ҒҰмарбек даукеев атындағЫ

жүктеу/скачать 455,81 Kb.

Дата	10.10.2022
өлшемі	455,81 Kb.
	#152483

Байланысты:
â 2 Ð ÐµÑ Ñ Ñ Ð°Ð½Ð°Ð»Ñ Ò Ð¶Ò±Ð¼Ñ Ñ .Ð¢Ð¡Ð

ҒҰМАРБЕК ДАУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

АВТОМАТТАНДЫРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ КАФЕДРАСЫ

Өлшеудің техникалық құралдары

Зертханалық жұмыс №2
Мамандығы: Автоматтандыру және басқару
Орындаған: Айтбаев К.
Группа: АИСУк-20-7
Тізім бойынша: №2
Тексерген: Сабырова А.Б.

______________________«_______»____________2022 жыл

(бағасы) (қолы)

Алматы 2022

Техникалық термометрлерді тексеру және бөліктеу
Жұмыстың мақсаты: техникалық термометр – термоэлектрлік түрлендіргішті тексеру әдістемесін оқып білу және оның бөліктеуін жүргізу.
2.1 Зертханалық жұмысқа тапсырма
- техникалық термометр – ТХА термоэлектрлік түрлендіргішті (ТЭТ) тексеруге арналған зертханалық стендті оқып біліңіз;
- ТХА ТЭТ-ті тексеру бойынша тәжірибелер өткізіңіз;
- тәжірибе нәтижелерін өңдеңіз;
- тексеру туралы қорытындыны шығарыңыз.
2.2 Зертханалық қондырғының сипаттамасы

2.1 сурет –№2 зертханалық стенд
Бұл жұмыста сұлбасы 2.1 суретте келтірілген зертханалық стенд қолданылады. Қондырғы құрамында нихромды қыздырғышы (1) бар электр құбырлы пеште тұрады. Шығындарды азайту мақсатымен қыздырғышы бар фарфор құбыры жылу изоляциямен жабылған қаптамада орнатылған.
Қорғайтын қаптамалардан босатылған үлгілі және тексерілетін термометрлер (2) метал блокка батырылады, блок пештің 2/3 ұзындығына орнатылған фарфор құбырға орналасады. Метал блогы үлгілі және тексерілетін термопаралардың жұмыс дәнекерлерінің температураларының теңдігін қамтамасыздандырады. Үлгілі термопараның жұмыс үшін металмен түйіспес үшін ол керамикалық қалпақшаға орнатылады. Термометрлердің салқын дәнекерлері (бос ұштары) стенд панеліне (3) қосылған және стендте орналасқан сынапты термометрмен өлшенетін бөлме температурасында болады. Нәтижелерді өңдегенде осы температураға түзетулер енгізу керек. Пеш температурасы (4) вольтметрмен тіркелетін кернеу шамасына тәуелді орнатылады. Кернеуді реттеу стендке ендірілген (4а) зертханалық автотрансформатор көмегімен орындалады. Пештегі температураны бақылау үлгілі платина – платинародий термопараның көрсетулері °С арқылы орындалады. Үлгілі және тексерілетін термопаралардың термоЭҚК-ін өлшеу Ф-30 (5) цифрлік вольметрмен орындалады.
2.2 Зертханалық жұмысты орындау тәртібі
2.2.1 Қондырғы сұлбасы мен оның элементтерімен танысыңыз.
2.2.2 Тәжірибенің алдында тексеру хаттамасына (2.1 кестені қараңыз) келесі мәліметтерді енгізіңіз:
а) Тексерілетін ТХА термопарасының техникалық сипаттамасына сәйкес оның өлшеу диапазонын (0-300°С) бес интервалға бөліңіз (бес тексерілетін нүкте), осы тексерілетін нүктелердің мәндерін тексеру хаттамасына үлгілі және тексерілетін термопаралар үшін «Температуралық (тексерілетін) нүктелер» жолына жазыңыз;
б) осы температуралық (тексерілетін) нүктелерді ПП және ХА бөліктеу кестелер көмегімен сәйкес термопаралардың термоЭҚК мәндеріне айналдырып, «Тексерілетін нүктелердің термоЭҚК» жолына енгізіңіз.
2.2.3 Пеш қыздырғышының ажыратқышын қосыңыз. Пеш температурасы цифрлік Ф-30 вольтметр көрсеткішімен және үлгілі ТПП термопараның термоЭҚК мәндерімен бақыланады. Ф-30 көрсеткіштері берілген бірінші температуралық нүктеге (тексеру хаттамасын қараңыз) жеткенде, көрсеткіштерді жазып алған кезде пештегі температураның өзгеру жылдамдығы минутына 1-2°С-тан аспайтындай пеш қыздырғышының ажыратқышын (пеш кернеуін) өшіріңіз.
2.2.4 Тексеруді үлгілі термопараның көрсетулерін жазудан бастаңыз, содан соң кезекпен тексерілетін термопараның көрсетулерін жазыңыз. Техникалық термометрді тексерудің әдістемесі келесіде:
а) зертханалық стендте (6) ауыстырып қосқышты оң жақ (О - «Образцовая термопара») позициясына орнатыңыз;
б) үлгілі термопараның термоЭҚК-ің бірінші өлшеуін орындап, Ф-30 цифрлік вольтметрдің көрсетулерін 2.1 кестеге үлгілі термопараның «ТермоЭҚК мәндері» тік жолына енгізіңіз;
в) зертханалық стендте (6) ауыстырып қосқышты сол жақ (П - «Поверяемая термопара») позициясына орнатыңыз;
г) тексерілетін термопараның термоЭҚК-ің бірінші өлшеуін орындап, Ф-30 цифрлік вольтметрдің көрсетулерін 2.1 кестеге тексерілетін термопараның «ТермоЭҚК мәндері» тік жолына енгізіңіз;
д) тағыда төрт рет а) - г) қадамдарын қайталаңыз, бірінші тексерілетін нүктенің температурасын кезектесіп үлгілі және тексерілетін термапаралармен өлшеп, термоЭҚК мәндерін тексеру хаттамасына хазыңыз;
ж) бес тексерілетін температуралық нүктелер үшін а) - д) қадамдарын қайталаңыз.
2.2.5 Тексеру хаттамасын толтыру және тексеру туралы қорытындыны алу үшін термопараның бос ұштарының температурасына түзетулерді есепке алу керек (ол температура 0°С тең бөліктеу температурадан өзгеше болады, [4], 3.1 тармағын қараңыз).
Зертханалық стенд қоршаған ортаның температурасында жұмыс істейтін болғандықтан, техникалық термометрдің бос ұштары де осы температурада болады, сондықтан 2.1 кестеде есептеулерді өткізгенде, жоғарыда айтылған түзетуді ескеру қажет. Қоршаған ортаның температурасының мәні бойынша түзетудің термоЭҚК анықтау үшін, сонымен бірге бос шеттердің температурасы болғандағы термоЭҚК мәні бойынша t температураны анықтау үшін, сәйкесінше бірінші түрлендіргіштің бөліктеу кестесін қолдану керек (А қосымшасын қараңыз).
2.2.6 Тексеру туралы қорытынды: тексерілген ТХА термопарасын пайдалануға жарайтыны немесе жарамайтыны тәжірибе бойынша алынған ТХА термопараның қателіктерін ХА бөліктеу кестесі көмегімен °С температура мәніне көшірілген ТХА рұқсат етілген негізгі қателігін (2.2 кестені қараңыз) салыстыру жолымен шығарылады. Егер де тәжірибеден алған ТХА қателіктерінің біреуі рұқсат етілген ауытқудан асып кетсе, тексерілетін термопара пайдалануға жарамайды деп ұйғарылады, болмаған жағдайда – пайдалануға болады.

