Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж
жүктеу/скачать 3,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Okulik XX kazak adebiet
| ІІІ БӨЛІМ.
Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары ріншісі, партиялық баспасөз орны болып табылатын «Социалистік Қа- зақстан», «Казахстанская правда» газеттерінің жол бастауымен мерзім- ді жарияланымдарда «тұрпайы со- циологизм» көзқарасындағы сола- қай сыншылдықтың өріс алуы бол- са, екіншісі, жарамсыз деп табылған оқулықтарды пайдаланудан алу мен сынға ұшыраған ақын-жыраулар шы- ғармашылығын алып тастап, қаулы талабына сай жаңа оқулықтар жазу еді. Қаулының егемендік алғанға де- йінгі ғылыми зерттеу жұмыстарына тигізген орасан зор кесірін таныту үшін бұл жайттарға кеңінен тоқтала кеткен артық болмайды. Қаулы мен баяндамадан соң-ақ іле-шала белсенділік танытуға ұм- тылған партиялық баспасөздер тал- қандауға құрылған саяси науқанды бастап жіберді. «Социалистік Қазақ- стандағы» «Идеологиялық жұмыс- тағы қате-кемшіліктерді батыл жоя- йық» (11 наурыз) атты бас мақала, «Казахстанская правдадағы» В. На- умов пен Н. Антоновтың «На пози- циях гнилого либерализма» аталатын мақаласы қазақ әдебиеттану ғылы- мы туралы солақай сыншылдық- тың өріс алуына жол ашты. Қаулы шықпай тұрып-ақ ғылыми зерт теу жұмыстарының ұлттық мүддеге сай бағыт алуына күмәндана қарап, осы қаулының қабылдануына не- гіз болды деп ойлауға болатындай мақалалар жарияланғандардың күні оңынан туды. Оны қаулыдағы рес- ми тұжырымдар мен 1946 жыл ғы «Социалистік Қазақстанда» жария- ланған П. Кузнецовтың «Идеясыз- дық пен жайбарақаттық жағдайында» (4 қазан), Б. Степановтың «Қазақстан- да идеологиялық жұмыстың кей- бір мәселелері туралы» (10 тамыз), С. Төлешевтің «Әдебиеттік оқу кітаптарындағы елеулі кемшіліктер» (13 қараша), «Қазақ әдебиетін зерт- теу дегі елеулі қателіктер мен кемші- лік терді батыл және тез жояйық» (1 желтоқсан) секілді мақалалардағы сын нысанасына түскен мәселелер мен пікірлерді салыстыра қарағанда анық байқауға болады. Ұлттық әдебиеттанудағы қате- ліктерді жоюға шақырған үндеуге идеологияға жақын екенін үнемі дәлелдеуге ұмтылатын сол кездегі әдеби сын бірден үн қосты. Сын- шылдық көзқарастың қаулыға дейін анда-санда көрініс беріп қалып отырған тапшылыққа негізделген сыңар жақ солақайлығы қайта дә- уірлеп, ғылыми-тарихи, әдеби-тео- риялық ой-пікірдің «өрескел қа- теліктерін» аямай әшкерелеу мен өлтіре сынау өрістеді. Ол партиялық басшылықпен арнайы ұйымдас ты- рылды және осындай сәттерге көзге түсіп қалуға тырысатын айғайшыл адамдарды шеберлікпен пайдалан- ды, мақсатты тапсырыс беріліп жаз- дырылды. Ол 1947 жылғы «Әдебиет жә не искусстводағы» М. Ақынжанов- Ре по зи то ри й Ка рГ У |