«Инженерлік-технологиялыќ факультеттіњ»



жүктеу/скачать 0,94 Mb.
бет19/40
Дата05.02.2022
өлшемі0,94 Mb.
#7418
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   40
8 сабақ. Құрмалас сөйлем туралы түсінік. Құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары. Құрмалас сөйлемнің түрлері.



түрі

Салалас құрмалас сөйлем

Сабақтас құрмалас сөйлем

Аралас құрмалас сөйлем

ереже

Құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты болып, өзара тең дәрежеде байланысады

Құрамындағы жай сөйлемдердің алғашқысының баяндауыш тиянақсыз болып, екінші сөйлемге бағына байланысады. Бағыныңқы, басыңқы.

Кемінде үш сөйлемнен құралып, бір-бірімен салаласа да, сабақтаса да байланысады.

Жасалу жолдары

Салаластың құрамдығаны жай сөйлемдер өзара екі жолмен байланысады:
1.Мағыналарының жақындығына қарай іргелес тұрып, интонация арқылы байланысады. 2.Құрамындағы жай сөйлемдер жалғаулық шылаулар арқылы байланысады.

Бағыныңқысының баяндауышның негізгі жасалу жолдары:

Құрамындағы үш жай сөйлемінің баяндауышы тиянақсыз болады да, қалған екуінің баяндауыштары тиянақты болып келеді.

Шартты рай

-са,-се

Көсемше

-а,-е,-й,-ып,-іп,-п
-ғалы,-қалы,-гелі,-келі

Есімше

-ған
-ген
-қан
-кен

-дықтан
-діктен
-мен
-ша,-ше
-да,-де

Болымсыз етістік

-ма,-ме,
-па,-пе,
-ба.-бе,



-й
-йынша,
-йінші
-стан,-стен

мысал

Биыл қыс суық болды, бірақ қар аз жауды. Ол кітаптарын жоғалтып алған еді, сондықтан оның бүгін мазасы болмады. Ол бірісе күледі, біресе ыхаланып жылайды.

Биыл қыс болғанмен, қар аз жауды. Кітаптарын жоғалтып алғандықтан, оның бүгін мазасы болмады.

Ол үйге келсе, Омар жоқ екен, сондықтан кері қайтуға тура келді. Күн шықса, бұлар егістікке кетеді, дегенмен бүгін осында қалатын түрлері бар.

Мәтін тапсырмалары
Мәтінге жоспар құрыңыз.
Үстеулердің мағыналық топтарын толық қамтитын грамматикалық таблица құрыңыз.
Мәтінді ауызша мазмұндаңыз.


Қазақстанның Ұлттық Ғылым Академиясы
Қазақстанның Ғылым Академиясы 1946 жылы 1 маусымда құрылды. Оның алғашқы президенті Республиканың биология мек-тебінің іргесін қалаушы академик Қ.И. Сәтбаев болды. Ұлттық Ғылым Академиясының жоғарғы органы - мүшелердің жалпы жиналысы. Сессия арасында Ғылым Академиясы жұмысын президиум басқарады. Қазіргі кезде академияда алты бөлім бар: физика-математика, жер туралы ғылым, химия-технологиялық, биологиялық, қоғамдық ғылым және Орталық Қазақстандық. Ұлттық Ғылым Академиясының бөлімшелері де бар. Олар: "Ғылым" баспасының орталық кітапханасы, өндірістік күштер кеңесі, бір қатар мұражайлар. Бұның бәрі астрономия мен атом физикасын, археология мен этнографиялық ғылымдарды жаңа деңгейде дамытуға көмектеседі. Академия ғалымдары математика, атом физикасы, түрлі түсті металл өңдіруде, геологияда, тау-кен өнеркәсібінде, химиялық тыңайтқыштар өндіруде, жер өңдеуде, аңдар мен табиғат қорғауда жоғары жетістіктерге жетуде. Ұлттық Ғылым Академиясының институттары мен бөлімдері ғылыми-техникалық жоспарларды Республикалық және дүниежүзілік деңгейде орындауға қатысуда.

жүктеу/скачать 0,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   40



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет