Химиялық қасиеттері. Қаныққан көмірсутектер қалыпты жағдайда өте инертті, оның себебі сигма байланыстардың беріктігі. Олар қосылу реакциясына түспейді. Оларға тән химиялық реакциялар: тотығу (жану), нитрлеу, галогендеу, сулфохлорлау.
CH4 + 2O2 CO2 +2H2O + 891 кДж/моль
C5H12 +8O2 5CO2 + 6H2O
Өнеркәсіпте: CH4 + H2O CO + 3H2 қоспа синтол синтездеуінде пайдаланады.
2) Нитрлеу: (Коновалов реакциясы, 1888 ж.):
3) Галогендеу:
CH4 + Cl2 CH3Cl + HCl
хлорлы метил
CH3Cl + Cl2 CH2Cl2 + HCl
хлорлы метилен
CH2Cl2 + Cl2 CHCl3 + HCl
хлороформ
CHCl3 + Cl2 CCl4 + HCl
төрт хлорлы көміртегі
4) Сулфохлорлау – жуғыш заттар алуда маңызы зор (1936 ж. Рид және Хорн)
5) Сульфирлеу, қыздыру және түтіндеп тұрған H2SO4 қатысында:
6) Тотықтыру. Тотықтырғыштар: ауа оттегісі, KMnO4, t (пероксид аралық өнімдер арқылы).
7) Крекингтеу. 700-8000 және жоғары температураларда (катализатормен және катализаторсыз).
б) рекомбинация:
б) диспропорциялану:
мұны болдырмау үшін гидрототықтыру керек.
Алынған қоспаны қайта айдау арқылы қажетті төмен молекулалы алкандарды алады. Егер крекинг катализатор қатысында жүрсе – катализдік риформинг, катализатор Pt - платформинг.
6. Жеке өкілдері қолданылады:
CH4 – метан, отын, газ.
С2Н6, С3Н8, С4Н10 – отын, газ.
С5Н12, С6Н14 – жанар май, сұйық отын.
С8Н18 – изооктан (2,2,4-триметилпентан) – бензиннің құрамындағы, оның сапасын анықтайтын қосылыс.
Вазелин, С12 С25, сұйық және қатты қаныққан көмірсутектердің қоспасы, медициналық препарат.
Достарыңызбен бөлісу: |
