Зорлық-зомбылықтан жапа шеккендердің басым бөлігі тағдыры көп ешкімді қызықтырмайтын тұрмысы төмен топтан шыққандардың немесе «көше» балаларының болуы проблеманы қиындатады. Кейбір кездері, үлкендердің өздерінің жеке өмірін орналастыруға талпынуынан және ата-аналардың өз айтқанының дұрыстығын дәлелдеуі қажеттігінен балалар жапа шегеді. Балаларды қорғау мәселелері әдетте, балалар отбасынан ажыраған және аластатылған немесе отбасылары қатал өмірлік шұғыл жағдайларда туындайды. Сондықтанда, айрықша жағдайларда дене, жыныстық, эмоционалды немесе ата-аналық міндеттерді орындамау нәтижесінде туындаған қатыгездіктен (зорлық-зомбылық) қорғауды қажет ететін балалар арасындағы айырмашылықты тану маңызды. Балаларды қорғау мәселелері әдетте, балалар отбасынан ажыраған және аластатылған немесе отбасылары қатал өмірлік шұғыл жағдайларда туындайды. Сондықтанда, айрықша жағдайларда дене, жыныстық, эмоционалды немесе ата-аналық міндеттерді орындамау нәтижесінде туындаған қатыгездіктен (зорлық-зомбылық) қорғауды қажет ететін балалар арасындағы айырмашылықты тану маңызды. Балаларға қатысты қатыгездік кең мағынада бес тұрпатты бөліп көрсетеді: Балаларға қатысты қатыгездік кең мағынада бес тұрпатты бөліп көрсетеді: - дене зорлық-зомбылығы;
- жыныстық зорлық-зомбылық;
- баланың қажеттіліктері мен мүдделерін елемеу (қадағалаусыздық, ата-аналық міндеттерден жалтару, экономикалық зорлық-зомбылық);
- эмоционалды/психологиялық зорлық-зомбылық;
- жыныстық және коммерциялық пайдалану
Отбасыларындағы ұрыс-керістен, зорлық-зомбылықтан, агрессиядан, қақтығыстан туындайтын теріс эмоцияларды тұрақты түрде күйзелу, сонымен қатар, өз қайғысын кімге болса да айтудың және өз жанын аз да болса жеңілдету мүмкін еместігі бала сезімін қалай да тежейді. Осыдан келіп жанының ауырғанын басатын қандай да бір эмоционалды топастық туындайды. Сезімге «тиым салу» отбасында өз көңіл-күйіңді білдіру мүлде қалыптаспаған. Бала кішкентай кезінен мына сөздерді естіп өседі: «Жылама!», «Ашуланба!», Ал, тыныштық сақта!», «Маған кедергі келтірме!», «Аяққа оратылма». Ата-ана тарапынан осындай қатынасқа үйреніп қалған бала қайғы мен қуанышта, табыста, бақылауда ортақтасу қажеттілігін сезінуді қояды, сонымен қатар тіпті қарапайым еркелеуден, ең жақын адамдарының аялы алақанынан, мейірімділігінен қағылып қалады.
Достарыңызбен бөлісу: |