І тарау Қазақ жыраулары, би-шешендердің педагогикалық көзқарастарындағы эстетикалық тәрбие және олардың қазіргі мәні

2 жүргізуші: "Ақылды басшың болса, елдің алды боларсың, ақылсыз басшың болса, елдің азы боларсың" дегендей мектеп басшылығына да ел дән риза, сеніммен қарайды.

1. 
   жүргізуші: Біз осы мақал-мәтелдер сайысында тұрған жоқпыз ба?
   
2. 
   жүргізуші: Иә, "Аталар сөзі ақылдың көзі" демекші, қара қылды қақ жарған Төле би, Қазыбек би, Әйтеке билердің ұрпағы емеспіз бе?
   

1. 
   жүргізуші: Ата-бабамыз сөздерінің нәрі мен мәні, ұрпағына айтар өсиетінің мазмұны, "тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні" осы мақал-мәтелдерде жатыр.
   
2. 
   жүргізуші: Ендеше, құрметті қауым, сіздерді "Ырыс алды-ынтымақ" атты қойылымды тамашалауға шақырамыз.
   

- Сәлеметсіз бе, кіруге рұхсат па екен?

-"Ырыс алды-ынтымақ"

-"Оқу инемен құдық қазғандай". Оқушы мен мұғалім бірлесіп ізденген жағдайда жақсы нәтижеге қол жеткізуге болады. "Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің" дегендей, сіздердің бағыттарыңызды, жақсы ниеттеріңізді жалғастырып, одан әрі дамытуға біз дайынбыз.

- "Ұстазы жақсының ұстамы жақсы" дегендей, олар сіздерден көп тәлім алады, сіздерден үйренеді, сіздерге арап өсіп келеді.

-"Ырыс алды-ынтымақ", ортақ тәрбиеде абыройға ие болайық, балаларыңыз үлкен азамат болсын!

1. 
   жүргізуші: Даналар өсиетінен тәрбие алған.
   
2. 
   жүргізуші: ұлылар тәрбиесіне тағзым еткен.
   Екеуі бірге: Ұрпағымыз халықтың ғибрат еткен!
   

- Сәлем бергенде біз бір-бірімізге жылы жүзбен, шын пейілмен хал-жағдай сұрап, жылы сезімімізді білдіреміз.

• 
  Үйге қандай тапсырма берілді?
  
• 
  Әңгімедегі балалардың есімдері кім?
  
• 
  Олардың әкесі Жапар неге сонша абыржыды, әбігерленді?
  
• 
  Балалар анасының тапсырмасын қалай орындады?
  
• 
  Олар кімге, қандай көмек беруге асықты?
  
• 
  Оқиға қалай аяқталды?
  
• 
  Осы әңгімедегі Жеңіс пен Бауыржан қандай балалар?
  

Бүгін, біз сендермен С.Торайғыровтың өлең шығармаларымен танысамыз. С.Торайғыров 1893 жылы дүниеге келіп, 1920 жылы дүниеден ерте қайтқан кемеңгер кісі. Соның өзінде балаларға арнап көптеген өлең, жыр кітаптар шығарды. Осы биылғы жылдың ішінде қандай өлеңін оқыдық?

• 
  Оқып жүрген жастарға, Туған еліме, Арыстан мен тышқан. Осылардың ішінде бүгін «Арыстан мен тышқан» мысал өлеңін оқып танысамыз. Өлеңді мәнерлеп оқушыларға оқытамын (2 оқушыға).
  

Рөлдерге бөліп оқыту . Сахналық көрініс.

Шешендікке құрылған әңгімелерді, аңыздарды және өлеңдерді т.б. бастауыш сыныпта оқыту баланың тілін ұштайды, сөздік қорын байытады, өмірге көзқарасын оятып, дүниетанымына жол ашады. Бастауыш сынып оқушысының жас ерекшелігіне сай таным мүмкіндігін, белсенді сөздік қорын қалыптастырып, сөйлеудің, оның ішінде шешендік сөйлеудің негізін игеріп, қарым-қатынас жасауда қолданып, әңгімелесуге, ана тілін құрметтеуге, адамгершілікке тәрбиелеуге, шыншылдыққа және шығармашылық қабілетін дамыту.

