Гумус топырақ түзілу және топырақ құнарлылығының дамуында

 

36 

1.  Гумуста  ӛсімдіктер  мен  микроорганизмдерінің  қоректенуіне  қажетті 

барлық негізгі элементтер жиналады және ҧзақ сақталады. Оның бірте-бірте 

минералдануынан  барлық  элементтер  минералды  тҥрге  айналады  және 

ӛсімдіктермен пайданылады.  

2.  Гумус  пен  органикалық  қалдықтар  ыдырау  кезінде    кӛмірқышқыл 

газы кӛп мӛлшерде бӛлінеді, олар жер бетіне жақын орналасқан ауа қабатын 

кӛмір  қышқылы  газымен  қамтамасыз  етіп,  ӛсімдіктердің  кӛміртегімен 

қоректену кӛзі болады. 

3.  Гумустық  заттар  және  органикалық  қалдықтар  ыдырауының  аралық 

ӛнімдері  топырақ  тҥзілу  процесінің  бірінші  сатысында  белсенді  қатысады  – 

минералдардың  биологиялық  мҥжілу  және  тау  жыныстарының  бҧзылуы. 

Минералдар  әсіресе  фульвокышқылдар  арқылы  бҧзылады  және  олардан 

организмдерге қажетті қоректік элементтер алынады. 

4.  Гумустың  топырақ  кескінін  қалыптастыруда  ҥлкен  рӛлі  бар.  Гумин 

қышқылдары  кӛп  деңгейдегі  топырақтардың  гумустық  қабаты  жақсы 

кӛрінеді.  Егер  топырақта  кальций  кӛп  болса,  гумин  қышқылдары  кальций 

гуматын қҧрайды, суғатӛзімді қҧрылым қҧрауда ол ӛте маңызды. 

5.  Егер  гумус  қҧрамында  фульвоқышқылдар  кӛп  болса,  бҧндай 

топырақтар  кальций,  магний,  калий  және  басқа  да  негіздермен  кедейленеді, 

топырақ  реакциясы  қышқыл  болады,  силикаттар  мен  алюмосиликаттар 

бҧзылады.  Бҧл  жағдайлар  тҧрақты  және  шамадан  тыс  ылғалданған 

топырақтарда байқалады. 

6.  Органикалық 

заттарға 

байланысты 

топырақты 

кӛптеген 

микроорганизмдер  мен  топырақ  жануарлары  мекендейді,  олармен  әртҥрлі 

кҥрделі биохимиялық процестер байланысты. 

 

       Бақылау сұрақтары 

1 Топырақтың органикалық бӛлігі дегеніміз не? 

2 Гумустың кӛздерін атаңыз. 

3 Жыртылатын топырақтарда гумустың кӛзі болып не саналады? 

4 Гумус дегеніміз не, ол қандай заттардан тҧрады? 

5 Әртҥрлі топырақтардағы гумус мӛлшерлері қандай? 

6 Топырақтың гумустық жай-кҥйінің негізгі кӛрсеткіштерін атаңыз. 

7 Топырақ тҥзілу және топырақ қҧнарлығының дамуында гумустың рӛлі 

қандай? 

жүктеу/скачать 0,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: