БАЛАҢЫЗДЫҢ ТІЛІНІҢ ДАМУЫ

БАЛАНЫҢ
АЛҒАШҚЫ
СӨЗДЕРІ
ҚАНДАЙ?
11
79

1 жас 6 айында көптеген балалар осыларға ұқсас 30-
50 сөзді үйреніп, оларды айтарлықтай түсінікті етіп 
айтады және кенеттен, өз бастамасымен, сондай-ақ, 
ересек адамның сұрағына жауап ретінде айтады. Кейбір 
алғашқы сөздер олардың ересектермен айтылған «бала-
маларына» мүлдем ұқсамайды, алайда анасы бөбегінің 
тілін жақсы түсінеді («ки» – сүйікті ойыншық мысық, 
«атя» – кәмпит және т.с.с.)
Барлық балалар, баршаға ортақ (және баршаға түсінікті) 
тілде сөйлей бастаудан бұрын, былдырлау кезеңінен 
өтеді.
Белсенді (ауызекі) тілді дамыту үшін баламен қарым-қа-
тынаста оңайлатылған (былдыр) сөздер енгізуді жалға-
стыра беріңіз (мысалы, «гу-ли», «аф-аф», «ку-ку» және 
т.с.с.), оларды түсіндірме ретінде баршаға ортақ сөз-
дермен бірге қолданыңыз. Бөбекпен 
ойын-сабақ өткізгенде немесе 
күнделікті қарым-қатынаста ересек 
адам асықпай сөйлейді. Баламен 
сөйлескенде уақытты созып, ара-
сында кідірістер жасап, айтылған-
ды 2-3 рет қайталау қажет.
А
лғашқы сөздерін кішкентай балақайлар, қыз балалар 
да, ұл балалар да, әдетте, 1 жасқа толарда айтады. Ол 
сөздер барлық балаларда бірдей: «мама», «апа», «на-на» 
және т.б. Буындық құрылымы жағынан ол былдырлауды 
еске түсіреді, әрі көбінесе олардың негізінде дыбыс- 
тарға еліктеу жатады. бала өзі айтатын сөздер оның жиі 
қолданылатын сөздік қорын құрайды. Алайда, шамамен 
1 жасында балақай айта алатынынан да айтарлықтай 
көп сөзді түсінеді. Бұл сөздер оның аз қолданатын сөздік 
қорын құрайды.
1 жас шамасында алғашқы бірнеше сөзді айтып үйрен- 
геннен кейін балалар жиі қолданатын сөздік қорын 
өте баяу «байытады». Әдетте, бала алғашқы сөздерін 
айтқаннан кейін шамамен 6 айға созылатын кезең 
болады – мұндай кезеңде балақай өзі үшін аса маңыз- 
ды сөздердің аздаған санын баяу меңгереді. Баланың 
былдырлаған тілі ересек адамға дәл сол мезетте болып 
жатқан жағдайдан ғана түсінікті болады. Мысалы, «қо-
қо» келесілерді білдіруі мүмкін: тауық, кез-келген құс, 
жұмыртқа, жұмыртқа жегім келеді; «р-р-р» келесілерді 
білдіруі мүмкін: ит, жолбарыс, арыстан, ырылдау, қорқы-
нышты, қорқамын.
80

жүктеу/скачать 6,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: