3.1.1. Бақылау әдістерінің сипаттамасы Бақылау әдісін таңдауға ерекше көңіл бөлу керек, оны тиімсіз түрде пайдалану, көбінесе, мұғалімдердің еңбектерін еш етеді. Алдын ала жоспарланбаған нәтижелерді бағалау жүйесінің жұмысы, білім сапасына өзінің жағымсыз әсерін тигізеді.
Төменде көрсетілген жүйелі классификациясы Л.П. Панкратова, Е.Н. Челак [33] бейімделген, бірақ, негізінен, Ю.К. Бабанскийдің «Қазіргі кездегі жалпы білім беру мектептердегі оқыту әдістері» атты кітабында келтірілген дәстүрлі сызбаны пайдаланады. Бағалау әдісі бойынша және жетекші функцияны пайдалану әртүрлі ақпараттар көздерін талдау негізімен орындалған.
1. Бақылау орны бойынша оқыту кезеңінде:
бақылаудың алдын алу (кіретін) түрі әсіресе информатика үшін өзекті болып табылады, себебі бір сыныпта әртүрлі деңгейлік дайындығы бар оқушылар болуы мүмкін. Әдепкі орнату күйі осы жағдайда келесі жағдайға әкеліп соғады: үйінде компьютері бар, сабаққа жақсы дайындалған оқушылар ең маңызды сәттерді жоғалтып, сабақ үстінде зерігіп отырса, ал, нашар дайындалған оқушылар өз-өзіне сенімсіз болады. Кірістік бақылауы бастапқы деңгейлік дайындықты және дифференциялық тәсілді пайдалану мүмкіндігін анықтайды;
ағымдық (жедел) бақылау оқушылардың оқу үрдісіндегі жеке тараулар мен тақырыптар бойынша дәрежесі мен деңгейін анықтайды, диагностикалық қызметті жүзеге асырады және әрбір оқушымен қатынастық байланысты орнатады. Жеделдік бақылауының тиімділігі оның объективтілігі мен тұрақтылығына тәуелді. Ағымдық бақылау оқытудың нәтижесін тексеру мен түзету енгізу кезінде маңызды рөл атқарады. ;
қорытынды бақылау (шығыстық) материалды меңгеру бойынша сапасын анықтайды, оқушылардың дайындықтарының деңгейлері мен дәрежелерін бекітеді, яғни оқытудың нәтижесін қорытындылайды.2.Бағалау тәсілі бойынша:
«бағалық» – технологиясы бес балдық шкала бойынша баға қойылып, дәстүрлі болып табылады;
«рейтингтік» – технологиясы бағдарламаның әртүрлі (тақырыптарын) тарауларын меңгергендері үшін алған балдардың қосылғыштарының қосындысына негізделген. Осыдан кейін өздерінің рейтингтері көтерілген соң, көптеген оқушылар бір тәртіптілікте болады. Оқушылардың әр тобының өзінің жеке дәреже алу мүмкіндігі бойынша да нұсқа болуы мүмкін. Осындай бағалау жүйесінде қосымша балл беру мүмкіндіктері болуы көзделген, осындай артықшылықтармен айрықша шығармашылық шешімдер және т.б. бастамалармен көзге түскен белсенді және талапкер оқушыларды мадақтау үшін пайдалануға болады. Рейтингтік шкала бойынша нәтижелер есептеліп, дәстүрлі бес балдық жүйесі арқылы бағалануы мүмкін;
«сапалық» – технологиясы негізінен білімі мен іскерлігін сараптық бағалау және бақылау әдісін бірлестіре отырып пайдаланады. Бағалау қорытындысы және тұжырымдама жасау арқылы сипаттама түрінде «меңгерді- меңгермеді», «ұғып алды - ұға алмады», «түсінді-түсінбеді», «игерді - игере алмады» сияқты негізгі сөздердің көмегімен ұсынылады. Осы мінездемелер оқушылардың топтарына қолданылады және өздерінің «көпшілік - азшылық», «негізінде» сияқты негізгі сөздерін пайдаланады, пайыздық мінездемелерге рұқсат беріледі. Кей жағдайларда жеке оқушыларға осы технология шеңберінде бес балдық жүйе бойынша бағалар қойылуы мүмкін.