II.2.Коммеск-Өмір "СК" АҚ ұсынатын қызмет түрлері»

Қазіргі уақытта компания сақтандырудың келесі түрлерін жүзеге асырады:

Міндетті нысанда:

- Автокөлік иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру;

- Міндетті сақтандыру азаматтық-құқықтық жауапкершілігі тасымалдаушының жолаушылар алдындағы;

- Қызметі үшінші тұлғаларға зиян келтіру қаупімен байланысты объектілер иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру;

- Міндетті экологиялық сақтандыру.

Ерікті түрде:

- Тұрғын үй мен мүлікті ерікті сақтандыру;

- Автомобиль көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін ерікті сақтандыру;

- Ерікті медициналық сақтандыру;

- Кәсіпкерлік тәуекелдерді сақтандыру;

- Қарыздарды сақтандыру;

- Жүктерді сақтандыру;

- Авиациялық сақтандыру;

- Ұңғымаларды сақтандыру;

- Теміржол көлігін сақтандыру;

- Су көлігін сақтандыру;

- Су көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;

- Сот шығындарын сақтандыру.

2003 жылғы 01 шілдедегі №446-II ҚРЗ "көлік құралдары иелерінің азаматтық –құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес 07.05.2007 ж.жағдай бойынша өзгерістермен және толықтырулармен сақтандыру полисін сатып алу ҚР аумағында орналасқан кез келген көлік құралдарының иелері үшін міндетті.

Автокөлік иесінің кінәсінен болған ЖКО жағдайында сақтандыру компаниясы автокөлік иесінің орнына зардап шеккен адамның мүлкіне, өмірі мен денсаулығына келтірілген залалды өтейді. ЖКО кезіндегі залал дәрежесіне байланысты автокөлік иесіне: - егер бір автомобильге залал келтірілсе - 600 АЕК - ке дейін-егер бірнеше автомобильге залал келтірілсе-2000 АЕК-ке дейін

Тікелей реттеу: егер көлік иесі ЖКО кезінде зардап шексе, онда автокөлік иесіне ақшаны сіз өз жауапкершілігіңізді сақтандырған сақтандыру компаниясы төлейді (кінәлі сақтандыру полисі болған жағдайда).

Сақтандыру құны Заңмен белгіленген және барлық компанияларда бірдей: сақтандыру полисінің құнын есептеу кезінде мыналар ескеріледі: тіркеу орны мен автомобильдің түрі, автомобиль иесінің жасы мен жүргізу өтілі, автомобильді пайдалану мерзімі, авариясыз жүргізуді ынталандыратын "бонус-малус" жүйесінің коэффициенттері.

50% жеңілдіктер тек қана: ҰОС қатысушыларына, 1 және 2 топтағы мүгедектерге, зейнеткерлерге, сақтандырылған автомобильді жеңілдігі бар адам басқарған жағдайда (куәландырушы құжаттың болуы міндетті) беріледі.

Жолаушылар мен олардың мүлкін темір жол, теңіз, ішкі су, әуе, автомобиль және қалалық электр көліктерінде тасымалдауды жүзеге асыратын тасымалдаушылардың-Қазақстан Республикасы резиденттерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігі сақтандырылуға жатады.

Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес қауіптілігі жоғары объектілердің иелері объектідегі аварияның салдарынан үшінші тұлғалардың өміріне, денсаулығына және (немесе) мүлкіне зиян келтіргені үшін өзінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыруға міндетті (07.07.04 ж. № 580-II ҚР Заңы).

Қызметі үшінші тұлғаларға зиян келтіру қаупімен байланысты объектілер иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру объектісі қызметі үшінші тұлғаларға зиян келтіру қаупімен байланысты объект иесінің Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында белгіленген объектідегі авария салдарынан үшінші тұлғалардың өміріне, денсаулығына және (немесе) мүлкіне қауіпті өндірістік фактор келтірген зиянды өтеу міндетіне байланысты мүліктік мүддесі болып табылады.

Қауіпті өндірістік фактор үшінші тұлғаның өміріне, денсаулығына және (немесе) мүлкіне келтірген зиянды өтеу бойынша сақтанушының (сақтандырылушының) азаматтық-құқықтық жауапкершілігінің басталу фактісі объектілер иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру шарты бойынша сақтандыру жағдайы деп танылады.

Объектілер иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру шарты бойынша сақтандыру сомасы тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде құрайды:

1) 600 мың - егер қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әрекеті салдарынан зардап шеккендердің ең жоғарғы болжалды саны төрт мың адамнан артық болса;

2) 350 мың - егер қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әрекеті салдарынан зардап шеккендердің ең жоғарғы болжалды саны екі мың адамнан артық, алайда төрт мың адамнан аспайтын болса;

3) 225 мың - егер қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әрекеті салдарынан зардап шеккендердің ең жоғарғы болжалды саны мың жарым адамнан артық, алайда екі мың адамнан аспайтын болса;

4) 115 мың - егер қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әрекеті салдарынан зардап шеккендердің ең жоғарғы болжалды саны жеті жүз елу адамнан артық, алайда мың жарым адамнан аспайтын болса;

5) 50 мың - егер қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әрекеті салдарынан зардап шеккендердің ең жоғарғы болжалды саны үш жүз адамнан артық, алайда жеті жүз елу адамнан аспайтын болса;

6) 30 мың - егер қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әрекеті салдарынан зардап шеккендердің ең жоғарғы болжалды саны жүз елу адамнан артық, алайда үш жүз адамнан аспайтын болса;

7) 12 мың - егер қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әрекеті салдарынан зардап шеккендердің ең жоғарғы болжалды саны жетпіс бес адамнан артық, алайда жүз елу адамнан аспайтын болса;

8) 5 мың - егер қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әрекеті салдарынан зардап шеккендердің ең жоғарғы болжалды саны он адамнан артық, алайда жетпіс бес адамнан аспайтын болса;

9) 1 мың - өзге де декларацияланатын қауіпті өндірістер үшін, егер қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әрекеті салдарынан зардап шеккендердің ең жоғарғы болжалды саны он адамға дейін құрайды.

