I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың жылқы

49 
 
 
сырын іздеп жүрмін. Жолда шал мен кемпірге, алып бәйтерекке жолықтым. Олардың 
да тілегін әкелдім, - деп, жолда көрген- білгенін жеткізді. Данышпан басын шайқап: 
-  Ай, балам-ай, үйдің берекесі әйелдің алақанына жасырылған. Көршіңе береке 
кіретіні - ақылды әйелі бар. Енді кейін қайт. Жолда кездескен бәйтеректің түбінде ат 
басындай алтын көмілген. Соны қазып ал. Алтынды шал мен кемпірге беріп, қызын 
сұра. Ақылды жар алсаң, берекең кіреді, - деді. 
Бегайдар данышпанның айтқанын істеді. Бәйтеректің түбінен алтыңды қазып алды. 
Оны кыздың қалыңмалына беріп, оған үйленді. Үзамай отбасына береке кіріп, ырысы 
тұрақтайды. Осылайша, әйелі екеуі барша мұратына жетіпті. 
7. 
Көрші үйдің берекесінің сыры 
A)Қоңырқай тұрмысында 
B)Бала-шағасында 
C)Бес-алты ешкісінде 
Д) Мол табысында 
Е) Ақылды айелінде 
9.Мәтін мазмұнының реттілігі 
1.Данышпан ақылы 
2.Кершісінің кеңесі 
3.Бәйтерекгің өтініші 
4.Лашықтағы әнгіме 
8.Әнгіменің түйіні 
A) 
Еңбексіз тапқан мал есепсіз кетеді. 
B) 
Ерте тұрған әйелдің бір ісі артық. 
C) 
Ырыс алды - ынтымақ. 
Д) Ертетұрған еркектің ырысы артық. 
Е) Бас екеу болмай, мал төртеу болмайды. 
A)3,4,1,2 
B)2,3,4,1 
C)2,4,3,1 
0)1,2,3,4 
Е)4,1,2,3 
10. 
Қыздын ата-анасына берілген 
нәрсе 
A)Мал-мүлік 
B)Бес-алты ешкі 
C)Жеміс ағашы 
Д) Күміс 
Е) Қалыңмал 
11. 
Бәйтеректің жеміс бермеуінің 
сыры 
A) 
Ағаш кәрі болғандықтан 
B) 
Түбіндегі алтын өсірмегендіктен 
C)Суға тапшы болғандыктан 
Д) Ауа райы қолайсыз болғандықтан 
Е) Тамыры тереңде болғандықтан 
12. 
«Үйдің берекесі әйелдің алақанына жасырылған» сөйлемінің мағынасы 
A) 
Әйел - үйретуші, тәлімгер 
B) 
Әйел - үйлестіруші, үйдің құты 
C) 
Әйел - әдемі, сұлу 
О) Әйел - сыншы, бағалаушы 
Е) Әйел - қорғаушы, бақылаушы 
 
