Жаңашыл әдіс-тәсілдер арқылы оқушылардың танымдық қабілетін арттыру
Уралбаева Қызғалдақ Ризабекқызы
«№61 Жалпы білім беретін орта мектебі» КММ
Химия пәні мұғалімі
Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында «Қазақстан -2050» Стратегиясы – барлық саланы қамтитын және үздіксіз өсуді қамтамасыз ететін жаңғыру жолы делінген. Әр мұғалімнің алдындағы мұраты, ең қасиетті міндеті-рухани бай, жан-жақты дамыған жеке-дарынды тұлғаны қалыптастыру және өз пәнінен білім беріп қана қоймай, әр баланың мүмкіндігін ашу, оны шығармашылық тұлғаға жетелеу. Осы мақсатта жүзеге асыру барысында оқу тәрбие үрдісінің өзегі- жаңа технологиялар екені мәлім.
Қазақстан Республикасының “Білім туралы” заңына сәйкес “Әр баланың жеке қабілетіне қарай интеллектуалдық дамуы, жеке адамның дарындылығын,талантын,қабілетін дамыту” сияқты өзекті мәселелер енгізіліп отырғаны белгілі. Қоғамымыздың қазіргі даму кезеңі мектептегі білім беру жүйесінің алдына оқыту үрдісін технологияландыру мәселесін қойып отыр. Осындай табиғи сұраныстарға орай оқытудың әртүрлі технологиялары жасалып, мектеп тәжірибесіне енгізілуде.
«Сабақ беру – үйреншікті жай шеберлік емес, ол үнемі жаңаны табатын өнер» - деп Ж.Аймауытов айтқандай ұстаз әрқашан сабақты қызықты етіп , түрлендіріп өткізіп отыруы тиіс. Сонда оқушылардың пәнге қызығушылығы артып, өз беттерінше ізденіске ұмтылады.Педагогика ғылымының бір ерекшелігі – баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылысы. Қазіргі кезде жаңа педагогикалық технологиялар түрлері көбейе түсуде. Сондықтан жаңа технологиялардың ішінен өз қажеттісін таңдап алу – әр мұғалім үшін жауаптылық пен іскерлікті қажет ететін еңбек. Соның ішінде сын тұрғысынан ойлау технологиясына тоқталайық. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы оқушылардың таным белсенділіктері менойлау қабілеттерін дамыту үшін қолдануға болады. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының мақсаты: білімге құштар, ой-өрісі еркін дамыған ашық қоғам азаматтарын тәрбиелеу. Бұрынғы әдетке айналған оқу үрдісінде мұғалімге басымдылық рөл берілісе, ал казірге технологияларда оқушы белсенділік көрсетуі тиіс, оқушыны оқытпайды, ол өздігінен оқып білім алуы керек. Сол арқылы оқушы өз қажеттігін біліп, өз жолын таңдап, жетістікке жетуге мүмкіндік алуда. Ал, мұғалім әр оқушының жеке қызығуын және қабілеттерін ашуға көмектеседі. Оқушының өз бетінше еркін ойлай алуын, ой өрісін дамытуда төмендегідей қағидаларды ұстанамыз:
- Оқушы мен оқытушы арасындағы тепе теңдік жағдай, екі тұлға да үйренушілер,үйретушілер.
- Оқушыны өз пікірін білдіруге жетелеу және оның пікірін құрметтеу.
-Оқушының ойлау, талдау, іздену қабілеттерін арттыру.
- Сабақта шешуші рөл атқаратын оқытушы емес, керісінше, оқушы екені туралы пікір қалыптастыру.
- Әрбір оқушының білім дәрежесін басқа оқушымен салыстыру емес, оқушының кешегі нәтижесін бүгінгі және ертеңгі нәтижелерімен салыстыру арқылы даму динамикасына мониторинг құру.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясының ережесі:
1.Тыныштық.
2.Жылдамдық.
3.Белсенділік.
4.Ұйымшылдық.
5.Толыққатысым.
6.Уақытпенсанасу.
Оқушылардан осы ереженің орындалуын талап ету қажет.
Сабақкезеңдеріндеқолданылатын стратегия: Оқушылардыңтаным- белсенділігін «іскеқосып» одантуындағанойдышешугебағыттауүшінсолойдыңбелгіліжақтарыболуыкерекжәнешығармашылықіздестіруге, ойлануғаитермелейтінбостапқымәліметтеріболуытиіс. Кубизм стратегиясы кубик жасалыпоның 6 қырында 6 түрлітапсырмаларжазылады:
1. Ассоциация.
2. Суреттеу.
