ІІ. Негізгі бөлім

 

І. Кіріспе........................................................................................................3 бет

2. 
   3 Дәрілік өсімдіктердің емдің қасиеттері .............................................21
   

 

Кіріспе

Осы ғылыми жұмыстың негізгі мақсаты – дәрілік өсімдіктердің түрлерін, олардың биологилық ерекшеліктерін зерттеу. Тіршілік процесіндегі өсімділігін және әдемілігін, сонымен бірге өсімдіктің шипалығын анықтау. Өсімдіктердің табиғатта – ауаны тазарту, шаң мен улы газдарды өзіне сіңіруі, тағамдық, емдік, сәндік қасиеті жайлы толық мағлұмат алу. Осы мақсатқа жету үшін төмендегідей міндеттер қойылады.

• 
  ғылыми әдебиеттерге шолу, мәлімет жинақтау;
  
• 
  өсімдіктердің биологиясын және морфологиясын анықтау;
  
• 
  өсімдіктердің өсуінің ерекшеліктерін анықтау.
  
• 
  өсімдіктің қоршаған ортаның әртүрлі кері әсерлеріне төзімділігін анықтау;
  
• 
  өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі пайдасын анықтау жолдары.
  

Әр облыстың, аймақтың, халық дәрілік өсімдіктердің әр түрлі қасиеттерін өздерінше пайдалануы да мүмкін. Оның да жөні бар. өйткені кейбір өсімдіктердің бірнеше түрлі дәрілік қасеттері бар. 

Қазақ емшілерінің ауру-сырқауларымен ұзақ жылдар күресу барысында қолданып келе жатқан алуан түрлі дәрі-дәрмектердің қайнар көзі – ұлы табиғатты өсімдіктер дүниесі.

Өсімдіктердің сабағы, тамыры, гүлі, жапырағы, қабығы, жемісі шәйірі және тұқымынан дәрі - дәрмек жасалады. Қазақ емшілерінің қолданатын дәрілерінің басым көпшілігі - өсімдіктер. Өсімдіктердің әрбір бөлігінің, мәселен, тамыр, сабақ, жапырақ, гүл, жеміс тұқымдарының дәрілік қуаты әртүрлі болып келеді. Сондықтан оларды емдік қуаты ең күшті болатын мезгілде жинағанда ғана сапалы дәрі - дәрмек алуға болады.

2. 
   3 Дәрілік өсімдіктердің емдің қасиеттері
   

Жиденің біздің елімізде екі түрі өседі. Биіктігі

10 м-ге дейін болатын бұталы ағаш. Жапырақтарының үстіңгі беті сұрғылт көк, астыңғы жағы ақшыл, діңі және бұтақтары жылтыр, қызыл-қоңыр. Ал жапырақтарының ұзындығы 3-8 см, ені 0,4-1,8 см келген сопақ пішінді. Мамырдың соңы мен маусым айының басы жиде гүлдейтін мезгіл. Жиде – жеміс-жидек тұқымдастарының ішіндегі ең соңында гүлдейтін ағаш. Ал екінші түріне жататын, бұталы болып өсетін түркімен жидесі еліміздің оңтүстік аймағында өседі. Ол – биіктігі 3-8 м болатын ағаш тектес өсімдік. Бұталары тікенді, күміс түсті ұзынша кезек орналасқан жапырақтары болады. Гүлі қос жынысты. Гүлі ұсақ, хош иісті, қызғылт сары. Гүлінің иісі өткір, жүз метрге дейін иісі аңқып тұрады. Тұқымынан, тамыр өскінінен не тамыр түбінен көбейеді.

Жемісі — сырты ұнтақты жұмсақ қабықпен жабылған, түсі қызғылттау, бірақ қоңыр қабыршақпен жабылғаннан кейін күлгін көрінеді. Оны жеуге болады.

