| Тасымалдаушылар қоздырғышты 2 әдіс арқылы жұқтырады:
Инокуляция әдісі - қоздырғыштар тасымалдаушының қан жүйесіне қан сору арқылы түсіп, жұғады. Инокуляция әдісімен кененің шағуы арқылы кенелік энцефалит, Қырым геморрагиялық қызбасының қоздырғыштары таралады
Контаминация әдісі- қоздырғыштар жәндіктердің нәжісімен адамның сыртқы терісіне түседі, шағу кезінде зақымдалған тері арқылы адамның денесіне түседі. Бұл әдіспен бүрге арқылы оба аруы, бит арқылы бөртпе сүзегі таралады.
Қан немесе трансмиссивті аурулар
(әртүрлі энцефаломиелиттер, гемаррагиялық безгектер) аурудан сау адамға және жануарларға қан; сорғыш насекомдар арқылы беріледі, кейде қосалқы көмекшілері болады, көбінесе табиғи-ошақты болып келеді.
Трансмиссивті инфекциялар 2 түрлі жолмен беріледі:
Тасымалдаушы- адам
Тасымалдаушы – жануар- тасымалдаушы-адам
Тасымалдаушылар ретінде:
Масалар (Денге қызбасы, Малярия, Лимфатикалық филяриоз, Чикунгунья, Карельский қызбасы),
Бүрге (Шагаса ауруы)
Биттер (Ришта ауруы, Тиф, Боррелиоз)
Шыбын (Сонная болезнь)
Мошки (Онхоцеркоз)
Кене (Кенелік риккетсиоз, Ку қызбасы, Марселдік қызба, Энцефалит, Ақтаңдақтық қызба қоздырғышы,Цуцугамуши, Лайм ауруы)
Москиты (Лейшманиоз, Паппатачи қызбасы)
Грам теріс облигатты жасушаішілік паразиттер тобы. Қасиеттері жағынан бактериялар мен вирустарға ұқсас микроорганизмдердің ерекше тобы. Риккетсиялардың сыртқы түрі, көлемі жағынан бактерияларға шамалас, бірақ клетка ішінде тіршілік ететін паразиттер болғандықтан, вирустар сияқты тірі клеткаларда ғана көбейіп, тіршілік етеді. Арнайы антигендік қасиетке ие. Рикетсия жасушалары полиморфты:
Кокк пішінді
Таяқша пішінді
Жіп тәрізді
Ұзынша таяқшалар
Gracilicutes класына, Rickettsiaceae тұқымдастығына, Rickettsia, Orientia, Ehrlichia, Coxiella туыстастықтарынан тұрады. Алғашқы ошағында регионарлы лимфа түйіндерінің ұлғаюымен, бөртпемен, қызбалық жағдаймен сипатталатын, Rickettsia sibirica
тудыратын жұқпалы табиғи-ошақты ауру. Ауруды 1936 жылы Е.М. Миллем “кене қызбасы” деген атпен бірінші болып зерттеген. 1949 жылы П.Ф. Здоровский мен Е.М.Голиневич ауру қоздырғышын бөліп алды. Gracilicutes класына, Rickettsiaceae тұқымдастығына, Rickettsia туыстастығына, Rickettsia sibirica түріне жатады.
Достарыңызбен бөлісу: |
