Гелиотерапия (грекше helios – күн + therapeia – емдеу), немесе күн сәулесімен емдеу – күн сәулесін емдік, профилактикалық және сауықтыру мақсатында пайдалану. Бұл климатотерапияның бір түрі. Гелиотерапияның негізгі операциялық факторы 290-3000 нм толқын ұзындығы диапазонындағы Күннің электромагниттік сәулеленуінің энергиясы болып табылады, ол жалпы күн радиациясы ағынының негізгі бөлігін қамтиды және атмосферадан өтіп, әлсіреген түрде жер бетіне жетеді.
Кіріспе
Күннің сәулелену спектріне инфрақызыл, көрінетін және УК (ұзын және орташа толқын ұзындығы) сәулелері кіреді. Жер бетіне жақын күн радиациясының қарқындылығы мен спектрлік құрамы Күннің биіктігіне және атмосфераның мөлдірлігіне байланысты. Күн көкжиектен неғұрлым жоғары болса, радиацияның қарқындылығы соғұрлым жоғары болады және ол ультракүлгін сәулелерге бай болады. Гелиотерапия кезінде денеге тікелей Күннен (тікелей), аспан қоймасынан (шашыраңқы) және әртүрлі заттардың бетінен (шағылу) шығатын күн радиациясы әсер етеді. Олардың қатынасы келесідей: 1:0,6:0,3. Көлденең бетке түсетін сәулеленудің осы түрлерінің қосындысы жалпы сәулелену деп аталады.
Гелиотерапия кезінде дененің реакциясы инфрақызыл, көрінетін және ультракүлгін сәулелердің бір мезгілде әсер етуінің нәтижесі болып табылады. Күн радиациясының гелиотерапиядағы бұл физиологиялық әсері физиотерапия кабинеттерінде қолданылатын сәулеленудің кейбір түрлерінің әсерінен ерекшеленеді. Күн радиациясының кешенді спектрлік құрамы сәулелену кезінде дамитын реакциялардың фазалық сипатын анықтайды: алдымен инфрақызыл және көрінетін сәулелерден туындаған гиперемия пайда болады, ал 6-12 сағаттан кейін негізінен ультракүлгін сәулелердің әсерінен эритема дамиды. Гиперемия да, эритема да организмге әртүрлі әсер етеді.
Гелиотерапия кезінде дененің реакциясы инфрақызыл, көрінетін және ультракүлгін сәулелердің бір мезгілде әсер етуінің нәтижесі болып табылады. Күн радиациясының гелиотерапиядағы бұл физиологиялық әсері физиотерапия кабинеттерінде қолданылатын сәулеленудің кейбір түрлерінің әсерінен ерекшеленеді. Күн радиациясының кешенді спектрлік құрамы сәулелену кезінде дамитын реакциялардың фазалық сипатын анықтайды: алдымен инфрақызыл және көрінетін сәулелерден туындаған гиперемия пайда болады, ал 6-12 сағаттан кейін негізінен ультракүлгін сәулелердің әсерінен эритема дамиды. Гиперемия да, эритема да организмге әртүрлі әсер етеді.