Ол айтты: «М ы н ад а б ір деңе жетпейді». М ені шыбықпен ұрды. Қ адағалауш ы лар ды ң бірі айтты: «С ен неге рұқсатсы з сөйлейсің?» М ені шыбықпен ұрды. Тәртіп қад ағалауш ы айтты: «С ен н еге орны ңнан рұқсатсы з тұрды ң?» М ені шыбықпен ұрды. Қақпа сақшысы айтты: « Н еге сен рұқсатсы з шығасың?» М ені шыбықпен үрды. Ш умер мұғалімі айтты: «С ен неге акк ад ш а * сөйлейсің?» М ені шыбықпен үрды. Үстаз айтты маған: «Сенің қолтаңбаң нашар» деп.
М ені шыбықпен ұрды4. Ежелгі бітікшілер оқу мен жазуды ғана емес, сондай-ақ катологтар- ды, сөздіктерді, кестелер мен қалыптарды пайдалануды да үйренді. 118
АГРАРЛЫҚ РЕВОЛЮЦИЯ Басқаша айтқанда, шәкірттер катологтардың, керек ақпаратты екшеп табу мен өңдеудің тәсілдерін меңгөріп шықты. Ал бұлардың барлы- ғы табиғи ұқсастықтар арқылы түзілетін мидың жұмысына үш қайнаса сорпасы қосылмайтын еді. Ж аңа үй алу үшін ипотекалық келісімшарт ресімдеуге банкке зайыбыммен барған кезде есіме ғайыптан алғашқы баспанамыз түседі. Естелік жібі Ж аңа Орлөанда өткізген бал айына жалғанады; ал Ж аңа Орлеан - қолтырауындарды, қолтырауындар ай- даһарларды еске түсіреді. Бүл енді «Нибөлунг сақинасына» тікелей ұласады да, кенет Зигфридтің ариясын ыңылдап айта бастағанымды өзім байқамай қаламын. Ал банк клеркі көзі бақырайып, маған таңда- на қарайды. Бюрократияның міндеті бәрін рет-ретімен, тап-тұйнақтай етіп: үйдің кепілхатын белек, неке туралы куөлікті белек сөреге қоюдан тұрады, салық декларациясының - өз орны, соттан келген қағаздың өз орны бар. Әйтпесе іздеген қүжатты қайдан табады? Ал енді бірде-бір сөреден орын табылмағандары - ертегідегі айдаһар сияқты - қоқыс