Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары



Pdf көрінісі
бет81/165
Дата14.12.2021
өлшемі4,15 Mb.
#126269
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   165
u
 дыбысы сөз соңында келгенде түсірілмей, толық жазылады. Түбір сөз бен туын-
ды сөздерде, қосымшалардың соңында келген 
o, u
 дыбыстары түсірілмейді: y2ïr1γar1u 
(солтүстікке), b1ay1ïr1qu (байырғы), b1ašl1ay1u (бастаған), qušu (құшы, адам аты), y
1
aγr1u 
(жақын аралықта), s1ay1u (сайын), ot1r1u (орта), ud1ïšr1u (қуалай), qur1ïγar1u (батыста) т.б.  
Көне түркі тілінде сөздің соңы 
o
 немесе 
ö
 дыбыстарына бітпейді, 
u
 және 
ü
 дыбыс-
тарымен ақырласатын санаулы ғана сөз бар.   
Құлпытаста  сөз  басындағы  немесе  сөздің  бірінші  буынындағы 
o,  u
  дыбыстары 
түсіріліп жазылған екі сөз кездеседі:   


185
транскрипциясы:
мағынасы: орны: транскрипциясы:
мағынасы:
орны:
t
1okud1um
қашадым
О 13 b1ul1uŋ
бүлік
Ш 2
Бұл сөздің бірінші буынындағы 
o, u
 әріптері ережеге қайшы таңбаланған. 
Құлпытастағы түбір және туынды сөздерде, қосымшаларда сөздің басында, сөздің 
бірінші буыны мен сөздің соңында келген 
o, u
 дыбыстары түсірілмей, толық жазы-
лады.  Қалған  орындарында 
o,  u
  дыбыстары  түсіріліп  жазылады.  Алайда  төменде 
келтірілген  35  сөзде  екінші,  үшінші  буындарда  түсіп  қалуға  тиісті 
o,  u
  дыбыстары 
ережеге бойсұнбаған.
Түбір сөздің құрамындағы u дыбысының түсірілмей жазылуы: 
транскрипциясы: мағынасы:
орны: транскрипциясы: мағынасы:
орны:
al1
t
1un1
алтын
С 12
t
1oquz
тоғыз
С 4
ar1
t
1ur1up
алданып
О 6
t
1ar1
d
1uš
Тартыс 
(адам аты)
Ш 17
ančul1
ad

атады
Ш 32
t
1al1uy1qa
теңізге
О 3
b1ol1čun1
Болшы (жер 
аты)
Ш 11
qat1un1
ханым
Ш 31
b
1
ol1čud1
a
Болшыда 
(жер аты)
Ш 37
šantuŋ
Шәнтұң 
(жер аты)
Ш 17
b1ay1r1qun2uŋ
Байырғының 
(адам аты)
Ш 36
or1
t
1us2ïŋar1u
ортасына 
дейін
О 2
bodun
халық
Ш 4
b1ošγur1mïš
басқарған
Ш 13
b1ošγur1ur
басқарар-
О 7
-uγ
  тұлғалы табыс септік қосымшасы жалғанғанда u дыбысының түсірілмей жазы-
луы: 
транскрипциясы:
мағынасы: орны: транскрипциясы:
мағынасы: орны:
or1
d
1

орданы
С 8
qun1čuyuγ
қаншаны
Ш 20
y1ab1γuγ
жабғыны Ш 14 qar1
l1
uquγ
қарлықты С 2
t
1ut1uquγ
тұтықты
Ш 38
 
-un
  тұлғалы  тәуелдеулі  табыс  септік  қосымшасы  жалғанғанда 
u
  дыбысының 
түсірілмей жазылуы: 
транскрипциясы: мағынасы: орны: транскрипциясы:
мағынасы:
орны:
oqun1
оғын
Ш 33 y1ar1γun1
жарығын
Ш 34
Етіс қосымшалары жалғанғанда u дыбысының түсірілмей жазылуы: 
транскрипциясы: мағынасы:
орны: транскрипциясы: мағынасы:
орны:
ur1
t
1ur1
t
1ïm
қашаттым
О 12 qonturt1ïmïz
қондырдық Ш 21


186
y1oŋšur
1
-
өшестір-
Ш 6
y1ar1
at
1ur1
t
1ïm
жараттым
О 12
y1aγut1ïr2-
жақындастыр- О 5
y1ar1
at
1un
1
u
жаратылған Ш 10
-zun
  тұлғалы  үшінші  жақ  бұйрық  рай  қосымшасы  жалғанғанда 
u
  дыбысының 
түсірілмей жазылуы:
транскрипциясы: мағынасы: орны: транскрипциясы: мағынасы:
орны:
b1ol1mazun1
болмасын Ш 11 qal1mazun1
қалмасын
Ш 20


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   165




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет