Міндеттемелердің операциондық аудиті

Банктік және банктік емес мекемелер аудиті барысында аудитор тексереді:

- кредиттік келісім шарттарының орындалуын;

- кредиттің уақытылы қайтарылуы мен пайыздарды төлеуді;

- кредиттердің мақсатты қолданылуы, ол үшін субъектілерге кредиттің қолданылуы мен алынуы айқын болатын ссудалық шот ашуға кеңес беріледі;

- кредитті алу кезінде банкке ұсынылғандай, аудиторлық тексеруге де баланс баптарының растылығы;

- несиелер үшін төленетін пайыздардың объективтілігі, төмен пайыздық мөлшерлеме де, жоғары пайыздық мөлшерлеме де күдік туғызуы керек;

- несиелік операциялардың құжаттық рәсімделенуі, олардың заңға сәйкестілігі мен мақсатқа сайлылығы;

Аудитор корпоративтік табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысуын тексергенде келесіні анықтау керек:

• 
  корпоративтік табыс салығын есептеу дұрыстығы, ол үшін 11 «Табыс салығы бойынша есеп» стандартымен анықталған тұрақты және уақытша болған өзгертулермен байланысты операцияларды зерртеу керек;
  
• 
  Айыппұл мен айыптөлемдерді болдырмау мақсатында жылдың басында корпоративтік табыс салығын есептеу объективтілігі.
  
• 
  Аванстық төлемдерді енгізу мен салықтық органдарға есеп беруді ұсыну уақтылығы;
  
• 
  «Корпоративтік табыс салығы бойынша декларациясын» ұсыну уақтылығы мен растылығы;
  

• 
  жеке тұлғаның табысын (жалақы, демалыс ақысы және т.б.) есептеудін уақтылығы мен дұрыстығы;
  
• 
  жеке тұлғаға салынатын салықтың анықтау дұрыстығы, зейнетақы төлемдері басқа да жеңілдіктер саналмауы;
  
• 
  қызметтерді атқару кезінде табысты есепте дұрыстығы;
  
• 
  жеке табыс салығының бюджетке төлеу уақтылығы;
  
• 
  жеке табыс салығын есептеудің алгоритмін сақтау тәртібі;
  
• 
  Бухгалтерлік есептеу регистрындағы жазулардың нақтылығы мен уақтылығы;
  
• 
  Баланстағы жеке табыс салығы мәліметтері бойынша қалдықтарының регистрлік есеп мәліметтерімен сәйкестілігі;
  

- Айыппұлдарды алдын ала болжау мақсатында «Қосылған құн салығы бойынша декларациясын» ұсыну кезеңділігін анықтау дұрыстылығы;

- субъектінің қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркеу, сонымен бірге бизнес серітестерін тіркеу;

- диффереенциалдық мөлшерлеме бойынша салынатын айналымдардың тізімі;

- тауарлар мен қызметтерді иемдену және бұлар бойынша салықтық шот-фактураның бар болуы;

- «Төлеуге арналған ҚҚС»шоты бойынша бухгалтерлік өткізулерді бір ай ішінде ұсыну дұрыстығы;

- ҚҚС бойынша декларацияны құру кезінде «Төлеуге арналған ҚҚС» шоты бойынша есепті кезеңнің соңында сомманы анықтау

• 
  баланстағы ққс бойынша қалдықтарының регистрлік есеп мәліметтерімен сәйкестілігі;
  
• 
  Акциздерді тексеру кезінде аудитор келесіні бекіту тиіс;
  
• 
  Акцизделген тауарлар мен қызметтердің тізімін анықтау дұрыстылығы;
  
• 
  Бюджетке акциздердің төлеу уақтылығы, акциз бойынша декларацияны құру және ұсыну;
  
• 
  Акциздерді есептеу нақтылығы, акциздік маркілерді есептеу мен олар бойынша есепберу;
  
• 
  Акциз бойынша есептік мәліметтердің растылығы;
  
• 
  Акциздер бойынша бухгалтерлік өткізулерді ұсыну дұрыстылығы;
  

Аудитор келесіні тексереді:

• 
  әлеуметтік салықтың объектісін анықтау дұрыстығын;
  
• 
  бюджетке төленетін әлеуметтік салықтың төлемдерін көрсетудің толықтылығын;
  
