Есептеу сызба жұмысы пәні: Өзара ауыстырымдылык, стандарттау және техникальқ өлшеу Тақырыбы
жүктеу/скачать 25,8 Kb.
|
Өзара алмасушылық М.Нұрсұлу
- Бұл бет үшін навигация:
- Тапсырма 1. Тегіс (жылтыр) цилиндрлі қосылыстын элементтерін анықтау және олардың бөлшектері үшін өлшейтін құралдарды таңдау
- Тапсырманың талабы
- Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар.
| Жалпы нұсқаулар
Есептеу сызба жұмысы бес тапсырмадан тұрады және теориялық курстың барлық негізгі тарауларын қамтыған. Тапсырмалар әрбір студентке жеке дара беріледі. Барлық бес тапсырмалардың бастапқы (негізгі) деректері бойынша кездейсок түрде (кайталанбайтын) арнайы компьютерлік бағдарлама жасалған. Еске салатын жағдай - егер алғашқы берілген тапсырманы жоғалтып алсаныз, қайта берілген тапсырмада бастапқы деректер өзгертіледі. Тапсырма, есептеу түсіндірме жазбаның бетінің сыртына жапсырылады. Сызбаларда, қайсыларында негізгі берілген деректерде сілтемелер берілсе, олар әдістемелік нұсқаудың қосымшасында көрсетіліп келтірілген. Есептеу сызба жұмысы А4 форматтағы жазба қағазы парағында есептеу - түсіндірме жазба ретінде жинастырылады, оған қоса сұлбалар (схемы) және нобайлар (эскизов) А4 форматта сызба қағазында орындалады. Дәлдік шек өріс сұлбалары масштабпен орындалады. Есептеу- түсіндірме жазба мәтіндері (текст) парақтың бір жақ бетінде ғана жазылады. Есептеу түсіндірме жазба беттердің оң жақ бұрышына нөмірлері қойылып болған соң жинақталады. Жазбаның соңында қолданылған әдебиеттер тізімі келтіріледі. Түсіндірме жазбада әдебиеттерге сілтемелер болуы керек. Есептеу түсіндірме жазбаларды қалай жинастыру әдебиетте келтірілген.[4] 5
Тапсырманың мақсаты: 1. Курстың негізгі терминологиясын игеріп, дәлдік шек өрісінің, шектік және негізгі ауытқуларын, дәлдік өлшемдерін, квалитет өлшемдерін, қосылыстың шектік саңылауларын немесе керулерін, қондырудың дәлдік шектерін дұрыс аныктауды үйрену. 2. Бөлшектер сызбаларында немесе құрастырма сызбаларында дәлдік шек өрісі мен қондыруларды дұрыс белгілеуді үйрену. 3. Өлшеуді бақылауға арналған өлшеу құралдарын дұрыс тандай білуді үйрену. Тапсырманың талабы: 1. Тесіктің және біліктің негізгі және шеткі ауытқуларының таңбасын (он немесе теріс) және шамасын, дәлдік шек шамасын анықтау. 2. Тесіктің және біліктің шектік өлшемдерін анықтау. 3. Берілген қондыруына қарай, дәлдік шек жүйелерін анықтау. 4. Қондырулар топтарын, кондыру дәлдік шектерін, саңылаулар мен керулердің шектік шамаларын анықтау. 5. Берілген қосылыстардағы бөлшектердің дәлдік шегі өрісі сұлбасын ыңғайлы масштабта анықтап сызу, 6. Косылыстарды құрастырма түрінде және оның бөлшектері сұлбасын далд шек орісімен, ауытқулармен және бет бүдір параметрлерін белгілеумен сызу. 7. Берілген косылыстар бөлшектерін қажет дәлдікпен өлшеу үшін өлшеуіш құралдарын тандау. 6
1.Егер молшер дәлдігі, дәлдік шек өрісімен шартты белгілеумен (әріппен) берілсе, дәлдік шек шамасы МЕСТ 25346-98 [6] кестесі бойынша анықтаймыз. Бұл кесте келтірілген дәлдік шек шамасы, нақтылы өлшем және квалитет нөміріне байланысты. Әрбір негізгі ауытқу бір немесе екі латын әріпінің алфавитімен белгіленеді: тесік үлкен әріппен, ал білік кіші әріппен. Екі ауытқудың кайсысы-нақтылы өлшем сызығына жақыны негізгі ауытқу болып есептеледі. Ол үстінгі немесе астынғы ауытқу болуы мумкін, ол тақырыбында көрсетілген. МЕСТ 25346-89 [6] осы кестеден нақтылы өлшем тармақ жолына сәйкес шартты белгіленген оның графы қиылысында негізгі ауытқудың мәнімен және таңбасымен табады. Өлшемнің екінші ауытқуын, осының алдына белгілі болған негізгі ауытку және дәлдік шек аркылы табады. 