I теоретические основы логопедии



Pdf көрінісі
бет52/230
Дата18.04.2023
өлшемі5,47 Mb.
#174843
түріОқулық
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   230
Ы
 
дыбысының
 
айтылу кемшіліктері және түзету тәсілдері
 
33-сурет. Ы фонемасының 
артикуляциялық кескіні 
(профилі) 
Ы
дыбысы дауыстылардың ішіндегі кемшілікке 
ыңғайлысы. Оның жасалу механизмі мынадай: ерін 
белсенді емес, төменгі жоғарғы тістердің арасында 
саңылау болады. Тіл ұшы төмен, тіл үстінің ортадан 
кейінгі бөлігі, таңдай ортасына көтерілген тіл
бүйірлі түпкі азуларға тиеді. Тіл 
И
дыбысындағыдай 
кейіндеу орналасады. Жұмсақ таңдай көтеріліп, 
мұрын жолын жабады, дауыс перделері бірігіп, 
тербеледі (33-сурет). 
Ы
дыбысын айту кемістіктері мынандай 
Ы 
дыбысының орнына 
I
айтылады. 
Мысалы, 
ыдыс-ідіс,
сөйтіп дыбыстар жіңішке айтылады.
34-сурет. Шпательдің 
көмегімен Ы 
фонемасын кою
Ы
дыбысын еліктеу арқылы түзетудің алғашқы 
шарты оны 
I
дыбысының айтылуымен салыстыру 
тілдің оларды айтқандағы орналасу айырмасын 
көрсетіп түсіндіру және оны қолмен бейнелеу. 
Баланың айна алдындағы жаттығуы кейде нәтиже 
береді. 
Алайда көбіне шпательге суйенуге тура келеді
балаға 
пи-пи-пи
буын тіркесін айтқызады.
Жаттығуды пайдаланғанда логопед баланың аузына шпательді еңгізіп, 
онымен тіл алдын тежеп ұстайды. Шпатель 
П
дыбысын айтуға кедергі 
келтірмейді, ал дауыстыны өзгертіп 
И
дыбысы автоматты түрде 
Ы
дыбысына 
ауады
 пи-пи-пи
буындары 
пы-пы-пы
түрінде сезіледі. Сондай жолмен 
би, ми

фи, ви
буындарынан 
бы, мы, фы, вы
алынады (34-сурет). 
Артикуляцияны бекіткенде баланың шпательмен, саусақпен тілді қажет 
қалыпта өзі ұстағаны дұрыс. Дыбыс өздігінен айтыла бастағанда
механикалық әдіс тоқтатылады. Еріндік дауыстылардан кейін келетін 
Ы
дыбысын айтып үйренген бала, оны басқа фонетикалық жағдайларда да 
пайдалана алады. 
Ы
дыбысы бекіткенде оның дыбысынан ажырату, оқу мен 
жазуды түзету жаттығуларына көңіл бөлу керек. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   230




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет