Жануарлар экологиясы
жүктеу/скачать 12,6 Mb. Pdf көрінісі
|
жануарлар экологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- (Сеіопіа аигаіа)
| (Оепапіһе оепапіһе Ь.)
дейтін кұс саршұнактың денесінен оқыра шыбынының дернәсілін теріп жеу арқылы өзі қоректенеді, саршұнақты паразитган құтқарады. Бірақ бұлар бір-біріне мұндай көмек жасамаса да тіршшік ете алады. Қола қоңыздың (Сеіопіа аигаіа) дернәсілі құмырсқаның илеуінде дамып, илеудегі шіріп көгере бастаған шөптің қалдықтарымен қоректенуі арқылы илеудегі көгерткіш саңырауқұлакгардың шірітуінен қорғайды. Біте (АрһШісіае) тұқымдас жэндіктер өсімдіктің шырынын сорып, қорытылмаған қант тәріздес көмірсуларды нәжісімен бірге бөліп шығарады. Құмырсқалар бітенің нәжісіндегі кант қоспасымен қоректенумен қатар оларды жыртқыш жәндіктерден қорғайды. Бірге тіршілік ететін екі түрлі жануардың бірі екінші жануарсыз тіршілік ете алмайтын дәрежеде тығыз байланыс түзуін симбиоздык ( 5 утЬіо 5 І 5 — бірге тірлік) немесе селбестік байланыс деп атайды. Жануарлардың арасындағы селбестік (симбиоз) тіршілистің дэлелі ретінде термит (І 5 оріега) пен оның ішек куысында тіршілік ететін көп талшықгылар (Нурегта5Хі&іпа) катарына жататын бір жасушалы жануарлардың өзара байланысын қарастырайык: кураған 92 өсімдіктердің кұрамында жасұнық (клетчатка) басым болатьшы малім. Бірақ термнтгерде жасұныкты қорытатын фермент болмайды. Ал аталган көп талшыкгы бір жасушалы жәндіктер жасұнықгы қантқа ыдьфатып корытатын В - глюкозидоза ферментін түзіп шыгаратьшдықіан термитгің жеген ку агашьгадагы жасұнықты қорытады. Есесіне көп талшықгьшар термиттің ішегінің ішівде сыргқы ортаның қолайсыз әсеріне ұшырамай, қорекпен қамтамасыз етіледі. Көптеген шеп қоректі жануарлардың (күйіс қайтаратын жануарлар, кеміргіштер, мамыр зауза қоңызы, шегірткелер т.б.) ас қорыту жүйесінде селбес (симбионт) жануарлар кездеседі. Жогарыда сипаттаган биоценоздық байланыстың негізгі түрлері табиги жагдайда белгілі бір жануарлардың өзара әсерлесуінің нэтижесінде жүзеге асады. Биоңенозды қүрастырушы түрлердің арасындагы алуантүрлі катынастар экожүйенің ұзақ дәуірлер бойьшдагы тарихи дамнде пайда больш қалъттасады. Биоценозды құрастырушы түрлер өзара бейімделіп, бір-біріне^ икемделуінің нэтижесінде олардың өзара әсерлесу қатынастары үйлесімін тауып тұрақгалады. Түрлердін бірге тіршілік етуін демеуші байланыстар қанша берік жэне мол болса биоценоздагы біріккен селбеспк тіршшік сонша тұрақгы болады. Тарихи ұзақ дәуірлер бойында дамьіп қалыптаскан табиги экожүйедегі қауымдастық міне сондықган берік жэне тұрақгы болады. Ал егістік алаңы, бау-бақша, көшедегі көгалдар мен екпе агаштар, аквариум, тогандардагы қауымдастық, (биоценоз) тұрақсыз жэне адамнын көмегінсіз өздігінен ұзақ тіршілік етіп тұруга қдбілетсіз. жүктеу/скачать 12,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|