2.Шектік өлшемдерді, нақтылы өлшемге олардың шектік ауытқуларын өз таңбалары аркылы қосу көмегімен анықтайды. Жоғарғы ауытку ен жоғарғы шектік өлшемді, ең төменгі шектік өлшемді аныктау үшін кажет. 3. Берілген қондырулар жағдайында дәлдік шектер жүйесін келесідей түрде белгілейді. Негізгі білік - біліктің жоғарғы ауытқуы (es) келге тен. Мұндай біліктің дәлдік шегі негізгі ауытку «һ» арқылы құрастырылады. Негізгі тесік - тесіктің төменгі ауытқуы (Е1) нөлге тең. тесіктің дәлдік шегі негізгі ауыткуы арқылы «Н» құрастырылады. Егер әртүрлі саңылаулар мен керулер негізгі білік қосылысында артүрлі тесіктермен алынса, онда қондырулар білік жүйесінде болып есептелінеді. Әртүрлі біліктерді негізгі тесікпен қосқанда, қондырулар негізгі тесік жүйесінде больп болып есептелінеді. 7
Тек кана содан кейін аныктап алган бе шектік саңылаулар немесе керулер шамасын анықтаймыз. Белгілі шектік саңылаулар немесе керулер ман аркылы қондырулардың дәлдік шектерін анықтаймыз. 5. Косылыстар дәлдік шек өрісі сұлбасын салудың негізгі міндетін атқарады, қайсысы косылыстың нақтылы өлшеміне сәйкес келетін. Дәлдік шек өрісі сұлбасын салганда нелдік сызыкка өз бетінше перпендикулярлі, бірақ-та бірдей масштабта өлшемдердің таңбасына карай шектік ауытқуларын салады. Нөлдік сызық бағытында далек өрісі шамасын кабылдайды. Дәлдік шектер өрісіне дұрыс талдау жасау үшін есте сақтау керек, елдік сызық тек қана ауытқулар үшін есептеудің бастауы, ал осы сызыкка сайкес олшем, нақтылы H11/d10 өлшемге тең. 1-сызбада Ø 52 қосылыстың дәлдік шек өрісінің сұлбасы көрсетілген. Бірінші тапсырманың есептемелерін қысқарту үшін қосылыстар элементтері және олардың бөлшектерінің мәндерін 1- кестеге енгіземіз. 7.Белшектер сызбалары және құрастыру сұлбаларында дәлдік шек өрістері және берілген қондырулардағы ауытқулар белгілеулерінің мәндері 1-сызбада келтірілген. Сызбада және сұлбаларға өлшемдерін қойған уақытта, ауытқулардың сандық мәндерін толығынан кою керек, жоғарғы және төменгі ауытқулардың толмаған сандық орындарына нөлді қосумен біркелкі қылу керек. Өлшеу құралдарын таңдау метрологиялык, конструктивтік және экономикалық факторларды есепке ала отырып СТ СЭВ 303-86 өлшеу өлшемдерінің - () босатылған қателік мәндері бұйымның дәлдік шек шамасына байланысты келтірілген. Өлшеудің босатылған қателігі мынаны көрсетеді, берілген дәлдіктегі өлшем өлшеуі қаншаға қателесетінін, яғни ( ± ) кіші және үлкен жағына. 8
Өлшеуіш құралдардың шектік қателіктері - ең үлкен шама, қайсысы өлшеуіш құрал ақиқат өлшемді дұрыс көрсетпеуі мүмкін. Шектік қателіктер өлшеуіш құралдардың паспортында және аттестаттарында көрсетіледі. Өлшеу құралдарын таңдағанда, қажет нәрсе олардың шектік қателіктері тең немесе өлшеудің босатылған қателіктерінен кіші болулары керек, яғни өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамалары келесідей шарттың орындалуын қанағаттандыру керек: + lim≤± ; (1) Өлшеу құралдарын таңдап алу келесідей жағдайда жүргізіледі. Қашан нақтылы диаметр және өлшенетін өлшем дәлдік шегі белгілі болғанда 4-кесте бойынша әдістемелік нұсқаның қосымшасынан нақтылы өлшем және дәлдік шек мәні ІТ қиылысынан (± ) мәнін табамыз. Босатылған қателікті біле отырып () 2-қосымша 7-кестесі бойынша шартты еске ала отырып тесік пен білікті өлшеуге сәйкес өлшеу құралдарын таңдаймыз. тапсырманың алғашқы мәліметтері: Нақты мөлшер, мм - 52 Тесік дәлдік шек өрісі – Н11 Білік - d10 Ø52 Ø 52 H11-тесік үшін Төменгі ауыткуы ЕІ=0 мкм жүктеу/скачать 25,8 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|