I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың жылқы



бет90/369
Дата04.10.2023
өлшемі2,32 Mb.
#183615
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   369
Байланысты:
I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жа-emirsaba.org

1164 нұсқа 
1-мәтін 
Хандық дәрежесіне кетерілген тұңғыш қазақ әйелі 

1821 жылы Уәли хан дүниеден өткенде Айғаным 38 жаста болатын. Үміт күткен ұлы


Шыңғыс әкеден бар болғаны 10 жасында қалыпты. Осы тұста Ресей патшалығы
Айғанымды «Орта жүздің ханы» деп таниды.
Уәлидің өзге әйелдерінен қаншама ұлдары бола тұра, таққа Айғанымның отыруы
патша үкіметіне өте қолайлы еді. Осыған орай Айғанымды «хандық дәрежесіне
көтерілген тұңғыш қазақ әйелі» деп атаушылар да бар. Бірақ бұл «хандық» ұзаққа
созылмай, 1822 жылы М.М.Спаранскийдің «Сібір қазақтарын басқару» атты ережесі
шығады да, Орта жүздің хандығы жойылып, қазақтары: Құсмұрын, Көкшетау, Ақмола,


80



Баян, Қарқаралы, Аякөз аталған алты дуанға бөлініп кетеді. Ал Айғаным Көкшетау
дуанына біраз жыл аға сұлтан болып тұрады. Бұл туралы ғалым Әлкей Марғұлан:
«Айғаным - ақылды, кореген, өз заманына сай білімді болған әйел. Ол шығыстың
бірнеше тілін білген, орыс мәдениетіне деп қойып, Сыртқы істер министрлігінің Азия
департаментімен және Петербордағы Сібір комитетімен хат жазысып, байланысып
отырған», - дейді. Айғаным жергілікті халықтың арасында өте зор беделге ие болған.
1.Айғанымның жергілікті халықтың арасында зор беделге ие болуының себебі 
А)Өте білімді, ақылды болғандықтан
B) Хандық дәрежесіне көтерілген әйел болғандықтан
C) Бірнеше тіл біліп, хат жаза алғандықтан
Д) Аға сұлтан қызметін мінсіз атқарғандықтан
Е) Жергілікті халықтың жағдайын жасағандықтан
2. 
Айганымның хандық дәуірінің ұзаққа созылмауының себебі 
A)
Аға сұлтан қызметіне тағайындалған соң
B)
Қазақ жерінде хандық дәуір жойылған соң
C)
Көкшетауда хандық билік жойылған соң
Д) Хандықты баласына беруіне байланысты
Е) Орта жүзде хаңдық жойылған соң


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   369




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет