Ықпалдың түрлері Ілгерінді Кейінді Тоғыспалы
/прогрессивті/ /регрессивті/ ықпал.
ықпал ықпал
1. Ілгерінді ықпал. (прогрессивті)
Аш- са – аш – ша. ш-с = шш
Қара қой – қара ғой. а – қ = ағ.
Жас бала – жаспала. с – б =сп
Ілгерінді ықпал-алдыңғы дыбыстардың кейінгі дыбысты өзіне тәуелді етуі, игеруі.
2. Кейінді ықпал (регресивті)-прогрессивті ықпалға
қарама-қарсы, кейінгі дыбыстың алдыңғы дыбысты тәуелді етуі, игеруі.
Тарақ + ы – тарағы. қ – ы = ғы.
Күрек + і – күрегі. К – і = гі.
Жан + бады – жамбады. Н – б = мб
Сөз - жоқ – сөж жоқ. З – ж = жж.
3. Тоғыспалы ықпал - көрші дыбыстардың ілгері-кейінді қарсы әсері. Бұл сөзбен сөздің арасында кездеседі.
1.Аман келді- Амаң - гелді. нк-ңг
2.Қан қызыл- қаң ғызыл нқ-ңғ
3.Мен келдім-мең гелдім нк-ңг
4.Дос жаран- дошшаран сж-шш
2 – кезең
Теориялық материалды бекіту жаттығулары.
Өлең шумақтарындағы сөздерді орфоэпия, айтылуы бойынша жазу.
Мысалы:
Мен қазақ қыздарына қайран қалам.
Жанары жаны жаздай жайраңдаған.
Қыз өссе елдің көркі деген сөзді.
Қапысыз қалай айтқан қайран бабам.
Мең ғазақ қыздарына қайраң ғалам.
Жанары жаны жаздай жайраңдаған.
Қыз өссө елдің гөркү деген сөздү.
Қапысыз қалай айтқан қайрам бабам.
3-кезең