3. Талдау.
4. Дәлелдеу.
5. Ұсыныс.
6. Салыстыру.
«Кубизм» стратегисыменсабақөткізуүшіноқушыларды 6-топқабөліпотырғызукерек.
Мысалы «Майлар» тақырыбын осы стратегияменөткізуүшін, тақырыптағымағлұматкубиктіңалтықырындағытапсырмаларғасәйкестестендіріп қарастырылады. Әр топ кубиктілақтыруарқылытапсырмаларын анықтайды.
1. Ассоциация. «Майлар» сөзінестігендекөзалдыңа не елестейді? (қызығушылықояту)
2. Суреттеу. Майлардыңфизикалыққасиеттерісуреттеледі
3. Талдау. Майлардыңхимиялыққасиеттеріталданып, реакция теңдеулеріжазылады.
4. Дәлелдеу. Майдыңшығутарихы. Майдың құрамынанықтап, дәлелдеген, синтездегенғалымдар (М. Шеврель, М. Бертло) туралыайтылады.
5. Ұсыныс. Майлардың не үшін қолданылатыны ұсынлады.
6. Салыстыру. Венн диаграммасықолданылады, екізаттыалыпсалыстырады.
Карбон қышқылы мен майды(үйтапсырмасы) (жаңасабақ).
Мысалы: «Судыңқасиеттері» тақырыбынөткенде, су туралыертегіқойлымкөрсетілсеоқушыныңтақырыпқадегенқызығушылығыноятаотырып, судың қасиеттеріментанысуғамүмкіндікберіледі.
Су туралыертегі
Менделеев дегенжерінде.
Химия дегенелінде.
109 элемент өмір сүріпті. Ішінде ай десеаузы бар, күндесекөзі бар, қарасаңкөзтоймасОттегідегенсұлуболыпты.
Бір күнісолсұлуОттегіөзініңоққағарыТемірменсеруенгешығады. СолмезетбұлардыңжанынанатыменАшСутекұлышауып өтеді.
Сұлудыкөріптабанастындағашықболады. Ұзақ уақытсолардыңсоңынанандыпжүреді. КенеттенТемірФеррумұлының бір сәткекетіпқалғанынпайдаланып, сұлуғаөзініңжүрекжардысөзінайтады.
Сезімбилептасимын
Тасығандатотығам,
Ғашығым саған асығам.
Сеніойлаптынымболмай,
Жүрегіматтайтулайды,
Теңізгежүзіпекеуміз,
Н2О болыпшалқиық
Өзінесолай ант етем,
Қосылыпмәнгібіргеөтем.
СолкездеТемірФеррумұлықайтыпкеліпқандышайқасбасталыпкетеді. Ғашықтыңсөзінееліккенсұлушайқастыңартынтағатсызтосады. Міне, қылышымен бір сілтеп, темірСутектің бір қолынкесіптүсірді. Кесілгенқолдықапшыққасалыпалып, қансырағанжауынтастап, масайрапшабажөнелді.
ОсыданберіСутек І валентті де Темір ІІ және ІІІ валентті. Шайқастыңжеңілісінеқарамай, ОттегіСутегініқалады. Олар Н2О дан тұрады (картаданкөрсетіңіз). Осылардың бәрі олардыңжүріпөткенжолдары.
Әртүрліәдіс-тәсілдердіпайдалану, оқушылардымәселелікжағдайғаенгізу, жалпыталқылау, топпенбірлесежұмысістеужәне өз мүмкіндігін ортаға салу, өзін жәнеөзгенібағалайбілудағдысынқалыптастыраотырыпбелсендіісәрекеткетәрбиелеугеболады.
Қорытынды: Жаңа технология элементтерін химия сабағындатиімдіпайдаланаотырып, мынадайжетістіктергежетугеболады:
1. Оқушыныңойлау, елестетеалуқабілеттерін қалыптастыру.
2. Ойынжеткізе, талдайбілуді үйрету.
3. Дүниетанымын тереңдету.
4. Өмірменөзіндікойыныңбайланысыннығайту.
5. Шығармашылықізденіскежолашу.
6. Топтағыбілімсапасынарттыруғатиімді.
Пайдаланылғанәдебиеттер:
1. «Химия мектепте» ғылыми-педагогикалық журнал, №5, 2014жыл
2. «Оқыту- тәрбиелеутехнологиясы» республикалықғылыми- әдістемелік журнал, №2, 2013жыл
3. Ә. Жүнісбек «Жаңа технология негізі сапалы білім» Қазақстан мектебі №4,2008
Достарыңызбен бөлісу: |