II.3. «Коммеск-Өмір» СК «АҚ баланстық құрылымын талдау

Сақтандыру компаниясының активтері олардың сақтандыру процесіне қатысуы тұрғысынан да, олардың өтімділігі тұрғысынан да бағаланады.

Сақтандыру компаниясының қызметіне негізгі құралдар, материалдық емес активтер және ақша қаражаттары қатысады. Өте тез өтімді активтерге шоттардағы ақша қаражаттары (банктердегі депозиттік шоттарды қоса), қысқа мерзімді қаржылық салымдар және қысқа мерзімді бағалы қағаздар жатады. Активтерді сату ең күрделі болып негізгі құралдар және басқа ұзақ мерзімді активтер саналады.

Сақтандыру компаниясының негізгі құралдарын бағалау кезінде ең маңызды екі жағдайға назар аудару қажет.

1. Инфляция жағдайында негізгі құралдардың құнын түзету, мысалы, ақшалай қаражатты бағалаудан артта қалуы мүмкін. Сондықтан негізгі құралдардың үлесін және, демек, оның сақтандыру компаниясының қаржылық тұрақтылығына әсерін белгілі бір күндегі нақты мәннен ауытқумен есептеуге болады. Негізгі құралдарды дәлірек бағалау үшін

абсолютті көрсеткіштерге, яғни зейнеткерлікке, амортизацияға және жаңа айналым капиталын енгізуге назар аудару керек.

2. Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар сақтандыру компаниясының тұрақтылығының негізі болып табылады. Сақтандырушының қаражатын пайдаланудың бұл түрі болашақтағы тұрақты қаржылық жағдайды қамтамасыз етуге негіз болады. Сонымен бірге ұзақ мерзімді қаржылық салымдар сақтандырушының ұтқырлығын төмендетеді, қаражат айналымын төмендетеді. Сондықтан инвестицияның осы түріндегі қаражатты бөлудің ұтымдылығы туралы қорытындылар болашақтағы кірістілік, қазіргі кездегі қолайсыздық факторларын ескере отырып жасалуы керек.

Сақтандыру компаниясының айналым активтерін бағалау кезінде ағымдағы активтердің айналымдылығын есептеу қажет, бұл сақтандыру компаниясы жүргізетін қаржылық саясаттың сапалық сипаттамаларының бірі: айналым коэффициенті неғұрлым жоғары болса, соғұрлым таңдалған стратегия тиімді болады.

Ағымдағы активтердің өзгеру тенденциясын зерделеу кезінде «Ақшалай қаражат, есеп айырысу және басқа активтер» бөліміне, әсіресе борышкерлермен есеп айырысу бөлігіне көп көңіл бөлу керек. Өзгерістердің тенденцияларын бөліп көрсету қажет: тікелей сақтандыру бойынша дебиторлық берешек; еншілес ұйымдардың қарыздары (өздеріңіз білетіндей, еншілес ұйымдарға салынған инвестициялар мөлшері активтердің өтімділігін төмендетеді); дебиторлық талаптар.

Дебиторлық берешекті неғұрлым егжей-тегжейлі талдағанда дебиторлық берешектің өтімділігін, яғни қарызды өтеуді және сақтандыру компаниясының қарызын өтеуді бағалау керек.

Активтердің жалпы сомасы баланстық валюта болған кезде -1620904 мың теңгеге азайды,2011 жылға 6082864 мың теңгені құрады.Сақтандыру компаниясының активтері құрылымында басым позицияны сатуға арналған инвестициялар алады, олардың үлесі ағымдағы жылы 126,0% -ға өсті және үлестің 50% құрады.Өз үлесі бойынша екінші орынды есепті, бірақ реттелмеген шығындар үшін қайта сақтандыру активтері алады, олардың ағымдағы жылғы үлесі артып, 21% құрады.Баланстық пассивтер сақтандыру компаниясы қаражаттарының көздерін, оның ішінде меншікті және қарыз қаражаттарын көрсетеді. Меншікті қаражат жарғылық, қосымша, резервтік капитал, жинақтаушы және әлеуметтік қорлар, мақсатты қаржыландыру, бөлінбеген пайда арқылы ұсынылады. Қарыз қаражаттарының негізгі бөлігі сақтандыру компанияларының сақтандыру өтемақысын төлеу жөніндегі міндеттемелерін білдіретін сақтандыру резервтерінен тұрады. Жауапкершілік баптары арасында маңызды орынды сақтандыру қызметі үшін де, сақтандыру қорғанысымен тікелей байланысты емес операциялар үшін де қалыптасқан кредиторлық берешек алады (жалақы, әлеуметтік сақтандыру, еншілес және тәуелді кәсіпорындарға, бюджетке берешек).