Рецензияланған журналдарда жарияланымдар, мақалалар жазудың жалпы ережелері

Редакцияға келіп түскен барлық мақалалар тәуелсіз рецензиялаудан өтеді:

«Салауатты өмір салтын қалыптастырудың, аурудың алдын алудың және денсаулықты нығайтудың өзекті мәселелері» журналының редакциясына келіп түскен барлық ғылыми мақалалардың журнал бейініне, рәсімдеуге қойылатын талаптарға сәйкестігі жауапты хатшымен қаралып тіркеледі. Жауапты хатшы мақалаларды тәртіпке сәйкес кәсіптік білімі терең және еңбек тәжірибесіне ие маман – профессор, медицина ғылымдарының кандидаты немесе докторына рецензиялауға жібереді.

Рецензиялаушыларға олардың жіберген қолжазбалары авторлардың жекеменшігі болып табылатындығы және оның жариялауға жатпайтын мәліметке жататындығы туралы ескертіледі. Рецензиялаушыларға өздерінің мүдделері үшін мақалалардың көшірмесін жасауға рұқсат етілмейді. Рецензиялау жасырын түрде жүргізіледі. Құпиялылықты бұзушылық тек рецензиялаушы мақалада баяндалған мәліметтердің дерексіздігі немесе бұрмалануы туралы мәлімдеген жағдайында ғана мүмкін. Мақаланы рецензиялауға сол жұмыс жүргізілген мекемеде жұмыс істейтін мамандар қатыстырылмайды.

Рецензиялардың түп нұсқасы редакция алқасында сақталады.

Егер мақаланың рецензиясында оны түзету қажеттілігі көрсетілген болса, онда мақаланы түзету үшін авторға қайтарады. Мұндай жағдайда мақаланың редакцияға келіп түскен күні болып мақаланың түзетуге қайтарылған күні есептеледі.

Авторға түзетуге жіберілген мақала түзетілген күйінде сол айдың ішінде қайта қайтарылуы тиіс. Қайта түзетілген қолжазбаға мақалада көрсетілген барлық ескертулерге жауаптарын қамтитын және барлық өзгертулерді түсіндіретін автордың хатын тіркеу қажет.

Егер мақала рецензиялаушының ұсынымы бойынша едәуір авторлық қайта түзетуге ұшыраған болса, онда осы мақалаға сындық ескертулер жасаған рецензиялаушыға қайтадан рецензиялануы үшін жіберіледі.

Редакцияның автордың қабілетсіздігі немесе редакцияның ұсынысымен санасуды қаламаған жағдайда мақалаларды қабылдамауға құқығы бар.

Мақаланың авторы рецензиялаушының пікірімен келіспеген кезінде журналдың редакциясына дәлелді жауап беруге құқылы. Мақала қайталап рецензиялануға немесе келісу үшін редакция алқасына жіберілуі мүмкін.

Жарияланымдардың мақсатқа сәйкестігі туралы шешім рецензиялаудан кейін бас редактормен, ал қажет болған жағдайда редакция алқасымен қабылданады.

Ғылыми мақаланы рецензиялауға қойылатын ережелер

Рецензиялаудың міндеті – басылым үшін авторлық қолжазбаларды қатаң іріктеу және оларды жақсарту бойынша нақты ұсынымдарды ұсыну болып табылады. Рецензия ғылыми мақаланы әділ түрде бағалауы және оның ғылыми, әдістемелік құндылығын және кемшілігін жан- жақты талдауын қамтамасыз етуі керек. Ұсынылып отырған рецензияның көлемі – 15 мың белгіге (әріптердің арасындағы бос орынды қоса есептегенде) дейін, шамамен мәтіні 12 кегл шрифтімен А4 үлгісінде 1,5 бетке дейін.

Ғылыми мақаланы рецензиялаудың мазмұнына қойылатын талаптар

Рецензиялаушы міндетті:

Мақалада баяндалған материалдың журнал бейініне сәйкестігін анықтау.

Мақала мазмұнының өзектілігін бағалау: мақалада баяндалған материал деңгейінің ғылым мен техниканың заманауи жетістіктеріне сәйкестігі.

Зерттеу (ғылыми, тәжірибелік) нәтижесінде алынған қорытындылардың маңыздылығын бағалау.

Мақаланың материалын рәсімдеу үшін талаптардың қаншалықты ескерілгендігін көрсету: мақала көлемінің сәйкес келуі, орыс және ағылшын тілдеріндегі түсініктеме, қолданылған әдебиеттер тізімінің және мәтінде оларға сілтеменің бар- жоқтығы, авторлар туралы байланысу мәліметтері және т.б.

Мақалада баяндалған материалға сапалық немесе сандық баға беру:

– нақты;

– мысал ретінде.

Келтірілген мәліметтердің толықтығын және анықтығын бағалау.

Қолданылған (немесе енгізілген) анықтамалардың дұрыстығын және дәлдігін бағалау.

Баяндалған материалдың әдебиеттік стиліне баға беру.

Бүтіндей мақала туралы негізделген қорытынды, ескертулер, қажет болған жағдайда – оны жақсарту бойынша ұсынымдар беру.

Аталған сұрақтардың жиынтығы жалпы сипатта жүреді. Әрбір нақты мақала оның бағалануы үшін критеридің таңдалуына жеке көзқарасты талап етеді.

Рецензияның қорытындылау бөлімінде мақалаларды талдау нәтижесі бойынша оның ұсынылған түрінде жариялануы, не болмаса оның түзетілуі немесе қайта жөнделуі (конструктивті ескертулер), тіпті дәл осы журналда оның басылымының жөнсіздігі туралы дәл ұсынымдар берілуі тиіс.

Мақаланы рецензияланған журналда жариялау – интеграцияланған және құрметті білім желісін қалыптастырудың маңызды элементтерінің бірі. Бұл авторлар мен олардың қолдау мекемелері жұмысының тікелей көрінісі. Сараптамалық мақалалар ғылыми әдісті қолдайды және қолданады.

Сондықтан, жариялауға қатысатын барлық тараптар үшін: автор, журнал редакторы, рецензент, баспагерлер және қоғамдық немесе демеушілік журналдардың қоғамы үшін күтілетін этикалық мінез-құлық стандарттарын келісу маңызды.

Автордың міндеттері

Шолушының міндеттері

Редакция тобының міндеттері

Шолушының міндеттері

Құпиялылық

Қарауға түскен кез-келген қолжазбаларға құпия құжаттар ретінде қарау керек. Рецензенттер шолуды немесе құжат туралы ақпаратты ешкіммен бөліспеуі немесе редактордың рұқсатынсыз авторлармен тікелей байланысуы керек.

Кейбір редакторлар құрдастарымен талқылауды немесе бірлескен шолу шараларын қолдайды, бірақ рецензенттер қатысушылардың құпиялығын және тиісті бағасын қамтамасыз ету үшін алдымен редактормен талқылауы керек.

Редакторлық шешімдерді дайындауға қатысу

Сарапшылардың пікірі редакторға редакциялық шешімдер қабылдауға көмектеседі, сонымен қатар автормен редакторлық байланыс авторға жұмысты жақсартуға көмектеседі. Сараптама ресми ғылыми байланыстың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады және ғылыми әдіске негізделеді. Төменде сипатталған этикалық міндеттерге қосымша ретінде, рецензенттерге, әдетте, авторларға және олардың жұмысына өздеріне деген қарым-қатынасты қалайтындай етіп қарау және тиісті этикет ережелерін сақтау ұсынылады.

Объективтілік пен бәсекелестік мүдделер стандарттары

Пікірлер объективті түрде жүргізілуі керек. Рецензенттер кез-келген жеке жағымсыздықтар туралы білуі керек және құжатты қарастырған кезде ескеру керек. Автордың жеке сындары орынсыз. Рецензенттер өз пікірлерін нақты дәлелдермен айтуы керек.

Автордың міндеттері

Дерек көздерінің түпнұсқалығы және расталуы

Авторлар өздерінің түпнұсқалық туындыларын толығымен жазғанын және егер авторлар туындыларын және / немесе басқалардың сөздерін пайдаланған болса, онда олар дұрыс сілтеме жасалғанын немесе дәйексөз келтірілгенін және қажет болған жағдайда рұқсат алуларын қамтамасыз етуі керек.

Әрқашан басқалардың жұмысын дұрыс тану қажет. Авторлар шығарылған жұмыстарға әсер еткен және кең ғылыми-зерттеу жұмыстары шеңберіндегі жұмыс үшін тиісті контекст беретін басылымдарға сілтемелер ұсынуы керек. Жеке алынған ақпарат, мысалы, келіссөздер, хат алмасу немесе үшінші тұлғалармен сөйлесу кезінде дереккөздің жазбаша рұқсатынсыз пайдаланылмауы немесе берілмеуі керек.

Плагиат «басқа біреудің мақаласын өзіңіздікіндей» беруден бастап, басқа жұмыстың маңызды бөліктерін көшіру немесе нақтылауға дейін, басқалар жүргізген зерттеулердің нәтижелерін бекітуге дейін әр түрлі болады. Плагиат барлық формада этикалық емес мінез-құлықты құрайды және қабылданбайды.

Әдетте, автор бір зерттеу нәтижелерін сипаттайтын қолжазбаларды бірден бірнеше баспа журналына шығармауы керек. Бір қолжазбаны бір уақытта бірнеше журналға жіберу біртектес емес және қабылданбайды.

Жалпы алғанда, автор резюме түрінде немесе жарияланған дәрістің немесе ғылыми диссертацияның бір бөлігі немесе электронды түрдегі пресс-нұсқасы түріндегі жағдайларды қоспағанда, бұрын жарияланған құжатты басқа журналға қарау үшін ұсынбауы керек.

Мақалалардың белгілі бір түрлерін (мысалы, клиникалық нұсқаулар, аудармалар) бірнеше журналдарда жариялау кей жағдайда белгілі бір жағдайларда ақталады. Тиісті журналдардың авторлары мен редакторлары бірдей мәліметтерді және негізгі құжатты түсіндіруді көрсететін екінші басылымға келісуі керек. Негізгі сілтеме екінші басылымда берілуі керек.

Бірлескен авторлық мақалалар

Авторлық зерттеу нәтижелерін әзірлеуге, жобалауға, іске асыруға немесе түсіндіруге айтарлықтай үлес қосқан адамдармен шектелуі керек. Маңызды үлес қосқандардың барлығы бірлескен авторлар тізіміне енгізілуі керек.

Егер құжаттың кейбір маңызды аспектілеріне қатысқан басқа тараптар болса (мысалы, тілді өңдеу немесе медициналық құжаттарды жазу), олар түбіртекті растау бөлімінде танылуы керек.

Тиісті автор құжатқа барлық сәйкес авторлардың және сәйкес емес бірлескен авторлардың кірмеуін және барлық авторлардың құжаттың түпкілікті нұсқасымен танысып, оны мақұлдап, оны жариялауға жіберуге келісуін қамтамасыз етуі керек.

Авторлар өздерінің қолжазбаларын ұсынар алдында авторлардың тізімі мен тәртібін мұқият қарап, алғашқы тапсыру кезінде авторлардың түпкілікті тізімін ұсынады. Тек ерекше жағдайларда редактор қолжазбаны ұсынғаннан кейін авторлардың қосылуын, жойылуын немесе қайта реттелуін (өз қалауы бойынша) қарастырады және автор редакторға кез келген өтінішті нақты көрсетуі керек. Барлық авторлар кез келген осындай қосуды, жоюды немесе қайта өзгертуді қабылдауы керек.

Авторлар жұмыс үшін ұжымдық жауапкершілік алады. Әр жеке автор шығарманың кез-келген бөлігінің нақтылығы мен тұтастығына қатысты сұрақтардың тиісті түрде зерттеліп, шешілуіне жауап береді.

Редакция тобының міндеттері

Ұжымдық сараптама

Редактор рецензиялау процесінің әділ, объективті және уақтылы болуын қамтамасыз етеді. Зерттеу мақалаларын, әдетте, кем дегенде екі сыртқы және тәуелсіз рецензент қарап шығуы керек, қажет болған жағдайда редактор қосымша пікір іздеуі керек.

Редактор тиісті салада тиісті біліктілігі бар сарапшыларды таңдайды және жалған сарапшыларды таңдаудан аулақ болу үшін ең жақсы тәжірибелерді ұстанады. Редактор ықтимал мүдделер қақтығысы туралы барлық пікірлерді және пікірлерді бұрмалау ықтималдығын анықтау үшін рецензенттер жасаған ұсыныстарды қарайды.

Құпиялылық

Редактор журналға ұсынылған барлық материалдардың және рецензенттермен барлық хабарлардың, егер тиісті авторлармен және рецензенттермен өзгеше келісілмесе, құпиялылықты қамтамасыз етуге міндетті. Ерекше жағдайларда және баспагермен кеңескенде, редактор шектеулі ақпараттарды басқа журналдардың редакторларымен, егер зерттеудегі заңсыздықтарды тергеу қажет болса, бөлісе алады.

Егер журналда ашық шолу жүйесі қолданылмаса және / немесе рецензенттер өздерінің аттарын жариялауға келіспесе, редактор рецензенттердің жеке басын қорғауы керек.

Ұсынылған қолжазбада жарияланған жарияланбаған материалдар автордың жазбаша келісімінсіз редактордың жеке зерттеуінде пайдаланылмауы керек. Сараптама барысында алынған құпия ақпарат немесе идеялар құпия болуы керек және жеке мақсатта пайдаланылмауы