Факультет: Жаратылыстану ғылымдары
жүктеу/скачать 302,91 Kb.
|
1 2
Байланысты:академия 2
- Бұл бет үшін навигация:
- 7. Д’Аламбер-Эйлер парадоксы
| 6. Янг-Миллс теңдеуі
Физика әлемінде гипотеза бар: егер элементар бөлшектерде масса болса, онда оның төменгі шегі де болады. Қандай екені – белгісіз. Бұл ең қиын есептердің бірі. Шешімін табу үшін, табиғаттағы барлық әрекеттесу күштерін байланыстыратын “барлық теория” теңдеуін ойлап табу керек. Тапқан адам, сөзсіз Нобель сыйлығын алар еді. 7. Д’Аламбер-Эйлер парадоксы Бұл парадокс – гидродинамика қағидасы, кез-келген шектеулі формалы дененің шексіз сығылмайтын, тұтқырлықсыз, әрі құйынтуғызбайтын және жылдамдық үзілу жазықтықтарынсыз сұйықтықтың ішіндегі бірқалыпты және сызықтық қозғалысы кезінде сұйықтықтың дене қозғалысына қорытынды үйкеліс күші нөлге тең (1744-жылы Ж. Д’Аламбер, 1745 жылы Л. Эйлер айтқан). Адиабатты қозғалатын идеал газ үшін дәлелденген. Физикалық үйкеліс күшінің жоқтығы жоғарыда айтылған жағдайларда сұйықтық не газ ағындары қозғалыстағы дененің арт жағында тұйықталуымен түсіндіріледі, жалпы сұйқтық арт жаққа әсер ете отырып, алдыңғы жаққа түсірілетін күшті теңестіреді. Мыңжылдықтың ең күрделі математикалық тапсырмалары шешілер болса, ғылымда бетбұрыс болады. Әр шешілген есепке Американын Клэй институты 1 млн доллар сыйақы тағайындайды. Одан бөлек, кейбір тапсырма Нобельге жетер төте жол болуы мүмкін. Мысалы, «Янг-Миллс» теңдеуі. Бұл физикадағы гипотезаға байланысты құрылған есеп. Егер элементар бөлшектерде масса болса, онда оның төменгі шегі бар. Бірақ қандай екені белгісіз. Аталған теңдеу жеті есептің ішіндегі ең қиыны. Өйткені шешімін табу үшін «барлық теория» теңдеуін ойлап табу керек. Табиғаттағы барлық әрекеттесу күшінің байланысын түйсінсеңіз болғаны. Бас қатырған теңдеудің түйінін тапқан жан Нобельге үміткер атанады. «Жетеуін де ешкімнің шеше алмағаны қалай?» дерсіз. Білесіз бе, жылына мыңдаған ғалым теңдеу мен гипотезаның шешімін дәлелдеумен бас қатырады. Сіз есепті шешкен күнде ғылыми тұрғыда дәлдеуіңіз қажет. Мақала жазып, әлем ғалымдарының талқысына ұсынасыз. Әрбіреуі өз жауабын береді, мақұлдайды немесе түзету енгізу керегін айтады. Әйгілі 7 есептің біреуін 2010 жылы Ресей математигі Григорий Перельман шешті. Ол Пуанкаре гипотезасының жауабын тапты. Бұрындары КСРО-ның А.Колмогоров, В.Арнольд, В.Монахов сияқты ғалымдары есепті шешуге талпынып көрген. Алайда тыңғылықты нәтиже болмады. Гипотезаны шешкені үшін Перельманға Филд сыйлығы мен Клэй институтының 1 млн доллары берді. Бірақ атақты математик сыйлықтан бас тартты. Ол өзіне ұсынылған атақтан жиі бас тартады екен. Ғалымның бұл ісіне әлем әлі күнге таңғалады. Одан бөлек шешілуі тиіс «Кук қиындығы», «Риман гипотезасы», «Берч және Свиннертон-Дайер гипотезасы», «Ходж гипотезасы» және «Навье-Стокс теңдеуі» бар. Соңғысының шешімін табуға Мұқтарбай Өтелбаев барын салып жүр. Әйгілі математик теңдеуді жай ғана шешіп қоймай, жаңа әдіс ойлап тапқан. Жер-жаһанның ұлы математиктері «Новье-Стокс» теңдеуін шешуге жүз жыл жұмсаған. Мұхтарбай Өтелбаев болса, 30-40 жыл ізденіп, ақыры есептің кілтін тапты. Бірақ тапқаннан түсіндіру қиынға айналды. Математик «Новье-Стокс теңдеулерінің мықты шешімінің болуы» еңбегін орыстілді «Математический журнал» басылымына ұсынған. Теңдеу сұйықтық пен газдың қозғалысын суреттейді. Өтелбаев анықтаған жол адамзатқа тайфун, цунами тәрізді табиғи құбылыстардың пайда болуын, қозғалыс қайдан басталып, қайдан аяқталатынын көрсетеді. Мұхтарбай Өтелбаевқа Монтгомери-Смит ғалымдары шешімнің кей тұсында қате барын айтқан. Физика-математика ғылымдарының докторына теңдеу шешімін әлі де жетілдіре түсуге уақыт керек. Жалпы, әлемде шешімі қиын деген 500 есеп бар. Мұны математиктердің дүниежүзілік конгресі бекіткен. Соның ішінде 15-і – күрделі, 7-еуіне аса күрделі деп баға берген. Аталған есептерді шешу не үшін керек? Әлемде криптография деген тылсым бар. Жетеудің ішіндегі екеуі ақпаратты шифрлаумен байланысты. Математиктерден «жақсы жаңалық» естісек, криптографияда үлкен өзгеріс орын алады. Өзіне ғана бөлінетін жай сандар туралы «Риман гипотезасы» тіпті бас қатырады. Физикамен үндес теңдеу мен гипотезалардың жөні бөлек. Барлығының түйіні ғалам мен адам игілігіне жарайды. Бұған ғалымдар кепілдік беріп отыр. Пайдаланылған әдебиеттер: 1. https://el.kz/sheshimin_tappa-an_7_esep_20298/ 2. https://surak.baribar.kz/385038/ 3. https://aikyn.kz/9930/13813-sheshimin жүктеу/скачать 302,91 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2