– Рефлексия, эмпатияны, танымдық мотивация-ны одан әрі дамыту;
коммуникацияға және әлеуметтік белсенділікке қажеттілік;
кәсіби өзін-өзі анықтау, толеранттылықтың кәсіби маңызды сапа ретінде маңыздылығын ұғыну.
Жоғары және орта кәсіптік білім мазмұнын толеранттылықты қалыптастыру үшін пайдалану;
ойлау жүйелілігі мен диалективтілігін қалып-тастыру;
толеранттылық қағидаттарында "Оқытушы – студент" педагогикалық қарым-қатынасты ұйымдастыру;
оқытудың интерактивті әдістерін қолдану;
арнайы курстар мен тренингтер.
Сонымен, біз әртүрлі жас кезеңдерінде жеке тұлғаның толеранттылығын қалыптастырудың алғы-шарттары мен психологиялық-педагогикалық шарттарын қарастырдық. Әрине, жастарда бұл процесс аяқталмайды, бірақ одан әрі тұлғаның өзін-өзі тәрбиелеуі туралы айтудың мәні бар.
Қорытынды жасасақ:
толеранттылықты қалыптастыру, тұлғаның кез келген басқа сапасы сияқты, ерте балалық шақтан басталады және адамның өмір бойы жалғасады;
білім беру саласы тұлғаның толеранттылығын қалыптастыруға тікелей қатысы бар;
толеранттылықтың барлық түрлерін тәрбиелеудің аса маңызды шарттарының бірі – толерантты білім беру ортасын құру және педагогтарды толеранттылық қағидаттарында оқушылармен қарым-қатынасты ұйымдастыруға дайындау;
толеранттылыұты қалыптастыру кезінде жалпы педагогикалық қағидаларды ұстану қажет: жүйелілік, іс-әрекет тәсілі, жеке тұлғалық көзқарас, мәдени білім және т.б.;
толеранттылықты қалыптастыру міндеттері, мазмұны, әдістері мен құралдары жас ерекшелігіне байланысты және баланың тұлғалық дамуының психологиялық ерекшеліктеріне, жетекші қызметіне, әлеуметтік жағдайына сәйкес болуы тиіс.
Қолданылған әдебиеттер тізімі: 1. Бондырева С.К., Колесов Д.В. Толерантность (введение в проблему). – М., 2003. 2. Смирнова Е.О. Развитие толерантности в раннем и дошкольном детстве // Возрастные особенности формирования толерантности. Труды по социологии образования. Т. VIII. Вып. XIV / под ред. В.С. Собкина. – М.: Центр социологии образования РАО, 2003. – С. 64-130. 3. Нижегородцева Н.В. Психологические механизмы и условия развития толерантности в детском возрасте: культурно-исторический подход // Толерантность в современном обществе: опыт междисциплинарных исследований: сб. науч. ст. / под науч. ред. М.В. Новикова, Н.В. Нижегородцевой. – Ярославль: Изд-во ЯГПУ, 2011. – С. 21-23. 4. Сиротюк А.С. Содержательно-прогностическая модель профессиональной деятельности психолога по формированию толерантности у детей дошкольного возраста в условиях инклюзивной развивающей среды психологического центра. – Тверь: Твер. гос. ун-т, 2012. – 128 с. 5. Долгова В.И., Овчарова Р.В. Психологические детерминанты нравственного развития дошкольника // Вестник ЧГПУ. – 2014. – № 6. – С. 40-48. 6. Формирование толерантной личности в полиэтнической образовательной среде / В.Н. Гуров, Б.З. Вульфов, В.Н. Галяпина и др. – М., 2004. – 240 с. 7. Барышникова Г.Б. Исследование проблемы толерантности в младшем школьном возрасте // Толерантность в современном обществе: опыт междисциплинарных исследований: сб. науч. ст. – С. 268–270. 8. Барабанова В.В., Мухортова Е. А. Опыт изучения толерантности подростков // Толерантность в современном обществе: опыт междисциплинарных исследований: сб. науч. ст. – С. 211–213. 9. Попков В.А., Коржуев А.В. Теория и практика высшего профессионального образования. – М., 2004. – 432 с. 10. Бондырева С.К., Колесов Д.В. Указ. соч. 11. Сол жерде. 12. Хомяков М.Б. Идентичность, толерантность и идея гражданства // Гражданские, этнические и религиозные идентичности в современной России / под ред. В.С. Магун. – М., 2006. – С. 37. 13. Долгова В.И., Гольева Г.Ю. Эмоциональная устойчивость личности: монография. – М.: Перо, 2014. – 196 с. 14. Долгова В.И., Мельник Е.В. Эмпатия и коммуникативная компетентность. – Челябинск: Изд-во «АТОКСО», 2007. – 253 c. МРНТИ 15.81.45
Ахметов Н.А.1, Кистаубаева К.Т.2, Айджанова З.Ж.3
1,2,3Каспийский государственный университет технологий и инжиниринга им. Ш.Есенова г. Актау, Казахстан