Жануарлар экологиясы

Тундралык суларга көктемде аққулармен қатар қаздардың бірнеше 
түрі келіп мекендейді. Әсіресе мүнда ақмаңдші қаз 
(Апзег аіһі/гопз),
акказ 
(А.саегиіезсепз%
сүрқаз 
(А.апзег),
қызыл жемсаулы қарашақаз 
(Вгапіа пфсоііһ)
жиі кездеседі (25
-сурет).
Солардың ішінде сандық 
көрсеткіші тұргысынан акмаңдай 
қаз басымдылық көрсетеді. 
Ақмаңдай казды қауырсынының сұр түсінен жэне маңдайдағы ақ 
меңінен басқа қаздардан оңай айыруға болады. Тундра белдемінде ол 
көбінесе қүрлық жерлерді мекендейді, ал бірақ суда жақсы жүзеді, 
қажеттілік туса су астына да жақсы сүңгиді. Судан алыс емес қүрлық 
жерлерде үя салып жүмыртқалайды. Күзде оңтүстікке кайтып кетеді.
Тундралық 
қаздардың 
тағы 
бір 
өкілі- 
кызылжемсаулы 
қарашақаз. Оның мойыны қысқа, өңі басқа каздардан ашық: түлғасы 
қара ала бола тұра кеудесі, жемсауы, үрттары кызыл күрең болуы- 
оның түсінің неғізғі ерекшелігі. Ол тундраның суға жақын орналасқан 
үстірт, қыраттарын мекендейді. Суға жүзімтал және жақсы сүңги 
алады. Ол маусым айынын ортасы кезінен жүмырткалайтын жерін 
таңдап тауып, шөбі бітік, бүталы, суға жақын жағалауға үялайды. Бір
жерге 4-5 жүп қарашақаз колониялы топпен үя салады.
Тундралық өлкелерді шаруашылықтың эртүрлі салалары дамып, 
өлкені игере бастауы жэне қаскерлік түрде заңсыз атып аулаудың 
эсерінен қызылжемсаулы қарашақаздың саны соңғы жылдары азая 
бастады. Осыған байланысты оны Ресейдің қызыл кітабына енгізіп 
жэне Таймыр жеріне мемлететтік корын орнатып қорғауға алынды.
Тундра жеріне үйректерден айдарсыз сүңгуір 

жүктеу/скачать 12,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: