4. Әзірет Әлі шешеннің сөзін ұтымды етіп тұрған тәсіл А) Суреттеп айту
В) Баяндап айту
С) Жобалап айту
Д) Жырлап айту
Е) Салыстыра айту
6. Ғылымның дүниеден артықшылығы A)
Адамға ақыл-ой қосады.
B)
Досың санаулы ғана болады.
C)
Адамның тынышын алады.
Д)Мінезін нашар жаққа өзгертеді.
Е) Адамды масаттандырады.
3- мәтін Ырыс пен берекет
Ертеде Бегайдар деген саудагер жігіт болыпты. Ойдан орып, қырдан кырып, табыс
тауыпты. Үйіне дүниеиі қанша үйсе, ол соғұрлым кеми береді екен. Байлығының
берекесі болмалты, Бегайдардың үйлі-баранды көршісі бар екен. Оның мал дегенде
бес-алты ешкісі болады, Бірак тұрмысы күннен күнге гүлдене береді. Бір күні Бегайдар
көршісінен:
- Әй, көршім, сенің бала-шағаң бар. Мал дегенде бес-алты тоқал ешкің ғана бар. Бірақ
отбасың берекелі, қарның тоқ. Ал мен жалғыз тұрамын. Үй көрмей сауда жасап, мол
ақша табамын. Бірак берекесі жоқ. Сыры неде? - деп сұрады.
Көршісі:
- Қаратаудың басында мың жасаған данышпан бар. Содан ақыл сұра, - дел жауап берді,
Бегайдар ертесіне дорбасын артынып, жолға шықты. Шаршап- шалдығып келе жатып,
бір лашыкка тап болды. Ішіне кірсе. шал, кемпір және бір бойжеткен қыз бар екен.
Бегайдар сусын ішіп, дәм татканнан кейін шалға жағдайын баяндады. Шал:
- Балам, данышпанға бара жатсаң, менің аманатымды ала кет. Үйде қызым бойжетіп
отыр. Соны қандай адамға берсем болады? - деді. Бегайдар:
- Жарайды, ақсақал, данышпанға тілегіңізді жеткізем, - деп аттанып кетті. Тағы да
ұзақжол жүріп, шаршап-шалдығып, бір бәйтеректің түбіне келіп демалды. Сол кезде
бәйтерекке тіл бітіп:
- Әй, Бегайдар, данышпанға барсаң, сұра. Мен тамырымды тереңге жайдым, бірақ
бұтақтарым жеміс бермейді. Сыры неде екен? - деді. Беғайдар оның да аманатын
арқалап, жолға шығады. Бір күні әрең дегенде данышпанға жетгі. Данышпан:
- Иә, балам қандай мұратпен жүрсің? - деді. Бегайдар:
- Терлеп-тепшіп, аяғымнан тозып табыс табамын, бірақ берекесі болмайды.
Көршімнің бес-алты ешкісі, кеп бала-шағасы бар, табысы аз. Бірақ берекесі мол. Сонын
49
сырын іздеп жүрмін. Жолда шал мен кемпірге, алып бәйтерекке жолықтым. Олардың
да тілегін әкелдім, - деп, жолда көрген- білгенін жеткізді. Данышпан басын шайқап:
- Ай, балам-ай, үйдің берекесі әйелдің алақанына жасырылған. Көршіңе береке
кіретіні - ақылды әйелі бар. Енді кейін қайт. Жолда кездескен бәйтеректің түбінде ат
басындай алтын көмілген. Соны қазып ал. Алтынды шал мен кемпірге беріп, қызын
сұра. Ақылды жар алсаң, берекең кіреді, - деді.
Бегайдар данышпанның айтқанын істеді. Бәйтеректің түбінен алтыңды қазып алды.
Оны кыздың қалыңмалына беріп, оған үйленді. Үзамай отбасына береке кіріп, ырысы
тұрақтайды. Осылайша, әйелі екеуі барша мұратына жетіпті.