Функциональная грамотность важнейшее условие повышения качества образования

44 
Жауабы: О-раз ақ-қа-ла соқ-ты. Зә-кен мен Аб-зал О-раз-ға кө-мек бер-ді. 
Қорытынды: жұмысты бірге жасау өз жемісін берді.
Ақпаратты түсіндіру және жалпылауға арналған сұрақ.
Өзен неліктен қатты? Аққаланы қай мезгілде соқты? 
Оқушылар осы екі сұраққа қыс мезгіліне қатысты сипаттарды айтып жауап береді.
Мәтіннің мазмұнын, тілін және элементтерін талдау және бағалауға арналған сұрақ:
 
Суреттер бойынша аққала соғу және сырғанақ тебу ретін анықтап, әңгімелеп беріңдер. Оқушыларға 
суреттер ұсынылады.
“Графикалық органайзер”
қолдану арқылы сауат ашу пәнінде оқушылардың мәтінді түсініп, 
сұрақтарға нақты жауап беру дағдылары дамитындығын байқадым.
Мұндай органайзерлер түрлерін сабақтарда мұғалім шеберлігіне қарай түрлендіріп оқу 
сабақтарында қолдана беруге болады. Сынып жоғарылаған сайын күрделендіру оқушылардың оқу 
сауаттылығын арттыратыны сөзсіз.
Қосымша сабақтарда ертегіні талдау жұмысын төмендегідей ұйымдастыруға болады.
Шұбар тауық 
Кемпір мен шалдың тауығы не істеді? Сөйлемдерді суреттермен байланыстыр.
Суреттерге сәйкес үзіндіні цифрлар қойып байланыстыр: 1, 2, 3.
Шал: Кемпір, жұмыртқаны жарып 
көрсек қайтеді, мүмкін ішінде 
гауһар тас бар шығар? 
Шал жұмыртқаны қасықпен ұрып-
ұрып сындыра алмапты. 
Кемпір: Әкелші мен жарып көрейін 
деді. 
Кемпір де жұмыртқаны ұрып-ұрып 
сындыра алмапты. 
Тарсылды естіген тышқан інінен 
шығып, үстелдің үстімен жүгіріп 
бара 
жатып, 
жұмыртқаны 
құйрығымен 
қағып 
кетеді. 
Жұмыртқа еденге түсіп жарылып 
қалады. 
Оқушылардың оқу сауаттылығын қалыптастыруда және оқушылардың қызығушылығын
арттыруда күнделікті сабақта әдіс - тәсілдер қолдану өз жемісін беретіні сөзсіз.
“Көршіңізге айтыңыз” ойыны арқылы сөздерге дыбыстық талдау жасау, түсінік беру, 
атауларын сурет арқылы жазу тапсырмаларын орындатуға болады. Оқушылар алдарында жатқан 
планшет арқылы берілген суретке дыбыстық талдау жазады немесе суреттің атауын жазады, т.с.с. 
тапсырманы орындап, жұбына ұсынады. Бұл жағдайда сыныптағы оқушыларда топ құрылатындай 
етіп, суреттер топтамаларын беру керек.
“Сөздер қоры” әдісі. Екі сандықша тұрады. Бірінші сандықшада өткен тақырып бойынша 
сөздер жатады. Оқушы тақырыпқа қатысты сөздерді осы сандықшадан алып, түсінік береді. 
Сауат ашу пәніндегі 99 - бетте берілген ертегіні оқыған оқушыға 
осы органайзерді ұсынамын. Әрине, осы кезде саралау тәсілі 
қолданылады.
Не? - Құмырсқа.
Не істейді? - Өз илеуіндегі тобынан бөлінеді.
Нелермен? - Ара, қоңыздармен дос болады.
Қайтеді? - Дән тауып алады. 
Не болды? - Көмектеспеді.
Негізгі ой: өз мекеніңді, туыс, достарыңды ешқашан тастап кетпе.
Алтын жұмыртқа тапты.
Көп жұмыртқа тапты.
Кемпір мен шалды жұбатты.
1 
2 
3 

45 
Сөздердің арасында бүгінгі өтетін әріппен сөздер кездеседі. Оқушылардың бұл сөздерге түсінік 
бере алмайтыны сөзсіз. Бұл сөздерді тақтаға ілу арқылы бүгінгі тақырып пен оқу мақсатын 
шығарып аламыз. Оқушылар ойланады, оқиды, талдайды.
Сауат ашу пәнінен көп оқушыларға дыбыстауда қиындық тудыратын “Р” дыбысын өткен 
кезде Е.Чарушиннің “Бала қалай Р дыбысын айтуды үйренді?” мәтіні бойынша оқиғаның өту 
кезеңіне қарай сөйлемдерді құрастыруды ұсындым.
Тапсырма материалы: сөйлемдер жазылған кеспе қағаздар.
Ол шатырда дыбысын шығармай жылап жатыр.
Ой, қалай қуанды! 
Кенет өте жақсы шықты. 
Қаррррррррррр! 
Бала балалаларға қарай айқайлап жүгіре жөнелді.
Оқушылардың есте сақтау қабілетін арттыруға сауат ашу 
пәнінде өткен әріп бойынша мнемотехникалық өлең 
шумақтарын ұсыну өз нәтижесін беруде. Мысалы: “С 
дыбысы және әрпін өткен кезде төмендегі кестені ұсыну 
арқылы оқушылар қызығушылығы артып, есте сақтай 
отырып, қайтадан айтып берді, сөздік қорлары артады.
Суырлы тау етегі,
Сұңқар самғап өтеді.
Сұлу көлде сұқсыр көп,
Сазаны да жетеді. 
Міне, оқу сауаттылығына берілген тапсырмаларды 
түрлендіріп осылайша қолданса, өз жемісін беретіндігі 
сөзсіз. Енді оқу жылының соңында оқушылардың сөйлеу, дәлелдеу, ойлау, салыстыру, қорытынды 
жасау дағдыларына осы жұмыстардан соң салыстырмалы талдау жасаймын.

жүктеу/скачать 12,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: