Еркіндік феномені кең мағыналы, көп қырлы. Ол адамның жеке, сондай-ақ әлеуметтік өмірінің сан саласын қамтиды. Тіліміздің бай екені соншалық, еркіндіктің: бостандық, азаттық, дербестік, егемендік, тәуелсіздік, еріктілік секілді көптеген баламалары бар.
Еркіндік мәселесі – философия ғылымы ғасырлар бойызерттеп келе жатқан, әлі шешімі табылмаған, маңызы қазіргі заманда арта түсіп отырған “мәңгілік” мәселелердің бірі.
Еркіндіктің жалпы сипаттамасы
Философиялық ойлауға тән ашықтық, сыни верификация, реализм, скептицизм, өзін-өзі сынай білу философияны игеруші субъект – тұлғаның рухани дүниесінің қалыптасуына айқындаушы әсер етеді. Философия адамға өз өмірі мен тағдырын өзі айқындауға мүмкіндігі бар екендігін, таңдау еркіндігі адамның өз қолында екендігін түсіндіреді. Бұл жолдардан еркіндік сипатын көріп тұрмыз.
Еркіндік абсолютті емес
Еркіндік бала кезден бәрімізге таныс. Ата-аналарымыз қонаққа кетіп сіл еркіндік берілсе не болушы еді?! Үй шашылған, су төгілген, ыдыс-аяқ сынған көріністер тізіле береді. Сондықтан үлкен түгілі балаға ерік берілсе “бәрін қопарып тастайды”. Сондықтан абсолюттік еркіндік мүмкін емес нәрсе. Бұл мәселе, әсіресе, кішкентайынан тыйым салу ережелерінің қатаң шеңберінде тәрбиеленетін қазақ балалары үшін аса маңызды екенін атап ету керек. Қорқыту, тйыйым салу арқылы емес, саналы еркіндіктің көмегімен ғана қоғамның еркін азаматтарын қалыптастыруға болады. Әрине, абсолюттік еркіндік мүмкін емес, бірақ саналы еркіндікке ие адам ғана өзінің индивидуалдылығын қоғамдқ деңгейде жүзеге асыратын тұлғаға аналады.
