Физикалық География
жүктеу/скачать 174,85 Kb.
|
АБЗЕРОВ ГЕОГРАФИЯ ТОЛЫҚ НҰСҚА
ҚАЗАҚ ЖЕРІНІҢ ЗЕРТТЕЛУІ
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЖЕР БЕДЕРІ Қазақстанның ең биік нүктесі: Тянь-Шань тауындағы – Хан-Тәңірі шыңы – 6995 м Тянь-Шань сөзі қытай тілінен аударғанда қандай мағына береді: «Тәңір шыңы» Қазақстанның ең төмен нүктесі: Маңғыстау түбегіндегі – Қарақия ойысы – -132м Қазақстан жерінің басым бөлігін алып жатыр: жазықты жер бедері Қазақстан жерінің нешесін биік таулар алып жатыр: 10% Қазақстанның қай жерлерінде биік таулар орналасқан: оңтүстік-шығысы мен шығысында Қазақстан таулары көтерілді: палеозойдың герцин тау түзілісі кезінде (Алтай, Жоңғар Алатауы, Сарыарқаның шығыс бөлігі, Мұғалжар) Қазақстан аумағында жер қыртысының қозғалуы баяу болып, бірде-бір тау жүйесі көтерілмеді: мезозой эрасы кезінде Қазақстанда альпілік тау түзілісі процесі жүріп, таулар екінші рет көтерілуге ұшырады: кайнозой эрасы кезінде (Алтай, Тянь-Шань, Жоңғар Алатауы, Тарбағатай) Қазақстанның ең көне жері: Шығыс Еуропа платформасы Шығыс Еуропа платформасы пайда болды: бұрынғы теңіз түбінің көтерілуінен ҚАЗАҚСТАН ЖЕРІНДЕГІ ҮСТІРТТЕР Қазақстан жеріндегі ірі үстірттер: Үстірт үстірті, Торғай үстірті, Бетпақдала, Жем үстірті Қазақстанның оңтүстік батысында орналасқан: Үстірт Үстірт үстіртінің ең биік нүктесі: Мұзбел жоны – 340 м Үстірт биіктігі шектелген: 150 м болатын тік жарлармен Торғай үстірті орналасқан: Сарыарқа өлкесі мен Мұғалжар тауының аралығында Торғай үстірті жалғастырады: Батыс Сібір мен Тұран ойпатын Бетпақдала үстірті орналасқан: Сарысу өзені мен Балқаш көлінің аралығында Бетпақдала үстіртінің ең биік нүктесі: Желтау жотасы – 974 м Жем үстірті орналасқан: Каспий маңы ойпаты мен Мұғалжар тау аралығында Қазақстанға оңтүстік-шығыс бөлігі ғана кіретін Орал тауы мен Еділ өзені аралығындағы қырат: Жалпы Сырт қыраты ҚАЗАҚСТАННЫҢ АЛАСА ТАУЛАРЫ Қазақстанның аласа таулары: Сарыарқа немесе Қазақтың ұсақ шоқысы, Маңғыстау таулары, Мұғалжар тауы Сарыарқа немесе Қазақтың ұсақ шоқысы дегеніміз: Қазақстанның орталық бөлігін алып жатқан аласа таулы өлке Сарыарқаның ең биік нүктесі: Қызыларай тауындағы Ақсораң – 1565 м Маңғыстау таулары орналасқан: Маңғыстау түбегінде Маңғыстау тауларының ең биік нүктесі: Бесшоқы – 556 м Маңғыстау таулары тұрады: Ақтау және Қаратау жоталарынан Мұғалжар тауы пайда болды: герцин тау түзілісі кезінде Орал тауының Қазақстан жеріндегі жалғасы: Мұғалжар Мұғалжар тауының ең биік нүктесі: Үлкен Боқтыбай тауы – 657 м Қазақстан жеріндегі жаңа кайнозойлық құрылымдар: Балқаш, Алакөл, Зайсан тау аралық ірі қазаншұңқырлар Қазақстан жеріндегі жас платформалар: Батыс Сібір, Тұран ҚАЗАҚСТАН ЖЕРІНДЕГІ ЖАЗЫҚТАР Қазақстан жеріндегі жазықтар: Каспий маңы ойпаты, Тұран жазығы, Батыс Сібір жазығының оңтүстік бөлігі Каспий маңы ойпаты орналасқан: теңіз деңгейінен -27 м Каспий маңы ойпатында таралған: тұз күмбездері Тұз күмбездерінен өндіріледі: ас тұзы, гипс т.