Хельсинки декларациясының негізгі принциптері

Хельсинки декларациясы

- бұл медициналық этикаға және адам тәжірибесіне қатысты медициналық қауымдастықтың этикалық қағидаларының жиынтығы. Оның алғашқы басылымы 1964 жылы маусымда Финляндияның Хельсинки қаласында қабылданды, содан кейін ол тоғыз қаралымнан өтті, соңғы нұсқасы 2013 жылы болған түзетулер. Декларация Нюрнберг кодексінде тұжырымдалған

принциптерге кеңейтіліп, бұл идеяларды клиникалық зерттеу жұмыстарына тікелей қолданады

Декларация клиникалық зерттеу іс-шараларын жүргізуді қарастырады және емдік мақсаттағы зерттеулер мен терапевтік компонентсіз зерттеулердің

арасындағы маңызды айырмашылықты көрсетті. Алайда, декларацияның кейінгі нұсқаларында бұл бөліну жойылды.

Нюрнберг кодексі сияқты, Хельсинки декларациясы этикалық зерттеу қызметінің орталық құжаты болып саналады, бірақ егер зерттеуге қатысушы, әрекетке қабілетсіз адам болса, атап айтқанда кәмелетке толмаған немесе физикалық немесе ақыл-ой кемістігі бар болса, өздігінен ақпараттандырылған келісім бере алмайды. Декларация дәрігерге «бірінші кезекте өзінің

пациентінің денсаулығына қамқорлық жасауды»

міндеттейді

Принциптері

• Зерттеудің маңыздылығы адам үшін қауіпке пропорционалды емес болса, адамдардағы биомедициналық зерттеулерді заңды деп санауға болмайды.

• Әрбір биомедициналық зерттеудің алдында эксперимент қатысушысына немесе басқаларға ықтимал тәуекелдер мен күтілетін пайдаларды мұқият салыстыру керек.

• Дәрігер өзінің зерттеу нәтижелерін жариялауда дәл болуы керек. Осы

керек. Осы Декларациядағы принциптерге сәйкес келмейтін ғылыми зерттеулердің жарияланымдары қабылданбауы керек.

керек.

• Дәрігерлер зерттеулермен байланысты қауіпті алдын-ала болжауға

болу керек.

• Адамдар туралы кез-келген зерттеу жүргізген кезде эксперименттің әрбір әлеуетті қатысушысы эксперименттің мақсаттары, әдістері, күтілетін

нәтижелері мен ықтимал қаупі туралы, сондай-ақ оны жүзеге

асырумен байланысты ықтимал қолайсыздықтар туралы дұрыс хабардар болуы керек. Экспериментке қатысушыларға

олардың экспериментке қатысудан

мүлдем бас тартуға құқылы екендігі,сондай-ақ

экспериментке қатысуын кез келген уақытта тоқтата алатындығы

туралы хабарлау керек. Содан кейін дәрігер экспериментке қатысушыдан ерікті түрде жазбаша келісімін алуы керек.

• Тәжірибе жүргізуге саналы келісім алған кезде, дәрігер қатысушыға қандай-да бір қысым жасалып жатса, мұқият болуы керек. Бұл жағдайда

келісімді осы зерттеуді жүргізуге қатыспайтын және

онымен байланысты кез-келген ресми міндеттерден толық босатылған

дәрігер алу керек.

• Қатысушы әрекетке қабілетсіз болған жағдайда

ұлттық заңнамаға сәйкес оның заңды қамқоршысынан негізделген келісім алу қажет.

Егер физикалық немесе ақыл-ой кемістігі негізделген келісім алу мүмкін

болмаса немесе қатысушы кәмелетке толмаған адам шынымен келісім

бере алатын болса, оның келісімін ресми қамқоршысының келісімімен

қатар алу қажет.

• Зерттеу хаттамасында әрдайым осы Декларацияда айтылған қағидалардың сақталғандығын көрсететін зерттеу

зерттеу этикасына қатысты ережелер болуы керек.

— Медициналық зерттеулерге қатысатын дәрігерлердің борышы-зерттеуге қатысушының өмірін, денсаулығын, қадір-қасиетін, тұтастығын, өзін-өзі анықтау құқығын, жеке өмір сүру құқығын және жеке ақпаратының құпиялылығын қорғау.

— Медициналық зерттеулерге қатысатын дәрігерлердің борышы-зерттеуге қатысушының өмірін, денсаулығын, қадір-қасиетін, тұтастығын, өзін-өзі анықтау құқығын, жеке өмір сүру құқығын және жеке ақпаратының құпиялылығын қорғау.

- Адамның қатысуымен медициналық зерттеулер жалпы қабылданған Ғылыми принциптерге сәйкес болуы және ғылыми әдебиеттерді, басқа да тиісті ақпарат көздерін барынша білуіне, тиісті түрде жүргізілген зертханалық зерттеулердің нәтижелеріне, сондай-ақ қолданылатын жерде жануарларға арналған зерттеулерге негізделуі тиіс. Сондай-ақ зерттеуде пайдаланылатын жануарларға қатысты ізгілік көрсету қажет.
- Қоршаған ортаға теріс әсер етуі мүмкін зерттеулер жүргізу кезінде ерекше көңіл бөлу қажет.