&ЫС&аша тарихы едсіз аралға өзіммөн бірге ала кететін
жүктеу/скачать 18,68 Mb. Pdf көрінісі
|
«Sapiens Адамзаттың қысқаша тарихы»
| I
n C O \ C R f;. 4 S. Jin 4 . 177* imoiti mouse'll farattcn *** of^Xmm ca. — •_. —:—- 4Г A . — 17. «Америка Қурама Штаттарының Тәуелсіэдік декларациясы». 4 шілдө, 1776 жыл. Ынтымақтастықтың осынау желілерінің бәрі - ежелгі Месопотамия қалалары, Қытай және Рим империялары - «қиялдағы тәртіпке» негіз- делген. Олар әлеуметтік нормалар есебінен, яғни барлық мүшелері- нің инстинктіне не жеке таныстығына байланысты емес, сол баяғы бір мифке сенудің арқасында ғана дәурен кешті. Түтас бір империя қалайша мифтің арқасында өмір сүре алады? Бір мысалды талқыладық қой: ол - «Peugeot». Мәселені жете түсіну үшін, екі мифті: ынтымақтасу барысында жүз мыңдаған ежелгі бабылдықтар жү- гінген «Хаммурапи кодексін» (шамамен б.з.д. 1776 жылдар) және бүгінгі 98 АГРАР/1Ы Қ РЕВО ЛЮ ЦИЯ кезде де жүз миллиондаған америкалықтарға әлеуметтік өзара әрекет- тесу бойынша жәрдем беріп келе жатқан - «Америка Құрама Штаттары- ның Тәуелсіздік декларациясын» (б.з. 1776 жылы) қарастырып көрелік. Б.з.д. 1776 жылы Бабыл жер жүзіндегі аса ірі қала еді. Бәлкім, миллион азаматы бар Бабыл патшалығы да сол кезеңдегі ең үлкен мемлекет болған шығар. Бүл ежелгі империя Қосөзен (Месопотамия) аралығын, соның ішінде қазіргі Иракты түтастай, Иран мен Сирия ау- мағын ішінара қамтып жатты. Бабыл патшасы Хаммурапидің даңқы бү- гінге жетті. Негізінен, оның атын иеленген мәтін ұрпағының жадында қалуға жағдай жасады. «Хаммурапи кодексі» дегеніміз - заңдар мен сот қаулыларының жинағы. Ол Хаммурапи патшаны әділеттіліктің үл- гісі ретінде сомдап, бүкіл Бабыл патшалығы үшін бірегей заң шығару жүйесінің негізін қалау, әрі келешек ұрпаққа әділеттілік деген не және әділ патша қалай әрекет ететінін үқтыру үшін құрастырылды. Болашақ ұрпақтар буыны сабақты игерді. Ежелгі Месопотамия оқымыстылары мен шенеуніктері бүл мәтінді канондық құжат ретінде жариялады: жас бітікшілер оқып-жазуды үйрену барысында оны көші- ре берді, көшіре берді. Осы салт Хаммурапи өліп, патшалығы қүлаған- нан кейін де жалғаса берді. Әлбетте, Хаммурапидің заңдар жиынтығы ежелгі Месопотамия түрғындарының әділетті әлеуметтік құрылыс ту- ралы үғым-түсінігін мейлінше дәл көрсетті3. Мәтін Месопотамия пантеонының жоғарғы мәртебелі қүдайлары - Ану, Энлиль мен Мардук «елде әділ сот үстемдік қүруы үшін жауыздық жойылып, күштінің әлсізді қанауына жол бермеу үшін»4 патшалық би- лігіне Хаммурапиді қойғаны туралы хабарламамен басталды. Содан соң «мынадай оқиға бола қалса, жазасы мынадай» деген бірқалып- ты әдіпте шамамен үш жүзден аса нүсқама жазылған. Мысал ретінде, 196-199 және 209-214-заңдарды келтірейік: 196. Ақсүйек адам басқа ақсүйектің көзін шүқып ағызса, оның да көзін шүқып алсын. 197. Ақсүйек басқа ақсүйек адамның сүйегін сындырса, оның да сүйе- гін сындырсын. 198. Ақсүйек қарапайым адамның көзін шүқып ағызса немесе сүйегін сындырса, 60 шекел күміс өлшесін де төлесін. 199. Ақсүйек басқа ақсүйек адамның құлының көзін шұқып ағызса не месе сүйегін сындырса, таразыға өлшеп, әлгі қүлдың қүнының жартысын күміспен төлесін5. 209. Ақсүйек адам өз табына жататын әйелді үрып, әйел содан түсік тастаса, оның шаранасы үшін 10 шекел күмісті өлшесін де төле- сін. 210. Әйел өліп қалса, ақсүйектің қызының өмірі қиылсын. жүктеу/скачать 18,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|