4- 
мәтін 
1. 
Бабаларымыз төрт түлікке ерекше көніл бөлген. Қайда болмасын, бірін- бірі 
танысын-танымасын, кездесе қалған қазақ «мал-жан аман ба?» дел амандык-саулық 
сұрасқан. Төрт түлік малдың ішіндегі ең қасиеттісі түйе болып есептелтен. Ол қырық 
күн шөлге шыдамды, жук артса - көлік, жесе – ет, ал жүні киімге жараған. Қазақтар 
түйенің жүнінен түйе жүн шекпендер киген. ол жеңіл әрі жұмсак сырт киім болған. 
Түйе өзінін өсу жолында бота, тайлақ, буыршын, буырлыш, науша, бұзбаша, інген, атан, 
бура деп аталады. 
2. 
Қазақтың қасиетті малдарының бірі - жылкы. Оны құлын, жабағы, тай, құнан, байтал, 
дөнен, бесті, бие, ат, сәурік (сүйрік), айғыр деп, қасиеттеріне қарай жорға, сужорға, 
жуйрік, тұлпар, қазанат, сәйгүлік. дулдул арғымақ деп атаған. Жылқы малын аса 
жоғары бағалаған қазақтар оны үлкен ас-тойларда жарысқа салып, бас бәйгесіне мол 
дүние беретін болған. Ер азаматтарға жасалатын сыйдың да үлкені ат мінгізіп, шапан 
жабу болған. Жылқының жүрісіне дейін атаулары болған. Мысалы, аян журіс, жорға 
жүріс. жортақ журіс, бүлкек желіс, бөкен желіс, шоқыта жүру, шабыс. Оның түсі де 
әртүрлі теңеулермен сипатталған: торы, күрең, жирен, ақбоз, боз, көк, шұбар т.б. 
3. 
Сиыр малы момакан, қазақтар үшін көбінесе тамакка жараған, ет, сүт, айран, қаймақ, 
май, құрт, ірімшік т.б. осы сйырдың берген берекесі болған. Сйырды кейде көіпке де, 
егіске де пайдаланып отырған. Жалпы, қазақтар сиырды киімге жаратпаған, қонакка 
сыйға тартпаған. тіпті түске кірсе де ауыртпалық деп жорыған, тіпті қазақта ебедейсіз, 
икемсіз әрі денелі адамды «сиырдай» деп, сөйлемейтін адамды «аузын буған егіздей», 

50 
 
 
«мыңқыған бұзау сияқты» деп мазактайтын тіркестер қолданылады. Сиыры жоқ үй ас- 
ауқаты жұтаң үй болып есептелген. Сиырды жасына қаран: бұзау, торпақ, тана, 
тайынша, қашар, құнажын, дөнежін, сныр, огіз. бұқа деп атаған. Түйе мен жылқыны, 
өгізді көлік ретінде пайдалапады, шанаға, арбага, мапға жегсді, салт та мінеді. 
4. 
Қой - төрт тұлік малдың ішіндегі қазақтың ең сүйіктісі десе де болады. «Қойдың сүті 
- қорғасын, қойды құртқан оңбасын» дейтін қазақтың қой өсіруге ынта-ықыласы мол- 
ақ. ешкі де қазақтар үшін өсімтал малдың бірі болғандықтан қайрлы. Ешкінің еті жеңіл 
әрі сіңімді, сүті аса 
Ешкінін бүкіл отарды бастап, жайылымға апарып, әкелетін өзіндік өзіндік ерекшелігі 
бар.Дегенмен ешкіні қонаққа бөрте шыбын серке бөледі. 
5. 
Ырымшыл қазақтар өзі қадірлейтін төрт түлік малдың басын басқаға бермеген, онда 
мал көбеймей калады деп есептеген. Еңбекқор қазақ халқы мал өнімдерін өте орынды 
пайдаланып отырган. Шаруашылықта қолданылатын заттар - жылқынын жалынан, 
кұйрығынан жасалатын арқан сиыр мүйізінен жасалатын тарақ, қой жүнінен 
жасалатын киіз, текемет, тоқылған сырт киім, түйе жүнінен тоқылған шекпен т.б. аса 
жоғары бағаланған. Тіпті түйенің шудасын да қайнатып. емге пайдаланған. Мал 
осындай аса кұнды болғандықтан, қазақтар өз перзенттерін де «қүлыным, қозым, 
қошаканым, ботам» деп, айналып-толғанып, еркелетіп отырған. 
13.Төрттүлікке қатысты ырымдар 
мәтіннің қай бөлігінде көрінеді? 
A)Бесінші 
B)Екінші 
C)Бірінші 
Д)Төртінші 
Е) Үшінші 
15.Қойға катысты сипаттама 
14.Епсіз, икемсіз адамға теңейтін 
түлік 
A)Қой 
B)Ешкі 
C)Сиыр 
Д) Туйе 
Е) Жылқы 
A) 
Кейде көшке де, егіске де пайдаланып отырган. 
B) 
Төрттүлік малдың ішіндегі ең қасиеттісі, шыдамдысы. 
C) 
Өзі майда, өсімтал, момақан, тез ет алып, қонақ кәдеге жарап отырған. 
Д) Жасына қарай лақ, туша, бөрте, шыбыш, серке деп бөлінеді. 
Е) Жүрісіне, түсіне қарай атаулары болған. 
16.Бабаларымыздың төрттүлікке көңіл белу себебі? 
A)Оқу, білім алудың бірден-бір көзі болған. 
B)Ас-ауқаты, әрі киімі, әрі көлігі болған. 
C)Ауырғанда ем болар шипаның көзі болған. 
Д) Малдың төлін балалар жақсы көргендіктен. 
Е) Байлығын, мансабын көрсететін дүниесі. 
17.Мәтін мазмұнының реттілігі 
1.Төрттүліктің ішіндегі ең суйіктісі. 
2.Сыйдын ең қадірлісі 
3.Үндемейтін адамға қатысты теңеу 
4.Амандасу әдебі 
5.Төрттүлікке қатысты халық ырымы 
A)4.5.3.2.1. 
B)1.2.3.5.4. 
C)1.2.5.4.3. 
Д) 4.2.5.3.1. 
Е) 4.2.3.1.5. 
18. 
Төрттүліктің ішінде түсіне карай сипатталатыны 
A)Туйе 
B)Сиыр 
C)Жылқы 
Д) Қой 
Е) Ешкі 
19. 
Неліктен ешкінің серкесін әрдайым қойдыңотарына қосып огырған? 
А) Серке қазактар үшін всімтал малдын бірі болғандыктан 
B) Серке казақтың қасиетті малдарының бірі болған. 
C) Ешкінін еті жеңіл әрі сіңімді сүті аса құнарлы болғандықтан 
Д) Отарды бастап жайылымға анарып, әкелетін қасиеті болғандықтан 
Е) Серке төрт түлік малдың ішіндегі ен шыламдысы болаған. 
20. 
Сыйлы қонақка сойылмайтын түлікке қатысты макал 

51 
 
 
А) Ат – биеден, аруана - түйеден. 
B) Түйсеі жоқа ауылга тайлақ атан 
көрінер 
C) Есі кеткен ешкі жинар. 
Д) Тайлы бие тайлақты түйедей. 
Е) Сиырлың сүті тілінде. 
 
1137 нұсқа 
1-мәтін 
Киіз үйдің түрлері мен құрылысы 
 
Киіз үйдің құрылысы мен жасалу жолдарына, этнографиялық ерекшеліктеріне жеке 
тоқталайық. Киіз үйдің қазақы және қалмақы деп аталатын екі түрі бар. Қазақы үйлер 
дөңгелек, толық күмбезді болады да, қалмақы түрінің төбесі шошақтау келеді. Қазақ 
үйлері пайдалануына, сән-салтанатына қарай бірнеше түрге бөлінеді. Мысалы: қара үй 
(3 қанат), қоңыр үй (4 қанат), боз үй (5 қанат), ақ үй (6 қанат), ақ ала орда (8 қанат), ақ 
орда (12 қанат), ақ шаңқан (18 қанат), алтын үздік (24 қанат), алтын орда (30 қанат) 
деп аталатын түрлері бар. Сол сияқты көшіп-қонуға, уақытша паналауға немесе 
шаруашылық, жұмыс ретіне бейімделген үй түрлері болады. Олар қос, абылайша, 
күрке, кепе, итарқа, жаппа, жолым үй, ас үй, қалқа деп аталады. 
Киіз үйдің іші 4 бөлімге бөлінеді: 
1. 
Төр - бұл үйдің жоғары әрі қымбат орны. Мұнда жук жнналады, қонақтар орналасады. 
Жас келіндер бұл жерді баса бермейді. 
2. 
Сол жақ - (кіргенде он жақ) үй иссінің отыратын және жататын орны. Босаға жақта 
азық-түлік, ыдыс-аяқ тұрады. Оны шимен жауып қояды. 
3. 
Оң жақ - (кіргенде сол жақ) мұнда балалары орналасады. Босаға жаққа қарай ер- 
тұрман, киім ілінеді. 
4. 
От орны - қасиетті орын саналады. Мұнда от жағылады, қазан асылады. 
 
1. Ең үлкен киіз үй 
A) Ақ ала орда 
B) Алтын орда 
C) Ақ шаңқан 
Б) Ақорда 
Е) А
ЛТЫН 
үздік 
2. Киіз үйдегі киелі орын 
A) 
Ер тұрман, киім ілінетін орын 
B) 
Қонақтар орналасатын орын 
C) 
Азық-тулік, ыдыс-аяқ тұратын орын 
Д) От жағылып, қазан асылатын орын 
Е) Үй иесінің жататын орны 
 
2-мәтін 
 
Домалақ ананың қадір-қасисті ертеден-ақ танылған. Ел аузында ол кісі жөнінде аңыз- 
әнгіме көп. 
Бірде Алатау асып келген қалың жау Қаратау жонын жайлап отырған Бәйдібектің 
ауылын шауыл, сан мын жылқысын айдап кетеді. Бәйдібек бастаған ел азаматтары 
ауылда болмаса керек. Содан «жау шапты» деген хабарды естіп, 'Бәйдібек елден жасақ 
жиып, қасына үлкен айелі Сары бәйбішеден туған алты ұлын алып, жауға аттанғалы 
жатқанда Нұрила (Домалақ ана); «Бай-еке, малдың құты, жылқының иесі - құла айғыр 
қолда қалды. Амандық болса, алты күннен кейін жылқы жауға қайыру бермей, өзі 
ауылға келеді. Жауды қума, азаматтар аман болсын, осы тілегімді беріңіз», - деп, өз 
отауының белдеуінде байлаулы тұрған, жүген-кұрық тимегей шу асау айғырды 
көрсетіпті. Бірақ жауға кектенген батыр әйелінің тілін алмай, жасағын бастап жүріп 
кетіпті. Бәйдібек жасағы жауға Күйік асуында жетіп, қырғын ұрыс салыпты. Алайда 
жасанып келген жау «аттанға» ілесіп атқа қонған аз жасақка теңдік бермепті. Осы 
соғыса қаза тапқан алты ұлын Үшқарасай жазығына жерлеп, батыр кері қайтыпты. 
Арада алты күн өткенде, байлаулы тұрған құла айғыр жер куңіренте дүлей күшнен 
кісінепті. Сол күні кеш шамасында шығыстан қалың шаң кетеріліп, ұзамай Бәйдібектің 
қалың жылқысы көрінеді. Ереуілдеп барып, кері қайтара алмаған жылқыны Домалак 
ана осылайша үйде отырып-ақ түгел қайтарып алса керек. 
3. Белдеуде байлаулы тұрған шу асау айғырдың айдауда кеткен жылқыларға 
қатысы 