Мерзімі 20.09.2022ж АЭжБУ-ың Б134 аудиториясындағы зертханалық стендте көрсетілген ХА бөліктендіруі бар ТХА жұмысшы термометрді тексерудің ХАТТАМАСЫ Тексеру келесідей үлгілі аспаптармен өткізілді: үлгілі термометр ТПП бөліктендіруі ПП және үлгілі цифрлік милливольтметр 2ТРМО. Сыртқы қарау бойынша ескертулері: монтаждық бойы қарайған, қақпағы жоқ, бөліктендіруі көрінбейді. Тексеру шарттары: бос ұштардың температурасы -24ºС. Термометрлердің көрсетулері, мВ
	Термометр	Үлгілі						Тескерілетін
	Температуралық (тексерілетін) нүктелер, °С	50	100	150	200	250	50		100		150		200	250
	Тексерілетін нүктелердің термоЭҚК-і., мВ	0,299	0,643	1,026	1,436	1,867	2,02		4,1		6,13		8,13	10,15
	ТермоЭҚК мәндері., мВ 1	0,16	0,50	0,91	1,29	1,71	0,86		2,97		5,14		7,01	9,08
	2	0,18	0,53	0,93	1,30	1,73	0,94		3,11		5,26		7,09	9,20
	3	0,19	0,55	0,96	1,32	1,75	1		3,25		5,37		7,16	9,25
	4	0,20	0,57	0,98	1,33	1,77	1,06		3,33		5,51		7,23	9,38
	5	0,21	0,59	1	1,34	1,79	1,12		3,42		5,58		7,29	9,47
	ТермоЭҚК орта арифме- тикалық мәні, мВ	0,188	0,548	0,956	1,316	1,75	1,996		3,216		5,372		7,156	9,276
	Бос ұштардың температурасын түзетудің термоЭҚК, мВ
	Бос ұштардың темпера- турасы = 0°С болғандағы термоэлектр- түрлендіргіштің термоЭҚК-і	0,299	0,644	1,025	1,437	1,868	2,27		4,412		6,391		8,395	10,463
	Температура , °С	50	100,014	149,87	200,12	250,12	56		107,61		156,53		206,63	256,98
	Тексерілетін термометрдің қателігі, °С							±6		±7,6		±6,66	±6,51		±6,87
	Тексеру туралы қорытынды	Рұқсат етілген шекті қателіктен нүктелердің қателігі асып кеткендіктен және жетпегендіктен, техникалық термометр тексеруден өтпеді және жұмысқа жарамсыз.

Термоэлектр термо- метрлер типтерінің белгіленуі	Бөліктен- удің шар- тты белгі- ленуі	Термопара- лардың жұ- мысшы ұштарының температура- ларының интервалда- ры , °С	Рұқсат етілген ауытқу (қателік) ± , мВ
ТПП платинородий (10% родий) - платина	ПП	- 20-дан 300- ғе дейін 300 - 1600	= 0,01 =
ТПР платинородий (30% родий) - платинородий (10% родий)	ПР30/6	300 - 1800
ТВР Вальфрамрений (5% рений) - Вальфрамрений (20% рений)	ВР5/20	0-1000 1000- 1800	=0,080
ТХА – хромель-алюмель	ХА	-50-ден 300- ғе дейін 300 - 800	= 0,16
ТХК – хромель-копель	ХК	-50-ден 300- ғе дейін 300 - 800	=0,2

ТермоЭҚК орта арифметикалық мәні, мВ:

а) Үлгілі: (мВ)

б) Тексерілетін: (мВ)

Бос ұштардың температурасын түзетудің термоЭҚК,мВ:

Біз берілген Бос ұштардың температурасын мВ арқылы аламыз. Ол үшін градуировка кестесінде берілген тұрақты шамаға қараймыз. Бізде ТПП және ТХА және Бос ұштардың температурасы тең. Сонда ТПП , ал ТХА тең болады.

БҰТ =0 болса, термоэлектр түрлендіруінің термоЭҚК-і.

Бұл мәнді алу үшін ТермоЭҚК орта арифметикалық мәніне Бос ұштардың температурасын түзетудің термоЭҚК-ін қосамыз:

А) Үлгілі (мВ)

Б) Тексерілетін (мВ)

Температура мәнін градуировка кестесі бойынша интерполяция әдісі арқылы есептейміз.

Үлгілі темопара үшін:
1)0,685
(110-100) (0.717-0.643)
(T-100) (0,685 -0.643)

2)1,093
(160-140) (1.106-0.947)
(T-140) (1,093 -0.947)

3) 1.453
(210-200) (1,521-1.436)
(T-200) (1.453-1.436)

4) 1.887
(260-250) (1.955-1.867)
(T-205) (1.887-1.867)

Тексерілетін темопара үшін

1)1.956
(49-48) (1.98-1.94)

(T-48) (1.956-1.94)

2) 4.176
(110-100) (4.51-4.1)
(T-100) (4.176-4.1)

3)6.332
(160-150) (6.53-6.13)
(T-150) (6.332 -6.13)

4)8,116
(210-190) (8.53-7.73)
(T-190) (8.116 -7.73)

5) 10,236
(260-250) (10.56-10.15)
(T-250) (10.436-10.15)

Рұқсат етілген шекті қателік (T < 300 болған кезде). Бөліктендіру кестесі арқылы градус Цельсийге айналдырғанда -қа тең болады. 50 үшін салыстырсақ тексерілетін термометрдің қателігі 0.5 -қа тең, 100 үшін 1.85 -қа, 150 үшін 5.05 -қа, 200 үшін -0.35 -қа, 250 үшін 2.097 -қа тең болады. Рұқсат етілген шекті қателіктен нүктелердің қателігі асып кеткендіктен және жетпи қалғандықтан, техникалық термометр тексеруден өтпеді және жұмысқа жарамсыз.

к е с т е – Тексерілетін термопараның нақты және номиналді мәндері.

	Номинал мәндері	Нақты мәндер
50	2,27	2,02
100	4,412	4,1
150	6,391	6,13
200	8,395	8,13
250	10,436	10,15

Тексерілетін термопараның нақты және номиналді функцияларының графигі

2.2сурет -Нақты (қызыл түсті) және номинальді (көк түсті) функциялар

Қорытынды

Осы зертханалық жұмыста берілген тапсырмаға сәйкес ТХА техникалық термометрін ТПП үлгілі аспабының көмегімен тексеру үшін керекті зертханалық стенд жинадым. Үлгілі және тексерілетін термопаралардың термоЭҚК-ін өлшеу 2ТРМО ТПП (5) және ТХА (6) екі каналды микропроцессорлық өлшегіштермен жүзеге асырдық. Біз берілген Бос ұштардың температурасын мВ арқылы алдық. Ол үшін градуировка кестесінде берілген тұрақты шамаға қараймыз. Бізде ТПП және ТХА және Бос ұштардың температурасы тең. Сонда ТПП , ал ТХА тең деп гр кестесінен алдық.Есептеулер нәтижесі техникалық термометрді тексерудің хаттамасына енгізілді. Хаттамада әр түрлі өлшенген температура үшін қателіктер жазылды.
Рұқсат етілген шекті қателік (T < 300 болған кезде). Бөліктендіру кестесі арқылы градус Цельсийге айналдырғанда -қа тең болады. 50 үшін салыстырсақ тексерілетін термометрдің қателігі 0.5 -қа тең, 100 үшін 1.85 -қа, 150 үшін 5.05 -қа, 200 үшін -0.35 -қа, 250 үшін 2.097 -қа тең болады. Рұқсат етілген шекті қателіктен нүктелердің қателігі асып кеткендіктен және жетпегендіктен, техникалық термометр тексеруден өтпеді және жұмысқа жарамсыз деп қорытынды жасадық.
Жұмыс соныңда, тексерілетін нүктелердің термоЭҚК-і мәні мВ – нақты мән, ал бос ұштардың температурасы t₀=0℃ болғандағы термоЭҚК номиналды деп алынып, графикте салыстырылды. Теорияға сәйкес, нақты мән номиналды мән графигінен жоғары жатыр.

жүктеу/скачать 455,81 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: