Дәрілерді қиыстырып қабылдағанда болатын әсерлер Әрбір науқасқа дәрігер дәрі-дәрмек тағайындағанда 4-10-ға жуығын белгілейді. Негізгі ауруды емдеуге арналған дәрілерден басқа, жалпы ағзаны күшейтетін, негізгі аурудың асқынуын емдеу және алдын алатын дәрілер т.с.с. дәрілерді қиыстырып қолданғанда: синергизм, антагонизм, антидотизм байқалуы мүмкін. Синергизм-бір дәрі екінші бір дәрінің әсерін күшейтуі. Антагонизм-бір дәрі екінші бір дәрінің әсерін әлсіретуі. Антидотизм-егер антагонизм химиялық(қандағы дәрілердің химиялық әсерлесуі нәтижесінде активсіз өнімдер түзуі) немесе физикалық(қанға сіңірілуінің және резорбтивті әсерінің азаюы) байланысты негізделсе.
Дәрілік заттардың улы әсері Дәрілер тұқым қуалаушылыққа әсер етуі мүмкін. Дәрілерді жүктілік кезінде әсіресе жүктіліктің алғашқы 12 аптасында қабылдағанда, туылғаннан кейін әртүрлі кемтарлыққа алып келетін әсері тератогенді әсер дейміз. Жүктіліктің 12 аптасына дейінгі дәрілердің ұрық дамуының бұзылысына алып келмейтін әсерін эмбриотоксикалық әсер дейміз. Ал 12 аптадан кейінгі кездегі ұрыққа фармакологиялық заттар ұрықтың кемтарлығын тудырмайтын әсерін фетотоксикалық әсер дейді.
ІV. Жеке Фармакология
Микробқа, вирусқа және қарапайымдыларға қарсы дәрілер Бұл дәрілер адамның жұқпалы ауруларын алдын алу және емдеу үшін қолданылады. Микробқа қарсы әсері бар дәрілер 2 топқа бөлінеді. Бірінші топқа әсері таңдамалы емес препараттар жатады. Олар көптеген микроорганизмдерге түбегейлі әсер етеді. Оларға: антисептиктер мен дезинфекциялық (зарарсыздандыратын) дәрілер жатады. Екінші топқа әсері таңдамалы химиотерапевтикалық дәрілер жатады. Бұл топ микроорганизмдердің белгілі бір түріне әсер етуінің жоғарғы терапевтік кеңдігіне ие.
1.Антисептикалық және дезинфекциялық заттар.Антисептиктер(anti-қарсы,septicas -шіру)-тері,шырышты қабат,жарақат,күйік және дене қуыстарын өңдеуге арналған заттар.Дезинфекциялық заттар (des- теріс,inticire-зақымдаймын)-қоршаған ортаны(бөлмені,кйімді,науқас кутіміндегі заттарды, аспаптарды) зарарсыздандыруға арналған заттар. Көптеген антисептиктер өте жоғары концентрацияларында зарарсыздындыратын зат ретінде қолданылады. Антисептиктер мен дезинфекциялық дәрілердің микроорганизмдерге,қарапайымдыларға және саңырауқұлақтарға қарсы әсерінің спектрі кең, әсерінің латентті кезеңі аз,белсенділігі жоғары, соның ішінде биологиялық субстарттың қатынасында әсерінің спектрі кең. Препараттар химиялық тұрақты және бағасы жағынан тиімді болуы тиіс. Антисептиктерге қойылатын негізгі талап:ұлпаларға жергілікті тітіркендіргіш әсерінің болмауы, жағылған жерінде сіңірілуі, аллергиялық жағдайды және улылығы төмен болуы. Зарарсыздандыратын дәрілер өңделетін заттарды( түстің өзгеруі,металлдардың коррозиясы)зақымдамайтын,жағымсыз иісі болмауы қажет.Әртүрлі антисептиктер мен зарарсыздандыратын заттардың әсер ету механизмдері бірдей емес және ақуыз денатурациясымен цитоплазмалық мембрананың өткізгіштігінің бузылуымен микроорганизмдер өмірі үшін маңызды ферменттерді тежеуімен байланысты.
2.Химиотерапевтикалық дәрілер адам ағзасындағы жуқпалы ауру қоздырғыштарының тіршілігін жояды.
Микробқа қарсы дәрілердің табиғатына және мөлшеріне қарай қоздырғыштарға бактерицидті(микроорганизмдерді жояды:cido- өлтіру)немесе бактериостатикалық( өсуін тоқтату) әсер көрсетуі мүмкін.