52 
 
 
A) 
Жылқы ішіндегі ең жүйрігі 
B) 
Жылқының жорғасы 
C) 
Жылқының кұты, иесі 
Д) Жылқы ішіндегі ең кәрісі 
Е) Жылқының ең асауы 
4. Мәтіндегі Бәйдібек байдың әрекетін ашатын мақал-мәтел 
A) 
Жауды аяған жаралы. 
B) 
Жау құтырса, шаңырағыңа қобыз тартар. 
C) 
Асығыс түбі қып-қызыл шоқ. 
Д)Алысқан жауға арқаңды көрсетпе. 
Е)Қоркақты көп қусаң, батыр болады. 
5. М
ӘТІННІҢ 
басты идсясы 
A) 
Қазақ жігітерінің ерлігін дәріптеу 
B) 
Құда айғырдың құдіретін көрсету 
C) 
Бәйдібек байдың сабырсыздығын сынау 
Д) Жаугершілік заман қиындығын көрсету 
Е) Домалақ ананың көріпкелдігін таныту 
6. Домалак ананың: «Амандық болса, аяты күннен кейін жылқы жауға қайыру 
бермей, өзі ауылға келеді- деуінің мәні 
А) Жылқылар жат жерді құла айғырсыз жерсінбейді деп жорамалдады. 
B) Құла айғырсыз жылқылар басқа уйірге қосылмай, тойынған соң оралатынын білді. 
C) Жылқының барлығы айдауға көнбейтін жүген-құрық тимеген асау болғандықтан. 
Д) Құла айғырдың үйірінің ауылда құлындары қалғанына қарап осылай айтты. 
Е) Малдың құты құда айғыр үйде қалған, ал жылқы құла айғырдың дауысын естіп кері 
қайтарын білді. 
3-мәтін 
Бақытсыз бай 
Ертеде бір бай өмір сүрді. Оның туысқаны да, баласы да - жннаган мал- мүлкі мен 
акшасы сді. Содарды баладай мәпелеп күтстін. Бір күні ол жалшысынын көңілді 
күлкісін естіп, оның үйін айналшықгап тың тыңдады. Бірақ мардымды ештеңе ести 
алмады. Ол ертесіне жалшыны түннің ортасына дейін босатпай әбден жұмысқа салды 
Бірақ кешегі күлкі тағы қайталанды. Дегбірі қашып шыдамсызданған бай енді: “Мынау 
менің қазынамнан ұрлап жүр, сол үшін үйіне барып мәз болып жатыр."- деген жаман 
ойға кетті. Ол жалшысынын есігін бір теуіп кіріп барды. Сөйтсе, жалшысы екі баласын 
аркасына мінгізіп алып, өзі ат болып ойнап жүр екен. 
-Ақымақ. бүгін қиралаңдап дұрыс жұмыс істемедің! Түнімен балаларыңды ойнатамын 
деп шаршанды екенсің ғой! - деп ақырды. 
-Қожайын, осы екі балапанымды көргенде шаршау уайым дегенді ұмытып тыңайып, 
сергіп қалам, - деп байыпты қалпынан жазбай жауап берді жалшысы. 
-Нагыз акымақ екен! - деп, үйден атып шыққан бай енді: “Мен кеш кіріп қалдым ба 
екен, ол ұрлаған ақшасын тығып үлгерді де, маған сыр бермей отыр сұмпайы,"- деп 
күдігінен арыла алмай-ақ қонды. 
Екінші куні жалшы тан атканша жұмыс істейді. Бірақ ол еш реніш білдірмей үйіне 
қайтты. Бай сонынан бұқпантайлап барып тағы тын тыңдалы. Құлағына шықырлаған 
ақша мен сылдырлаған күміс теңгені жалшысы санап жаткандай естіліп кетті. Ол тағы 
да есікті бір теуіп кіріп барды. Екі баласын екі жағына алып рахаттанып ұйықтап 
жатқан жалшысын көргенде не істерін білмей қалды. Үн-түнсіз үйден шығып кетті. 
Сонда да күдігі сейілер емес. Ертесіне жалшысынык көңілді, сергек қалпы байга езін 
мазақ қылып тұрғандай көрінді. Бай ақыры: 
-Менін қаызымнан біраз қаражат жоғалды. Соны сен алдың. Себебі сен үнемі көнілді 
жүресің, тыққан ақшан болған соң көңілің тоқ боп жүр, - деді. Сонда жалшысы: 
-Қожайын, жағдайың сорлы құлдан да жаман-ау. Күнде кешке үйімді торуылдайсын. 
Менің байлығым - екі балам мен жан жарым және денсаулығым мен қара күйім. 
Құланиектеніп тан атқаннан кеш батқанша тәңірімнен осы байлығымнан айыра көрме 
деп тілеймін. Сондықтан мен бақыттымын, көңілдімін. - деп жауап берді. 
Не дерін білмеген бай үн-түнсіз калды. “Япырмай шынында да мына кара құл бақытты. 
Мен сияқты қызғанатын байлығы да жок. Байлық маған бақытсыздык үшін біткен бе? 

53 
 
 
Басым ауырып кетті”. 
Осы күні жалшы үйіне ерте қайтты. Оның сыртынан карап тұрған бай алдынан жүгіріп 
шыккан екі баласына қызыға қарап қалды.. 
7. Байдың бойындағы қасиет 
A)Қызғаншақтық 
B)Тәкаппарлық 
C)Мақтаншақтық 
Д) Еңбекқорлык 
Е) Адалдық 
9.Байдың бақытсыздығының себебі 
A)Жинаған мүлкі 
B)Байлығының молдығы 
C)Кедейдің еңбегі 
Д) Кедейдің тілегі 
Е) Отбасының жоқтығы 
11.Кедейдің тілегі 
A) 
Мол байлыққа жолықтыр 
B) 
Жақсы жұмыс бер 
C) 
Өміріме жеңілдік бер 
Д) Байдың құлдығынан құтқар 
Е) Бар байлығымнан айырма 
8.Әңгіменің түйіні 
A) 
Балалы үй - базар 
B) 
Бай байға құяды, сай сайға құяды 
C) 
Байға құл болғанша, байғұсқа ұл бол 
Д) Қайырсыз байдан қайнатқан су артық 
Е) Жаңа бай мақтаншақ келер 
10. Жалшының бақыты 
A)Байлығы 
B)Ақшасы 
C)Қазынасы 
Д)Балалары 
Е)Жұмысы 
12.Байға күдік тудырған нәрсе 
A) 
Көңілді күлкі 
B) 
Кедейдің сөзі 
C) 
Кедей балалары 
В)Шықырлаған ақша 
Е) Сылдыраған күміс 
4-мәтін 
 
1. 
Бабаларымыз төрт түлікке ерекше көніл бөлген. Қайда болмасын, бірін- бірі 
танысын-танымасын, кездесе қалған қазақ «мал-жан аман ба?» дел амандык-саулық 
сұрасқан. Төрт түлік малдың ішіндегі ең қасиеттісі түйе болып есептелтен. Ол қырық 
күн шөлге шыдамды, жук артса - көлік, жесе – ет, ал жүні киімге жараған. Қазақтар 
түйенің жүнінен түйе жүн шекпендер киген. ол жеңіл әрі жұмсак сырт киім болған. 
Түйе өзінін өсу жолында бота, тайлақ, буыршын, буырлыш, науша, бұзбаша, інген, атан, 
бура деп аталады. 
2. 
Қазақтың қасиетті малдарының бірі - жылкы. Оны құлын, жабағы, тай, құнан, байтал, 
дөнен, бесті, бие, ат, сәурік (сүйрік), айғыр деп, қасиеттеріне қарай жорға, сужорға, 
жуйрік, тұлпар, қазанат, сәйгүлік. дулдул арғымақ деп атаған. Жылқы малын аса 
жоғары бағалаған қазақтар оны үлкен ас-тойларда жарысқа салып, бас бәйгесіне мол 
дүние беретін болған. Ер азаматтарға жасалатын сыйдың да үлкені ат мінгізіп, шапан 
жабу болған. Жылқының жүрісіне дейін атаулары болған. Мысалы, аян журіс, жорға 
жүріс. жортақ журіс, бүлкек желіс, бөкен желіс, шоқыта жүру, шабыс. Оның түсі де 
әртүрлі теңеулермен сипатталған: торы, күрең, жирен, ақбоз, боз, көк, шұбар т.б. 
3. 
Сиыр малы момакан, қазақтар үшін көбінесе тамакка жараған, ет, сүт, айран, қаймақ, 
май, құрт, ірімшік т.б. осы сйырдың берген берекесі болған. Сйырды кейде көіпке де, 
егіске де пайдаланып отырған. Жалпы, қазақтар сиырды киімге жаратпаған, қонакка 
сыйға тартпаған. тіпті түске кірсе де ауыртпалық деп жорыған, тіпті қазақта ебедейсіз, 
икемсіз әрі денелі адамды «сиырдай» деп, сөйлемейтін адамды «аузын буған егіздей», 
«мыңқыған бұзау сияқты» деп мазактайтын тіркестер қолданылады. Сиыры жоқ үй ас- 
ауқаты жұтаң үй болып есептелген. Сиырды жасына қаран: бұзау, торпақ, тана, 
тайынша, қашар, құнажын, дөнежін, сныр, огіз. бұқа деп атаған. Түйе мен жылқыны, 
өгізді көлік ретінде пайдалапады, шанаға, арбага, мапға жегсді, салт та мінеді. 
4. 
Қой - төрт тұлік малдың ішіндегі қазақтың ең сүйіктісі десе де болады. «Қойдың сүті 
- қорғасын, қойды құртқан оңбасын» дейтін қазақтың қой өсіруге ынта-ықыласы мол- 
ақ. ешкі де қазақтар үшін өсімтал малдың бірі болғандықтан қайрлы. Ешкінің еті жеңіл 
әрі сіңімді, сүті аса 
Ешкінін бүкіл отарды бастап, жайылымға апарып, әкелетін өзіндік өзіндік ерекшелігі 
бар.Дегенмен ешкіні қонаққа бөрте шыбын серке бөледі. 
5. 
Ырымшыл қазақтар өзі қадірлейтін төрт түлік малдың басын басқаға бермеген, онда 
мал көбеймей калады деп есептеген. Еңбекқор қазақ халқы мал өнімдерін өте орынды 

54 
 
 
пайдаланып отырган. Шаруашылықта қолданылатын заттар - жылқынын жалынан, 
кұйрығынан жасалатын арқан сиыр мүйізінен жасалатын тарақ, қой жүнінен 
жасалатын киіз, текемет, тоқылған сырт киім, түйе жүнінен тоқылған шекпен т.б. аса 
жоғары бағаланған. Тіпті түйенің шудасын да қайнатып. емге пайдаланған. Мал 
осындай аса кұнды болғандықтан, қазақтар өз перзенттерін де «қүлыным, қозым, 
қошаканым, ботам» деп, айналып-толғанып, еркелетіп отырған. 
13.М
ӘТІН 
мазмұнының реттілігі 
1.  Төрт түліктің ішіндегі ең сүйіктісі. 
2.  Сыйдың ең қадірлісі 
3.  Үндемейтін адамга қатысты теңеу 
4.  Амандасу әдебі 
5.  Төрт түлікке қатысты халық ырымм 
А) 1.2.5.4.3. 
В) 4.2.5.3.1. 
С) 4.2.3.1.5. 
Д) 1.2.3.5.4. 
Е) 4.5.3.2.1. 
14. 
Епсіз, икемсіз әдамға теңейтін 
түлік 
A) Сиыр 
B) Түйе 
C) Қой 
Ө) Жылқы 
Е) Ешкі 
15. 
Төрт түлікке қатысты ырымдар 
мәтіннің қай бөлігінде көрінеді? 
A) Екінші 
B) Бірінші 
C) Бесінші 
Д) Ү
ШІНШІ 
Е) Төртінші 
16. 
Төрт түліктің ішінде түсіне қарай сипатталатыны 
A) Қой 
B) Сиыр 
17. 
Қойға қатысты сипаттама 
C) Түйс 
Д) Ешкі 
Е) Жылқы 
A) Журісіне, түсіне қарай атаулары болған. 
B) Төрт түлік малдың ішіндегі ең қасиеттісі, шыдамдысы. 
C) Өзі майда, өсімтал, момақан, тез ет алып, қонақ кәдеге жарап отырған. 
Д) Кейде көшке де, егіске де пайдаланып отырған. 
Е) Жасына қарай лақ, туша, бөрте, шыбыш, серке деп бөлінеді. 
18. 
Неліктен ешнкінің серкесін әрдайым қойдың отарына қосып отырған? 
A) Серке қазақтар үшін өсімтал малдың бірі болғандықтан 
B) Отарды бастап, жайылымға апарып, әкелетін қасисті болғандықтан 
C) Серке төрт түлік малдың ішіндегі ең шыдамдысы болаған. 
Д) Ешкінің еті жеңіл әрі сіңімді, суті аса қүнарлы болғандықтан 
Е) Серке қазақтың қасиетті малдарының бірі болған. 

жүктеу/скачать 4,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: