8.3 Магнит өрісіндегі токқа әсер етуші күш.Ампер заңы.
Магнит өрісіндегі бойымен ток жүріп өтетін өткізгіштің элементіне Ампер тағайындаған заң бойынша
(8.12)
күші әсер етеді (К- пропорционалдық коэффициент, і – ток күші, - - элементі орналасқан жердегі макгнит индукциясы).
Бұл күштің шамасын мына формула бойынша есептеуге болады:
(8.13)
мұндағы және векторлары арасында бұрыш ( 8.4 – сурет), және векторлары жатқан жазықтыққа күші перпендикуляр бағытталған /(8.12) өрнегіне сәйкес/.
Токқа әсер етіп тұрған күштің бағытын сол қол ережесі арқылы анықтауға болады. Егер сол қолды, векторы алақанға енетіндей етіп ( ), ал төрт саусақты біріктіріп ток бойымен бағытталатындай ұстасақ, онда керіп ұстаған бас бармақ күштің бағытын көрсетеді (8.4 – сурет).
α
8.4 – сурет.
Ампер заңын вакуумда орналасқан параллель шексіз ұзын екі түзу сызықты токтың өзара әсер күшін есептеу үшін қарастырайық. Егер токтың ара қашықтығын деп алсақ (8.5 – сурет), онда токтың әрбір элементі индукциясы шамасына тең магнит өрісінде жатады. Сонда жоғарыдағы (8.13) формуласы бойынша, , векторы мен токтың
элементі арасындағы бұрышты ( ) ескеріп, токтың бірлік ұзындығына келетін күшті былай анықтауға болады:
(8.14)
токтың бірлік ұзындығына әсер ететін күш үшін де осыған ұқсас өрнекті алуға болады. Сол қол ережесі бойынша (8.4 – сурет) токтардың бағыты бірдей болғанда бір –бірін тартатынын, ал қарама – қарсы болғанда тебетінін анықтауға болады.
8.5 – сурет.
Егер k=1 деп ұйғарсақ, онда (8.14) өрнегі жоғарыдағы (8.13) формуласына сәйкес келеді. Сонымен, Халықаралық жүйеде Ампер заңы мына түрде жазылады:
(8.15)
Осыған орай
(8.16)
болады.
8.4.
Достарыңызбен бөлісу: |