Жақсыбай Мусаев шығармашылығы және көркемдік Зерттеуші оқушы: Мұратбаева Назерке

“Міскін” спектаклінен көрініс

“Шоқ пен шер” спектаклінен көрініс

• Халық таныған
• тілші

• Әңгімелері:
• Арал мұңы,Соңғы көш,Жол үстіндегі екеу,Қыңыр шал

• Абай шығармаларын
• дағы еңбек тақырыбы
• “Сыр мектебі”,
• “Толқын”газеті

• Жер тағдыры бояу тілінде
• “Қазақстан мектебі”

• Қазаққа инженер керек емес пе?
• “Жас Алаш”

• Сызу пәні ме,сызба геометриясы ма?
• “Қазақстан мұғалімі”

• Зерттеу көзі:

• Мусаев Жақсыбайдың сан алуан өнерді игерудегі шеберлігі

• Өзгеге түгіл,өзіңе пайдасы жоқ,
• Есіл өнер қор болып кетер түзге

• Білім кені-қазғаны,
• Шәкірттері озды әні
• Тілші де болып кетеді,
• Жұртқа ұнап жазғаны

• Қызылжар ауылы-өнер дарыған кие қонған мекен.Себебі:елді мекеннен шыққан ақын,термеші,жыраулар,суретші,ұсталар көп-ақ.Өнер дарыған тұлғалардың бірі- Мусаев Жақсыбай.Дүниеде түрлі өнер көп.Сол шеберлік иесі де осы жан.Сөз құдіретіне ерекше мән берген ұстаз туған тілі арқылы халықты жан-жақты ойлап,салиқалы түйін жасай білуге шақырған халықтың кешегісі мен бүгінгісін,бүрсүгінгісін де толастатпай,жырлаған ақын-тілші.
• Ойы мен тілін өз шығармасы арқылы көрсету-шеберлік.Соның бірі-айтыскер ақын-Шынберген
• жөнінде жазғаны.

• Өнер төңірегіндегі әріптестер туындылары

• Жарқырады жұлдыздар
• Ж.Маханов

• Жазып тұр,Жақсыбай
• Т.Нұржан -Балта

• Өзіңе жауапты болсаң
• редакция

• Сахнадағы өнер-өмірді сомдау
• Ж.Кемал

• Жеңімпаздарды құттықтау
• Ж.Т

• Сен редакцияға хат жаздың
• Ж.Т

• Жоғалған ауылдың жаднамасы “Толқын”

• Тынымсыз жігіт Т.Жүгінісов.

• Зерттелу кезеңі

• Аты шығып жақсы ұдай,
• Әр тараптан бақ сынай
• Пьесаларын жазып жүр,
• Драматург, Жақсыбай!

• Зерттей жүріп,ұстаздың қыр-сырын білу үшін көнекөз ауыл қарияларымен,әріптестермен,өнер саласындағы тәжірибелі мамандармен,жан-жары Оралкүлмен,балаларымен,шәкірттерімен сұхбат жүргіземін.Балаң кезеңнен өнердің сан түрін игерген,бүгінде жаңалықтың жаршысы
• атанған,сыйлы,толыққанды жазушы,ел сенімін ақтайтын,адал отбасының иесі.

• Қоғамдық жұмыстар онсыз белең алмайды. Аудандық облыстық, республикалық газеттерге жазған мақалалары көпшіліктің сеніміне ие.
• Қазіргі ақпараттық кезең ұстаздың қаламына арқау болуда. ”Жігітке жеті өнер де аз” деген қанатты сөз осыны дәлелдегендей.
• Драматургия саласында ауылдағы Қызылжар мәдениет үйінде сіңірген еңбегі бар. Мәдени орындардың іші - сыртын алуан плакатпен безендіру, ауылға сәнін беріп тұрғандай. Әрбір салған суреті қолтаңбасы деп білеміз.

• Іздестіруге байланысты Мусаевтың шығармасының аудан, облыс, республика көлемінде жарық көруі

• Нәтижесінде Қызылжар ауылындағы қарапайым ұстаздың шеберлігі нақтыланып, айқындалды

• Зерттеудің теориялық негізі

• Тәрбиенің кемерін,
• Көтеріп өсті беделі
• Ашылады енді алда,
• Тағы қандай өнері?

• Ұшқыр сұрақ - ойлы жауап

• Сұрақ:Отбасыңда өнерге жақын кім бар?
• Жауап:Ешкім жоқ.
• Сұрақ:Жоспар,арманыңыз?
• Жауап:Жас кезімде болған.Газетке жұмысқа тұрғым келген.Семья жағдайыма байланысты бара алмадым
• Сұрақ:Өнер кімнен дарыды?
• Жауап:Анамнан,өйткені нағашыларым
• діни кітаптар жазған

• Сұрақ:Отбасыңызда неше жан барсыз?
• Жауап:Жалғыз өстім
• Сұрақ:Алғашқы ұстазыңыз кім?
• Жауап:Талапбай Ұзақбаев ақын еді.Мектеп
• бітірерде
• Қарасай Дінахметов ақын болды.
• Сұрақ:Отбасыңызда неше балаңыз бар?
• Жауап:Бес балам бар.Мақсаттан үміт күтем.
• Сұрақ:Бақыттысыз ба?
• Жауап:Бақыттымын.Әрбір ата-ана баласымен бақытты.
• Сұрақ:Өмірде ренжіткен адамыңыз болды ма?
• Жауап:Ешкімді ренжіткім келмейді.Негізі жұмсақ шығармын
• Сұрақ:Билікке қызығасыз ба?
• Жауап:Қызықпаймын,шығармашылықпен айналыссам
• болды.

