Жаратылыстану және география институты
жүктеу/скачать 3,17 Mb.
|
Рефлекс туралы түсінік, рефлекстік доға
| Шартсыз рефлекс орталык жүйке жүйесінің төменгі бөлімдері (жұлын, сопақша, ортаңғы ми, мишық) аркылы жүзеге асады. Алдыңғы мидың үлкен ми сыңарлары алып тасталған жануарларда шартсыз рефлекс сақталады. Шартсыз рефлекстер адамның жасына сәйкес үнемі өзгеріп отырады. Туа пайда болған ретті тізбек арқылы бірімен-бірі байланысқан шартсыз рефлекстер жиынтығы - түйсік - инстинкт (лат. «instictus» - түйсіну) деп аталады
Үлкен жарты шарлар және оған жақын қыртыс асты ядролар жүре пайда болатын күрделі рефлекторлық реакцияларды (шартты рефлекстер) іске асырады. Шартты рефлекс - тітіркендіргішке дейінгі сигналға организмнің реакциясы, яғни тітіркендіргіш организмге теріс (қауіп төндірсе) әсер етсе одан қорғап, ал оң әсер етсе (егер ол қажет немесе керек болса) оны қабылдайды. Шартты рефлекс – организмнің сыртқы орта өзгерістеріне бейімделу реакциясы. Ол жеке және арнайы ескерту сигналдарымен сипатталып, шартсыз рефлекстер негізінде қалыптасады. Біздің өміріміз – бұл өте көптеген шартты рефлекстерден тұрады. Олар біздің мінезге, ойға, түйсікке және сыртқы ортаға бейімделуге негізделген. Шартты рефлексті қалыптастыруды сілекей бөлу рефлексі негізінде көрсетуге болады. - Жануардың сілекей безіне фистуланы қалыптастырады. - Тәжірибені сауыққан кейін жүргізеді. - Жануарды оқшауланған бөлмеге орналастырады. Оң тамақтану рефлексін қалыптастыру үшін индифферентті шартты тітіркендіргіш (жарық, дыбыс және т.б.), кейін оны (4-5 секунд) тағаммен бекітеді (бұл шартсыз тітіркендіргіш). Сілекей бөліну байқалады. Егер, жануарда бірнеше рет шартты және шартсыз тітіркендіргішті ұластыруды қайталағаннан кейін, жарыққа сілекей бөлінентін болса, онда рефлекстің қалыптасқаны. Шартты қорғаныш рефлексін қалыптастыру барысында шартсыз тітіркендіргіш ретінде электр тоғын қолданады. Шартты рефлекстер 1. Жүре пайда болған; 2. Жекелік; 3. Рефлектік доғасы тұрақсыз, “уақытша байланыс”; 4. Ми қыртысында тұйықталады; 5. Тұрақсыз; 6. Кез келген индифферентті Шартсыз рефлекстер 1. Туа біткен; 2. Түрлік; 3. Рефлектік доғасы тұрақты (бекітілген); 4. Рефлекстік доғасы қыртысасты құрылымда тұйықталады; 5. Міндетті және тұрақты рефлекстер; 6. Арнайы рецепторлық аймаққа адекватты тітіркендіргіш әсер еткенде байқалады. Шартсыз рефлекстер - бұл ішкі гомеостаздың немесе қоршаған орта жағдайындағы өзгерістерге жауап ретінде генетикалық туа стереотипті реакциялар. Ерекше шарттардың шартсыз рефлекстерінің пайда болуы үшін олар ауыр ауруларда ғана мүмкін болатын автоматты реакциялар. Шартсыз рефлекстердің мысалдары *қолды ыстықпен байланыстырудан шығару; *тізе мінез рефлексі; *жаңадан туылған нәрестелерді сорып, ұстап алу; *жұтылу; *сілекейлеу; *ұсақтау; *жыпылықтайды. жүктеу/скачать 3,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|