Ќызылорда облысындаєы
жүктеу/скачать 2,27 Mb.
|
| Қырөзгент - Өзгент ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 18 км, Сырдарияның сол жағында орналасқан ортағасырлық қала орны. Қырөзгент қаласы жазба деректерде Аққорған қаласына қатысты бірге айтылады. Қырөзгент қаласының бекінісі мен дуалды қорғаны 14 мыңдық әскерге төтеп берген. Қаланың орнын алғаш В. А. Каллаур көрсетіп, 1970 жылдары Отырар археологиялық экспедициясы топографиялық жоспарын жасады. Қаланың топографиялық жоспары – көп бұрышты төбе бейнелі, мұнаралы, қабырғалар солтүстігін оңтүстікке қарай 250-300 м және жұмыр бұрышты 50-70 м кесінділер орны бар. Олардың қиылысқан жерлері дөңгелек мұнаралармен нығайтылған. Мұнаралар саны – 15. Тегеуірінді мұнаралар, әсіресе, шығыс, батыс, оңтүстік жақтағы бұрыштарда тұрғызылған. Кебірленіп құлаған дуалды қабырғаларының қалыңдығы – 10-15 м. Мұнаралар сыртқа қарай 10 м шығыңқы. Қала дуалын айналдыра кеңдігі – 10 м, тереңдігі – 2 м ор қазылған. Басты кірер қақпаның биіктігі – 8-10 м. Ол қаланың шығыс бөлігінде орналасқан. Бау-бақша, су жүйелері, шеберхана және көше іздері байқалады.
Қыркеңсе – ауылдық округ орталығы. Округ аймағы тарихи орындарға бай. Бұл аймақ – Төлек-Ата, Қылышты-Ата, Қылауыз-Ата, Омар-Ата, Қорасан-Ата, Бақсайыс-Ата мекендеген киелі өңір. Төңкерістен кейін, яғни 1927 жылы сол кездегі саясатқа байланысты аудан басшылары көшіп-қонып жүрген елді жинап, «артель» боп бірігуге шақырған. Сөйтіп, ойдағы-қырдағы ағайындар жиналып, «Сырдария» өзенінің Қызылқұм жиегіндегі «Құмтөбе» (Майқұмшық деп те атаған) жерінде бас қосып, колхоз болып бірігеді. Колхозға қырдағы кеңсе, яғни «Қыркеңсе» деген атау беріледі. Қыраш – ауыл, ауылдық округ орталығы. 1927 жылы «Тоқтамыс» колхозы болып құрылып, кейінен «Қызыл мақташы» аталған. Қыраш ауылдық округі 2005 жылы ақпан айында құрылды. Орталығы - Қыраш ауылы. Ауылдық округ 18451 га жер көлемін қамтиды, елді мекен аудан орталығына 30 шақырымдай жерде тау беткейде орналасқан. Қыраш елді мекенінің табиғаты мал шарушылығына бейімделген. Манап – ауылдық округ, 2005 жылдың ақпанында құрылды. Ауылдық округке Манап ауылы, Талап бекеті елді мекендері қарайды. Ауылдық округтің орталығының көне атауы «Ескі Талап» болатын, Қазақстанның халық ақыны Манап Көкеновтің есімімен елді мекен атауы 1997 жылы 27 желтоқсанда «Манап ауылы» болып, ауылдық округтің атауы Манап ауылдық округі болып қайта өзгертілді. М. Нәлібаев – ауылдық округ атауы. Қазіргі «М. Нәлібаев» елді мекенінің орнында осы жердің байырғы тұрғындары 40-50 отбасы тіршілік жасаған, бұған дейінгі алғашқы кезде елді мекендегілерді ХІХ ғасырдың басында «Роман тамы», «Шәлімбет тақыры», «Бұйра баба» тұрғындары деп атап келген. Ұлы Отан соғысы басталғанға дейін тіршілік жасаған тұрғындардың біраз бөлігі «Қыр Өзгент» маңында соғысқа қажетті оқ-дәрі дайындаумен айналысқан. Ауыл «Ақжол» аталды. 2005 жылы ауылдық округке белгілі еңбек және соғыс ардагері Машбек Нәлібаевтың есімі берілді. Молдақорған – бекініс, жер атауы. Қожакент ауылының солтүстік батыс бөлігінде, егіс алқаптарынан кейін орналасқан. Жаугершілік замандарда жаулардан қорғанатын қорған, бекініс болған, шамамен ХҮІІІ-ХІХ ғасырларда салынған. Қазіргі таңда орнында үйінді топырақтар мен құлаған дуалдар бар. Мұзхана – 1905 жылы Төменарық елді мекенінде салынған. Вокзал аумағында орналасқан. Күйдірілген кірпіштен цемент-топырақ қосындысымен өрілген, тік бұрышты құрылыс. Мұзхана екі бөліктен тұрады: жерастылық және жербетілік. Жерасты бөлігі паралепипедке ұқсас. Қабырға қалыңдығы екі қыштан өрілген, ішкі биіктігі – 3,60 м, тереңдігі – 3 м. Жалпы құрылыс көлемі – 197,505 текше метр. Мұзхана жергілікті маңызы бар тарихи-мәдени ескерткіштердің бірі. жүктеу/скачать 2,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|