орманның биологиясы мен экологиясының теориялық негіздерін,орманның типтерін;
орманның тұқыммен және вегетациялық қалпына келу ерекшеліктерін, ағаш түрлерінің алмасуын;
басты және аралық пайдалану кесулерінің тәсілдерін;
орманның табиғи жаңаруына әсер ету әдістерін;
өртке қарсы қолданылатын шаралардың жүйелерін;
қосалқы пайдалану түрлерін, олардың көп түрлілігін білуі тиіс;
күту кесулері мен басты пайдалану кесулері бойынша кеспеағаш жұмыстарын жүргізуді және ұйымдастыруды;
орман қорларын тұрақты және үздіксіз пайдалану принципі бойынша нарық экономикасының жағдайында орман мекемесінің шаруашылық іс әрекетін саутты ұйымдастыруға;
орманды өрттен қорғауды қамтамасыз етуді және өрт болған жағдайда сөндіруді дұрыс ұйымдастыруды істей білуі тиіс.
Орманшылық пәндері орман ресурстары есебі, орман пайдалану, орман өсіру технологиясы, орман селекциясын және елді мекендерді көгалдандыру пәндерімен тығыз байланысты.
Пәннің тақырыптық жоспары Ф СО ПГУ 7.18.1\14
Пәннің тақырыптық жоспары (3семестр)
№
Тақырыптың аты
Сағат саны
Дәріс
Сарамандық
Зерт.
СӨЖ
1
2
3
4
5
6
1
Кіріспе
1
-
-
-
2
Ормантану
1
1
1
6
3
Ағаштарды бөлу . Ормандағы табиғи сұрыптау
1
2
2
6
4
Орманның негізгі элементтері
1
2
2
6
5
Орман және климат
1
-
-
6
6
Орман және жарық
1
2
2
6
7
Орман және жылу
1
-
-
6
8
Орман және жел
1
2
2
6
9
Орман және ауа құрамы
1
-
-
6
10
Орман және ылғал
1
2
2
6
11
Орман және топырақ
1
-
-
6
12
Орман және фауна
1
2
2
6
13
Орман жаңаруы
1
-
-
6
14
Ағаш тұқымдастарының алмасуы
1
2
2
6
15
Орман түрлері
1
-
-
6
Пәннің тақырыптық жоспары (4семестр)
16
Орманшылық.Орманды күтіп, баптау мақсатында кесу.
1
1
1
6
17
Күту үшін кесу жүргізу техникасы
1
2
2
6
18
Күту үшін кесу жұмыстарын ұйымдастыру
1
2
2
6
19
Орман күтіп- баптау мақсатында кесудің ерекше түрлері
1
2
2
6
20
Басты мақсатқа пайдалану үшін кесу
4
-
-
6
21
Орманның табиғи жанаруына ықпал ететін әдістер
1
2
2
6
22
Орманды қосымша пайдалану
2
-
-
6
23
Орманды қорғау
1
2
2
6
24
Орман өрттері
1
-
-
6
25
Орман кәсіпорындары өртке қарсы қызмет ұйымдастыру
1
2
2
6
26
Орман өртін сөндіру
1
2
2
6
Барлығы:
30
30
30
150
Жалпы:
240 сағат
Пәннің теориялық бөлімінің мазмұны
Кіріспе. Пән мақсаты мен мәселелері. Зерттеулер обьекті және әдістері. Басқа жаратылыс-ғылыми пәндермен қарым - қатынасы және орны. Орман шаруашылығы даму болашағы.
1 Орман тану
Орман туралы түсінік. Көгалдандыру мақсатында егілген екпе ағаштар мен бақтардан айыратын орман ерекшеліктері. Табиғи ормандар мен екпе ормандар. Ресей мен Қазақстан орман ғылымы және орман шаруашылығы даму тарихы. Жоғарғы орман ілімін жетілдіруге, ғылыми мектептердің (қазақстандық) құрылуына және орман мамандықтарын дайындауға қосқан қазақстандық ғалымдардың үлесі.
Ағаштарды бөлу. Ормандағы табиғи сұрыптау.
Орманда және еркін өскен ағаштардың құрылысы. Ағаштар құрылысындағы айырмашылық себептері. Крафтың жіктеуі. Сүрекдіңнің өзін-өзі табиғи сирету үрдісі.Бәсекелестік және ағаш топтарында көрінуі. Крафт жіктеуінің орман табиғи сұрыптауындағы айқын көрінісі.
