Оқу мақсаты 9.4.3.19 Спирттердің жіктелуін, метанол мен этанолдың
қолданылуын,этанолдың алынуын білу және қасиеттерін түсіндіру
9.4.3.27 Нәруыздағы α- аминқышқылдар арасында
пептидтік байланыстың түзілуін түсіндіру
9.4.3.22 Карбон қышқылдарының құрамын білу және сірке қышқылының химиялық қасиеттері мен қолданылуын сипаттау
9.4.3.26 Көмірсулардың жіктелуін, биологиялық маңызы мен қызметін түсіндіру
9.4.3.29 Нәруыздың биологиялық маңызы мен қызметін
түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
Этанолды алу жолдарын және химиялық қасиеттерін сипаттайды
Ақуыздардың макромолекулалық құрылымдарында пептидті байланыстың пайда болу принципін түсіндіреді және белгілейді
Карбон қышқылдарының сапалық және сандық құрамы бойынша қасиеттерін болжайды
Ақуыздар мен көмірсулардың құрылымын, қасиеттерін және функцияларын салыстырады
Ойлау дағдыларының Білу және түсіну
деңгейі Қолдану
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма Адамдар қолданатын спирттердің бірі – этанол.
(а) Этанолды алудың әдістерін атап, сәйкес реакция теңдеулерін жазыңыз.
(i) Әдістің атауы - ________________________________________________________
Реакция теңдеуі: _________________________________________________________ (ii) Әдістің атауы - _______________________________________________________
Реакция теңдеуі:__________________________________________________________
Этанол метан қышқылымен әрекеттеседі.
Сәйкес реакция теңдеуін жазыңыз:
________________________________________________________________________
Түзілген затты атаңыз:
________________________________________________________________________
Осы реакция жүруі үшін қандай зат қосылады және қандай мақсатпен?
________________________________________________________________________
Төмендегі реакция өнімдерінің (А және В) құрылымдық формулаларын жазыңыз:
H H
CH3(CH2)5OH + K2Cr2O7 A B А: _____________________________________________________________________________ В: _____________________________________________________________________________
Ақуыздар-табиғи полимерлер. Ақуыздардың мономерлері- аминқышқылдары.Төменде аминқышқылдарының – глицин, аланин және валиннің құрылымдық формулалары берілген.
Жоғарыда берілген аминқышқылдарынан трипептидтің түзілу реакциясы теңдеуін жазыңыз және түзілген пептидтік байланысты көрсетіңіз:
Кестеде карбон қышқылдардың бірінші бес гомологтық қатарының мүшелерінің мәліметтері көрсетілген:
Карбон қышқылының атаулары
Формула
Салыстырмалы молекулалық массасы
Балқу температурасы
Қайна температура сы
Метан қышқылы
HCOОH
46
8,4
101
Этан қышқылы
CH3COОH
60
17
118
Пропан қышқылы
C2H5COОH
74
-22
141
Бутан қышқылы
C3H7COОH
88
-8
164
Пентан қышқылы
(а) (і) Пентан қышқылының молеулалық формуласын және салыстырмалы молекулалық массасын кестеге енгізіңіз:
(іі) Пентан қышқылының балқу температурасынан, қайнау температурасын болжау неліктен оңай екенін түсіндіріңіз:
________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
Өсімдіктерден бөлініп шығатын әртүрлі заттардың құрамында көміртектің массалық үлесі 40%, сутектің массалық үлесі 6,7% және оттектің массалық үлесі 53,3% болатын белгілі. Ауа бойынша салыстырмалы тығыздығы 2,07-ке тең органикалық қышқылдың эмпирикалық және молекулалық формуласын анықтаңыз:
b тапсырмада анықтаған қышқыл магний оксидімен әрекеттеседі. Реакция теңдеуін құрыңыз және нәтижесінде түзілген өнімдерді атаңыз:
__________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
b тапсырмадағы қышқылды этилэтаноатқа қалай айналдыруға болатынын сипаттаңыз, өз жауабыңызды реакция теңдеуімен дәлелдеңіз:
__________________________________________________________________________
Төмендегі кестеде макромолекулалар туралы ақпараттар берілген.
1
Майлар құрамында мына байланыс түрі бар:
Ақуыздың құрамында мына байланыс түрі бар:
Тірі организмдерде көмірсулар әртүрлі функцияларды орындайды, бірақ негізгілері
энергетикалық және құрылыс болып табылады.
2
Глюкоза алу үшін ақуыз гидролиздендірілуі мүмкін
амин қышқылын алу үшін крахмал гидролизденеді
Май – тірі организм үшін
энергия көзі болып табылады.
3
Крахмал гидролизденіп қант түзе алады
Ақуыз гидролизденіп амин қышқылдарын түзе алады
Белоктардың маңызды функцияларының бірі – қорғағыштық болып табылады.
4
Ақуыздың құрамында мына байланыс түрі бар:
Майлар құрамында мына байланыс түрі бар:
Ағзадағы биохимиялық өзгерулердің қалыпты өтуі үшін қажетті гидрофобты органикалық қосылыстардың еріткіштері ретінде ақуыздардың рөлі маңызды
Қандай тұжырымдардың триадасы дұрыс?
А. 1 және 2 B. 2 және 3 C. 3 және 4 D. 1 және 3