Жакыпбек Алтаев, Аманжол Ңасабек философия тарихы
V III тарау. Крзак, философиясы
|
Философия тарихы Ж Алтай, Қасабек А. 3
| V III тарау. Крзак, философиясы
жалғыз дәру деп түсінеді. Ғашық адам — жаралы адам, жар сүйсе жазылады, сүй- месе өледі, махаббат — бір тэтті у, адамды махаббаттай елтітіп, есеңгіретер күш жоқ, - дейді. Мағжан — заман туғызған өз дэуірінің, жаңа заманның ақыны, нәзік, сезімтал ұлт ақыны. Мағжан ақынның философиялық дүниетанымын, оның өмірге, тірші- лікке, табиғат пен адамға, махаббатқа деген көзқарасын, лирикалық философия- сын түйіндей келе айтарымыз: Мағжан Жұмабаев — қазақ әдебиеті мен қоғамдық ой-пікірінде Абайдан кейінгі күллі ақындар жетпеген шырқау көкке көтерілген ұлы ақын, ойшыл, сыршыл философ. Ол — өз дэуірін нэзік сезінген, Батыспен Шығыс ақыл-ойын, рухани құндылықтарын бойына дарытқан, білімдар, терең ойлы ақын эрі философ. Сұлтанмахмұт Торайғыров (1893-1920 ж.) — ұлы ақын, көрнекті қоғам- дық саяси қайраткер. Философиялық мәселслерге арналған көптеген өлеңдер жазған. Олардың арасында, атап айтқанда, «Оқуда мақсат не?», «Жан қайда эділетті іздейтұғын», «Бір адам көп жасады жер бетінде» жэне т.б. елеулі туын- дылары бар. «Қамар сұлу» романындағы, «Адасқан өмір» дастанындағы филосо- фиялық ойлары — қазақ философиясына қосқан елеулі үлесі. Адам өмірінің мэні мен мақсаты, қоғам дамуының ерекшеліктері, болмыстың жалпы негіздемелері, таным мен адам қызметінің атқаратын рөлі жэне басқа да философиялық ізденіс- тер, әдеби-көркемдік құралдар мен эдістер арқылы өріледі. XX ғасырдың бірінші жартысында қазақ философиясында өзіндік ерек- шеліктерімен, рухани тың ізденулермен көзге түскен, бірақ кеңес заманында көзтаса қалған ағым діни-ағартушылар еді. Ақмолла Мұхамедиярұлы, Нұржан Наушабайұлы, Әбубәкір Кердері, Шэді Жэңгірүлы, Мақыш Қалтайүлы сияқты осы бір зиялы ақын-ойшылдар мұрасы соңғы жылдары ғана философиялық зерт- теу объектісіне айналып отыр. Олар дінді уағыздаушьшар емес, дінді ілім ретінде тиянақты білім алатын жолдардың бірі деп қарастырады. Сонымен, философия тарихын зерттеу мен насихаттау Қазақстанда XX ғасыр- дың басынан қолға алынды. Ш. Құдайбердіұлы, А. Байтұрсынұлы, М. Дулатұлы шығармаларында, діни-ағартушылық ағым өкілдерінің еңбектерінде эртүрлі дең- гейлерде көрініс тауып отырды. Ал өз алдына философия факультеті мен инс титут ашылғаннан кейін косіби философтар даярланып, философияның көптеген мэселелері ғылыми түрде жүйелі зерттеле бастады. жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|