Орманның негізгі элементтері. Сүрекдің-орманның бастапқы элементі. Майда тоғай, топырақ үстіндегі тірі қорғанымы, олардың ормандық және шаруашылық мағынасы.
Орман төсеніші, олардың қоректілік және топырақ құрастыру үрдісіндегі орны.Сыртқы қабаттағы өсімдіктер. Өскіндер, жас шыбық және қолдан себу.Орман фаунасы.
Орман және климат. Климат және ормандар жайылуы, олардың заңдылықтары. Г.Н Высоцкийдің ылғалдылық коэффициенті.Г.Т Селяниновтың гидротермиалық коэффициенті.
Көлденең аймақтық және тік белдеу. Қазақстан табиғат аймақтары және республика ормандарының таралуы.
Орманшылықтағы орман таралуының географиялық заңдылықтарын пайдалану және маңызы.
Орман және жарық. Күн радиациясы, оның жайылуы, күннің белсенділік кезеңдері, күн сәулесінің түсуінің климатқа әсері.Құрғақшылық жылдар мен орман өртеннуі.Орман тіршілігінде жарықтың ролі. Инсоляция және жарықтандыру. Жарықтың физиологиялық ролі.
Жарық экологиялық фактор. Жарықтың өсімдік өсіп-дамуына, өнімділігіне әсері. Орман шымылдығындағы жарық таралуы және әр түрлі қабаттағы өсімдіктер құрамы.Жарық сүйгіш және көлеңкеге төзімді ағаштар. Ағаштардың жарық сүйгіштігін анықтайтын әдістер: көзбен өлщеу, Я.С.Медведевтің таксациялық, М.К.Турский мен В.Никольскийдің екпе орманға этиолирлеу әдісі, И.Сурождің анатомиялық, И.Визнердің фотометриялық, Л.А.Иванов пен В.Н.Любимовтың физиологиялық әдістері. Ағаштардың жарық сүйгіштік шкаласы. Сыртқы ортаның басқа да факторларына байланысты ағаштардың жарыққа қатынасы; географиялық жағдайлар, жарықтандыру тәртібі, жылу тәртібі, жасы, топырақ құнарлығы және ылғалдану тәртіптері.Фрикенің тәжірибесі. Жарықтың ағаш өнімділігіне, гүлдеуіне және жемістенуіне әсері.
Орман және жылу. Жылу экологиялық фактор. Ағаш тұқымдастардың жылуға қатынасы. Ағаштардың жылу таралу аймақтары.
Вегетациялық кезең. Ағаш тұқымдастары жіктеінің жылуға қатынасы. Орманға төменгі температура, физиологиялық, механикалық әсерлер, өскіндердің сығылуы,радиациялық,адвективтік,ерте күздік және көктемдік үсіктер.Аяздың түсуі.
Орманға жоғары температура әсері.Өскіннің солып қалуы, қабықтың күйуі, ыстық жел.Орманды және жазық жэердегі температураның тәуліктік ауытқуы. Орманды және жазық жердегі топырақ тоңдануы мен жібуі.
Орман және жел. Орман тіршілігіндегі желу мағынасы: гүл тозаңдануы, ұрық шашылуы, ауа құрамын реттеуші Жел физиологиялық фактор. Желдің ағаш діңі құрылысы мен бөрікбасына әсері.Н.С.Нестеров тәжірибесі. Жазықты қорғаушы жолақтар мен жол бойы қорғаныс екпе ағаштар. Ормандағы дауылдар. Орманның желге әсері.
Орман және ауа құрамы. Атмосфера құрамы. Көмір қышқылының мағынасы.Орманның әр түрлі қабатындағы өсімдіктер фотосинтез жиілігіне көмірқышқыл газының толысу көздері.
Булану әсері туралы түсінік.Атмосферадағы көмірқышқыл газы концентрациясының ұлғаюына байланысты климаттың жылынуы. Оттегі, оның орман тіршілігінде ролі.
Атмосферадағы оттегі құрамы. Өнеркәсіп қажетіне жұмсалатын оттегінің көбеюі.Оттегінің жаңаша тепе-теңдігі және өзгеруі.Орман оттегінің өндірушісі. Озон.Атмосфералық азот.Өсімдіктер қорегіндегі оның маңызы.Өндірістік кәсіпорындардың зиянды заттар бөлуі, ағаштардың ауадағы газдар мен шаң-тозаң сіңіруге қатынасы.Фитонцидтер.Орман ауа тазалаушы және сауықтырушы.