Жиденің дүние жүзінде 40-қа жуық түрі бар. Оның ішінде Орталық Азияда 5, ал Қазақстанда 2 түрі кездеседі. Оның бірі – сүйір жемісті жиде, оның биіктігі 3-4 метр, бұтақтары тікенді ағаш. Республикамыздың батысында, оңтүстігінде және Жоңғар, Іле, Күнгей Алатауларында, Қаратауда, сонымен бірге, Сырдария, Шу, Талас, Іле, Арыс, Сарысу өзендерінде, көл бойындағы тоғайда, құм жиегінде, кейде сортаң жерлерде өседі. Солтүстік облыстардан басқа барлық жерлерде өседі.

Жиде ағашын қазақтар жақсы біледі. Бұл еліміздің барлық өңірінде өседі. Жиденің гүлі мен жемісін іш өткенде, организмнің иммунитеті төмендегенде және тағы басқа ауруларға пайдаланса болады. Жидеде Е дәрумені көп. Сондықтан гүлін де, жемісін де күнге қақтамай, арнайы жерде кептіріп, қайнатып ішкен аса пайдалы. Ел арасында жиде гүлдеген мезгілде әйел затының ағзасында табиғи өзгерістер пайда болады деген сөз бар. Сонымен бірге, жиденің көптеген дертке шипа екені айтылады. Жиде гүлдегенде ағза қуаттанып, күшейеді. Ол иммунитетті күшейтеді. Расында, ата-бабаларымыз қандай өсімдік пайдалы, зиян екенін жақсы білген ғой. Жиде адамға күш-қуат беретіндіктен ел арасында ол туралы ғажайып әңгіме шыққаны сөзсіз. Жалпы, жиденің хош иісті гүлімен бірге оның жемісі де аса пайдалы.

Жиде жемісі бір дәнді, сүйекті, қызыл қоңыр, әрі ақшыл түстес тәтті болады. Жиде құрғақшылыққа төзімді. Оны құм тоқтатуға, жыра, арық, өзен бойын бекітуге, қаланы көркейтуге пайдаланады. Сүрегі мықты, шайырынан бояу, сабағының қабығынан, жапырағынан тұрмыстық заттар жасалынады. Ал гүлінен хош иісті май, иіс сулар алынады.

Жемісінде 40-60 пайыз қант болады. Сондықтан жиденің гүлінен ара бал жинайды. Жиде балы адам денсаулығына аса пайдалы. Жиде гүлдейтін мезгілде ара бағушылар араларды тау бөктерінде өсетін жиде ағаштарына жіберіп, әсел жинайды. Жемісін медицинада қолданады. Ол құстарға жақсы азық болады. Сабағынан алынатын сағызды заттан (камедь) лак және бояу өндіріледі. Бүгінде кейбір адамдар жиде ағашынының пайдасы аса зор болғандықтан қолдан өсіруді мақсат тұтып, оны іске асырып жатқан жайы бар.

Ғылыми жоба жалпы қойылатын талапқа сай дайындалған.

Уорд нұсқасы, аңдатпалар, пікірлері, күнделігі және көрнекі жасалынған тұсаукесері (презентация) ғылыми жобаның құрылымы жүйеленген толық нұсқасын құрайды.

Ғылыми жобаның толқы нұсқасын жүктеу ақылы.

Ол үшін халық банкінің 4402 5735 5419 3229 шотына (ЖСН 750115401055) немесе

Qiwi кошелек арқылы 8-701-859-48-75 (телефонға емес) номеріне 2500 теңге аударып, осы номерге телефон соғып, қажетті ғылыми жобаңызды айтасыз немесе saulealt@mail.ru поштасына не ватсапқа түбіртектің сканерленген түрін салып, қажетті ғылыми жоба тақырыбын жазып жібересіз.

Хабар алынысымен Сіздің поштаңызға қалаған ғылыми жобаңыздың толық нұсқасы салынады.

Сондай-ақ, өзіңізде бар ғылыми жобаның толық нұсқасымен айырбас жасауға болады, сіз онымен сайтымыздың толыға түсуіне көмектесесіз!!!