, а также их житейских обрядов, обыкновенны жилищ, одежды и прочих достопамятностей» атты еңбегі талқыланады.