Этноcaрaлық келіcім Қaзaқcтaн Реcпубликacындa тәуелcіздік пен демокрaтияны нығaйтудың негізі. Қaзaқcтaн хaлқы Accaмблеяcының мәнін aшу
ХХ ғacырдың бacындa ұлт-aзaттық қозғaлыcтың жaңa кезеңін aшқaн қaзaқ зиялылaрының қaлыптacу ерекшеліктерін талдау
жүктеу/скачать 178,55 Kb.
|
Тарих Сессия 2020 дұрыс ответы
| ХХ ғacырдың бacындa ұлт-aзaттық қозғaлыcтың жaңa кезеңін aшқaн қaзaқ зиялылaрының қaлыптacу ерекшеліктерін талдау.
1921 жылы қазақ мектептері үшін алғашқы кеңестік оқулықтар ана тілінде жарық көрді, олардың құрылуына Әлихан Бөкейханов, Әлімхан Ермеков, Мағжан Жұмабаев, Жүсіпбек Аймауытов, Ахмет Байтұрсынов, Сәкен Сейфуллин және басқа да ұлттық интеллигенция өкілдері қатысты. Қазақ тіліндегі алгебраның бірінші мектеп оқулығын құрастырушы — Қаныш Сәтбаев, география — Әлихан Бөкейханов, Қазақстан тарихы-профессор Санжар Асфендияров болды[14]. 1932 жылға қарай, Кеңес өкіметінің алғашқы 15 жылында Қазақстанда жоғары оқу орындарының жүйесі құрылды, КСРО Ғылым академиясының бөлімшесі ашылды (1946 жылы Қазақ КСР Ғылым академиясы болып қайта құрылды[16]), 12 ғылыми-зерттеу институттары және басқа да ғылымды қажетсінетін мекемелер саны көп[17]. Қазақстан жоғары мектебін құруға Санжар Асфендияров, Темірбек Жүргенов, Сәкен Сейфуллин, Ахмет Байтұрсынов, Мұхтар Әуезов, Құдайберген Жұбанов және басқа да Қазақ Ғылым және мәдениет қайраткерлері елеулі үлес қосты[14]. Қуғын-сүргін кезеңі Алайда, кеңес өкіметінің одан әрі нығаюы қазақ зиялыларының Елеулі қудалауына және жаншып қуғын-сүргінге ұшырауына әкеп соқты. 1925 жылы Филипп Голощекин БКП (б) Қазақстан өлкелік комитетінің бірінші хатшысы болып тағайындалды. Голощекин тағайындалғанға дейін и.в. Сталиннің 1925 жылғы 29 мамырдағы БК (б) п Қазақ Өлкелік Комитетінің бюро мүшелеріне жазған хаты болған. Бұл хатта Сталин советке қарсы эмигрант-публицист Мұстафа Шоқайдың мақалаларында және кеңестік "Ақ жол" газетінің материалдарында болған идеялардың ұқсастығын атап өтіп, бұл мәселе бойынша дереу шаралар қабылдауды талап етті, сондай-ақ саяси және идеологиялық майдандардағы күреске партиясыз интеллигенцияның қатысуын нөлге дейін жеткізуге шақырды. Нәтижесінде 1926 жылы вкб (б) Қазкрайкомының III пленумынан кейін басшылық қызмет атқарған қазақ коммунистері қатты сынға ұшырады[1]. Қазақ зиялыларының көптеген өкілдері өз лауазымдарынан алынды [19].
жүктеу/скачать 178,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|