• 
  әлеуметтік салық бойынша декларацияны ұсыну және дайындау уақтылығы;
  
• 
  ҚР-ның азаматтарының, шетел мамандарының, және қызметкерлердің еңбегі үшін төленетін төлемдер қорынан алынатын әлеуметтік салықты есептеу нақтылығы;
  
• 
  Бухгалтерлік өткізулердің дұрыстығын, «Әлеуметтік салық»субшоты, «Бюджетпен басқа да есепайырысулар» шоты бойынша қалдықтарының растылығын
  

• 
  Жер салығы бойынша салықтық мөлшермесінің қолдану дұрыстығын;
  
• 
  Салық салынатын объектінің растылығы ( жер учаскісінің көлемі, оны иемдену құқығы);
  
• 
  әрбір жер учаскісі бойынша жер базасына салынатын жер салығын салық мөлшерлемесіне сәйкес есептелуін анықтау;
  
• 
  базалық салықтық мөлшерлемесінде түзетулердің жүргізілуін анықтау;
  
• 
  бюджетке төленетін жер салығын есептеу нақтылығын;
  
• 
  жер учаскісінің орналасу орны бойынша жер салығын бюджетке төлеуін анықтау;
  
• 
  жер салығы бойынша декларациясын ұсыну уақтылығы;
  

Көлік құралдарының шығу мерзімі мен шығу тегіне байланысты түзетулер енгізіледі.

Сондықтан аудитор «Бюджетке төленетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдер» ҚР-сы кодексінің 13 бөліміне сәйкес бюджетке төленетін көлік құралдарына салықты есептеу мен төлеу дұрыстығын тексеру тиіс.

Мүлікке салынатын салық бухгалтерлік баланстың мәліметтеріне сәйкес есептеленеді.

Аудитор келесіні тексеру қажет:

• 
  бухгалтерлік баланс мәліметтері бойынша мүлік салығын төлеу мен есептеу дұрыстығын;
  
• 
  мүлік салығы бойынша аванстық төлемдердің уақтылығы;
  
• 
  мүлік бойынша декларацияны ұсыну уақтылығы;
  
• 
  « Мүлік салығы» субшотында, «Бюджетпен басқа да есепайырысулар» шотында мүлікке төленетін салықтың сомасын көрсетудің нақтылығын;
  
• 
  Баланстағы мүлік салығы бойынша қалдықтарының регистрлік есеп мәліметтерімен сәйкестілігі;
  

• 
  тауарларды жеткізуге, жұмыстарды орындауға, қызметтерді көрсетуге келісім-шартының болуы;
  
• 
  тауарлы – материалдық қорларды алу бойынша рәсімделген біріншілік құжаттардың бар болуы мен дұрыстығы;
  
• 
  тауарлы – материалдық қорларды кіріске жазып қоюды тексерудің толықтылығы;
  
• 
  тауарлы-материалдық қорларды иемдену үшін берілетін сенімхаттардың есеп жүргізуін анықтау;
  
• 
  арнаулы тіркелу журналында сенімхаттар қолдануды уақытында жазу;
  
• 
  бойынша синтетикалық пен аналитикалық есепті жүргізудің дұрыстығы;
  
• 
  Бас кітабында және бухгалтерлік баланста көрсетілген «Жеткізушілер мен мердігерлермен есепайырысу» шоты бойынша журнал – ордеріндегі жазулардың сәйкестілігі;
  
• 
  «Жеткізушілер мен мердігерлермен есепайырысу» шоты бойынша бухгалтерлік өткізулерді құру дұрыстығы;
  

• 
  кредиторлық берешектің құрылу күні;
  
• 
  кредиторлық берешектің субъект табысы ретінде қарастыру уақтылығы;
  
• 
  инвентаризациялау арқылы кредиторлық берешектің дәлділігі;
  
• 
  талап етілген жұмыстың жағдайы мен оның субъектімен қанағаттандырылуы;
  
• 
  үшінші тұлға пайдасына жұмыскерлердің жалақыларынан ұсталымдарының себептілігі және бұл соманың алушыға аудару уақтылығы;
  
• 
  коммунадық қызмет үшін есепайырысудың дұрыстығы;
  
• 
  жұмыскерлерге берілген пайызсыз ссудаларды есептеудің толықтылығы, бұл ссудалардың негізделуі, оларды уақытында өтелуі.