сәннң - дин, аның - да, сениң - дә, т. б. Бүның
өзі септік жалғауларының қалыптасу кезеңі мен жолы әр түрлі
екенін көрсетеді.
Сондай-ақ
сөйлесетін, қайтатын деген
сөздердің
қүрамындағы -а, -е көсемше тұлғалары да өз мағыналарынан
айрылып қалып, бүл жерде көсемше көрсеткіші бола алмай
түр. Тарихи жагынан келгенде, есімшенің
-тын, -тін жүрнағы
түрған көмекші етістіктен қалыптасқаны белгілі.
Сөйлесетін, қайтатын деген сөздер былай қалыптасқан:
сөйлесе тұрған - сөйлесе тұғын - сөйлесетін, қайта тұрган - қайта тұгын - қайтатын. Көсемше жүрнағы
-а, -е алғашқы негізгі
етістіктің құрамында өзінің грамматикалық мағынасында
жұмсалып, көмекші етістікпен (тұрған) тіркесіп, күрделі
етістік қүраған, кейін көмекші етістік түлғасын өзгертіп, бірте-
бірте ықшамдалып, жүрнаққа айналып кеткен кезде, көсемше
жүрнагы мағынасынан айрылып қалған, бірақ түсіп қалмай,
реликт түлға ретінде сақталып қалып қойған. Сондықтан да
40