Ұлттық поэтикалық шығармаларды оқып, жаттап не болмаса, оны түсініп өспеген бала өз ұлтына қалай қызмет ете алады? Ал эпикалық санасы оянған азаматтар өз халқына аянбай қызмет етіп, елін сүйіп ерлік жасағандар тарих сахынасынан жүздеп, мыңдап кездесіп жатады. Ондай батырлар ғылымда немесе кез-келген қызмет саласында әрқашан ерлік жасап, өмірде кездесіп жатады. Біздер жүргізген зерттеуімізде эстетикалық тәрбиенің кейбір проблемалаларын шешуге өз үлесімізді қостық деп есептемейміз.

Мақал-мәтелдерде адамгершілік, имандылық тәрбиесіне байланысты әдет-ғұрыптар насихатталса, жұмбақтар мен айтыстарда – ақыл-ой тәрбиесі, өлең, жыр-дастандарда - әсемдік тәрбиесінің негізгі принциптері. Сондықтан ұлттық поэтикалық шығармашылығын тәрбиенің сан-алуан мәселелерін қозғайтын тәлімдік материал ретінде пайдалануға болады.

Бүгінгі мектеп оқушылары жоғары мәдениетті, ой-өрісі кең, мамандығын еркін таңдай алатын, білімді болумен қатар, өз халқының, өз ұлтының ғасырлар бойы жалғасып келе жатқан ата-баба мұрасын, салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, тарихы мен әдебиетін, өнерін, адамгершілік пен имандылықты дәріптейтін қарым-қатынас, мінез-құлық қасиеттерді бойында қалыптастыру керек. Бұл қасиеттер халықтық педагогиканы самғатып тұрған алып күштер. Сондықтан да біз халық – тәрбиеші, тәлімгер деп айтамыз. Себебі өскелең ұрпақты тәрбиелеу ата-бабамыздың ежелден келе жатқан арман тілегі.

Қорыта келе, батыр ағамыз Б.Момышұлы айтқандай “Әрбір үйде отбасы реликвиясының бұрышы болғаны жөн. Бұрындары жасалған ерліктерді сыйламай, қадірлемей тұрып, жаңа ерлікке шақыру бекершілік”.

Сондықтан жас ұрпақты ата-баба дәстүрі рухында тәрбиелей отырып, оларды адамгершілікке, инабаттылыққа баулыған абзал. Ол үшін әр отбасында қалыптасқан тұрмыс, салт-дәстүрі жүйелі тәртіптің болуы тиіс.

1. 
   Қоянбаев Р.М., Ыбыраимжанов К. Жалпы бастауыш білім беру педагогикасы − Түркістан,2005.
   
2. 
   ҚоянбаевЖ.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. − Алматы, 2002.
   
3. 
   Қ.Р Бастауыш білім беру мемлекеттік стандарты. − Алматы, 2002
   
4. 
   «Қазақстан Республикасы 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы» − Алматы, 2003.
   
5. 
   Қ.Р. Білім туралы заңы - 1999ж.
   
6. 
   Әлсатов Т.М. Қазақ хандығы тұсындағы тәлімдік ойлардың дамуы (ХҮ-ХҮІІІғғ.). − Алматы, 1999
   
7. 
   Омар Е.О. Қосымша білім беру ұйымдары тәрбие жұмыстарының негізі. − Түркістан, 2004.
   
8. 
   Қоянбаев Р.М. Қысқаша педагогикалық сөздік− Алматы, 2003.
   
9. 
   Әлсатов Т.М. Орта ғасырдағы қазақ ғұламаларының тәлім- тәрбиелік идеялары. − Алматы, 1998.
   
10. 
    «Қ.Р. Президенті Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы» - Астана, 2005ж. 18 ақпан.
    
11. 
    «Қ.Р. Президенті Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы» - Астана,2006. - 1 наурыз
    
12. 
    Аймауытұлы Ж. Психология. Жан жүйесі және өнер таңдау. − Алматы, 1995.
    
13. 
    Ғаббасов С. Халық педагогикасының негіздері. − Алматы, 1995.
    
14. 
    Балабақшадағы балаларға эстетикалық тәрбие беру. − Алматы, 1978.
    
15. 
    Сейдеханов К. Ұлы арман. (ХҮ-ХҮІІ ғасырлардағы қазақ поэзиясы). − Алматы, 1990.
    
16. 
    Яссауи Қ.А. Хикмет жинақ. − Алматы, 1998.
    
17. 
    Әбдікәрімова Т., Рахметова С., Қабатаева Б. Ана тілі 3-сынып. − Алматы, 1999)