б. Аймақтағы құм төбелерді қалай атайды: Бэр төбешіктері Қазақстанның оңтүстік-батысын алып жатыр: Тұран жазығы Тұран жазығының Қазақстанға кіретін бөлігі: солтүстігі Тұран ойпаты Торғай үстірті арқылы жалғасқан: Батыс Сібір жазығына Тұран жазығын 2 бөлікке бөліп ағады: Сырдария Батыс Сібір жазығы (Солтүстік Қазақ жазығы) орналасқан: еліміздің солтүстігінде Батыс Сібір жазығының Қазақстанға кіретін бөлігі: оңтүстік Батыс Сібір жазығы төмендейді: оңтүстіктен солтүстікке қарай ГЕОХРОНОЛОГИЯЛЫҚ КЕСТЕ Жер қыртысының түзілгеннен бергі уақыты мен қазіргі уақытқа дейінгі дамуын көрсететін кесте: геохронологиялық кесте («Гео» - жер, «Хронология» - жыл санау) Жердің даму тарихы неше геологиялық эраға бөлінеді: 5 Геологиялық эралар тұрады: дәуірлерден
ГЕОХРОНОЛОГИЯЛЫҚ КЕСТЕ Жер қыртысының түзілген уақыты мен қазіргі уақытқа дейінгі дамуын көрсететін кесте:Геохронологиялық кесте Геохронология сөзінің мағынасы:,,Гео‘’- жер, ,,Хронология‘’- жыл санау Жердің даму тарихы қанша эраға бөлінеді:5 Эралар:Архей, Протерозой, Палеозой, Мезозой, Кайназой, АРХЕЙ-ПРОТЕРОЗОЙ Архей(1000)Протерозой(2100) тау түзілісі:Байкал Архей мен Протерозойдағы тіршіліктің дамуы:бір жасушалы бактериялар заманы Архей мен Протерозойдың Қазақстандағы геологиялық өзгерістер:Архей мен Протерозойда теңіз суы басып жатты. Шығыс Еуропа платформасының көтерілуі ПАЛЕЗОЙ Палеозой(100) дәуірлері:1-Пермь 2-Карбон 3-Девон 4-Силур 5-Ордовик Палеозойдағы тау түзілісі:Герцин, Каледон Палеозойдағы тіршіліктің дамуы:Ірі қос мекенділердің таралуы Палеозойдың Қазақстандағы геологиялық өзгерістер:Қазақстан таулары көтерілді. Алтай,Жетісу Алатауы,Сарыарқаның солтұстік-шығысы, Мұғалжар МЕЗОЗОЙ Мезозой(165) дәуірлері:1-Бор 2-Юра 3-Триас Мезозойдағы тау түзілісі:Мезозой Мезозойдағы тіршіліктің дамуы:Құстардың пайда болуы. Алып бауырымен жорғалаушылардың кең таралуы Мезозойдың Қазақстандағы геологиялық өзгерістер:Тектоникалық қозғалыстар аз болып,бірде-бір тау жүйесі түзілген жоқ. Теңіз суы тек Қазақстанды басып жатыр КАЙНОЗОЙ Кайнозойдағы(67) дәуірлер:1-Төрттік немесе антропоген, 2-Неоген, 3-Палеоген Кайнозойдағы тау түзілісі:Альпілік Кайнозойдағы тіршіліктің дамуы:Адамның пайда болуы Кайнозойдың Қазақстандағы геологиялық өзгерістер:Алтай,Тарбағатай,Тянь-Шань, Жоңғар Алатауы екінші рет көтерілуге ұшырады. Балқаш, Зайсан, Алакөл қазаншұңқырлары пайда болды ҚАЗАҚСТАННЫҢ КЛИМАТЫ Қазақстан орналасқан белдеу:Қоңыржай климаттық белдеудің оңтүстігінде Қазақстан климатының типі:Шұғыл континетті Қзаұстан климатын құрушы факторларға жатады:Күн радияциясы, Атмосфера циркуляциясы,Жер бедері КҮН РАДИАЦИЯСЫ Жер Бетіне түсетін күн сәулесінің қанша пайызы атмосфераға кері шалғасады:20%-ын Қалған жер бетіне жеткен бөлігі аталады:Тура радиация Күн сәулесінің атмосферадағы су булары, бұлттар т.б. шашыратқан бөлігі аталады:Шашыранды радиация Тура радиация мен шашыранды радиацияның қосындысын атайды:Жиынтық радиация Жұтылған радиация:Жиынтық радиацияның біраз бөлігінің топырақ, қар, суға сіңіп жұтылған бөлігі жүктеу/скачать 174,85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|