• Сұрақ:Спортқа көзқарасыңыз?
• Жауап:Теннисті сүйем
• Сұрақ:Есіміңіздің қойылу сыры
• Жауап:Білмеймін,мүмкін әжем жақсы көргеннен шығар
• Сұрақ:Шалыс басқан кезіңіз болды ма?
• Жауап:Жастық шақта бәрі болады ғой.
• Сұрақ:Досыңыз кім?
• Жауап:Темірхан Әбдіков ақын,Шымкентте оқып,бір бөлмеде жаттық.

• Қ
• А
• Д
• А
• М
• Д
• А
• Р
• Ы
• М

• 1.Өз ісіне есеп беруі

• 2.Бағамдап қарауы

• 3.Деректер жинау

• 4.Көз жеткізу,анықтау

• 5.Ой түю,қорыту

• Сұрақ жауап

• Толық
• тыру

• Қолданған
• әдістерім

• Не білемін?

• Білгім келеді

• Үйренгенім

• Ұстаз екенін
• 10 -сынып жетекшісі
• Сызу,еңбек пәні мұғалімі,
• газетке мақала жазатынын

• Кімдермен
• оқыған?
• достары,қан
• дай саладан өнері бар,пьесала
• ры,кімді мақтан тұтатынын

• Қылқалам шебері,
• ағаштан ою ойған,
• темірден түйін түйген,
• сахна саңлағы,мектеп мақтанышы,отба
• сы ұйтқысы

• Қасіретнамаларда шығармалардың өн бойы: басталуы,дамуы,шиеленісуі,шарықтау шегі,шешімі болып жатқан оқиғаларды қамтиды.Байқағаным,біріншіден Ж.Мусаев -шығармаларында өзінің алға қойған мақсатына жетуде идеясын жүзеге асыратын басты қаһарман.Екіншіден,адамдардың мінез –құлқын табиғатпен үндестіре жазуы –нағыз шеберлік;Үшіншіден,әрбір шығармасынан туған жерге,елге,тілге,дінге деген сағынышты,қорғауға,қадірлеп,сақтай білуге шақыратынымен ерекшеленеді.

• Салыстыру кестесі

• Әбілхан Қастеев

• Мусаев Жақсыбай

• Ортақ белгілер

• 1.1.1904жылы Алматы облысы,Жаркент ауданы,Шеткін ауылында туған.
• 2.2.11.1974ж қайтыс болған.

• 1.01.1959ж
• Қызылорда облысы
• Арал ауданы,
• Қызылжар ауылы

• Кескіндемеші,график,қа
• зақ бейнелеу өнерінің негізін салушы

• Кескіндемеші, бейнелеу,сызу,техно
• логия пәні мұғалімі

• 1929-36ж.Көркем сурет студиясында Алматыда Мәскеуде оқиды.

• 1978-83ж.Шымкент қаласындағы М.Әуезов атындағы институтта оқиды

• Суретші,өнер
• ді сүйеді,
• ұлттық бояудың ауқым
• дылығы екеуінде де кездеседі

• Ұқсастықтар

• Дәркембай Шоқпарұлы

• Мусаев Жақсыбай

• 1.Қол өнер шебері
• 2.Халықтың қолданбалы өнер туындыларын жасаған
• 3.Қол өнер мектебін ұйымдастырған

• 1.Қол өнер шебері,ұста,зергер
• 2.Ұлттық ыдыс-аяқтарды бейнеледі
• 3. “Шебер қолдар” үйірмесінің жетекшісі

• Пікірім:

• Ж.Мусаевтың өмірі мен өнерін зерттегеніме бір жарым жыл болды.Драматургия саласына да қалам тартқанына көз жеткіздім.Оның бір дәлелі- Қызылжар ауылдық халық театрында қойылған 2 бөлімді қасіретнама аудан,облыс театрларында қойылып, өзінің жоғары бағасын алған.
• Сұрақтардың тууы:
• 1.Қасіретнама қашан,қандай тарихи кезеңге байланысты жазылған?
• 2.Осы қасіретнаманың жазылуына не себеп болды?
• 3.Қасіретнама неге “Шоқ пен шер” аталған?
• 4.Екі бөлімді қасіретнаманың негізгі идеясы не?

• Негізгі кейіпкер жауабы:

• 1.”Шоқ пен шер ” қасіретнамасы 2001 жылдың 22 наурызында театрда алғаш қойылды.
• 2.Қасіретнама халықтың мұң-мұқтажынан,қажеттілігінен туған,арман-ойы.Себебі:Арал теңізінің тартылып, Қасқақұлан елді мекенінің жойылу қаупіне байланысты туған.
• 3.Шоқ сөнбесін,үміт бар,ал шер өтер де кетер деген сөз.
• 4.Негізгі идеясы: Туған жерді сақтап қалу, көркейту,гүлдендіру;

• Ақпараттар көзімен:

• Жаңа нәрсе

• Сәйкес келмеуі

• Зерттеймін

• Әуесқой драматург,пьесала
• ры ой тастайды,
• О. Бодықов тәрізді пьесасында үйлесім,үндестік бар.
• Б.Майлиннің көркем әңгімелеріне ұқсастығы бар.

• Әуесқой драматург бола тұра,еш жинаққа енбеуі;

• 1.“Міскін” пьесасының желісін;
• 2.Қасіретнамаға көбірек тоқталатынына;
• 3.Драма жанрына тоқталуына не себеп,тарих па,заман ағымы ма?

• Анықтағандарым:

• Жақсыбай ағайдың жазған өлеңдерін оқыған сайын ақын көтерген проблеманың салмағын сезінеміз.
• Өз заманының озық ойлы,көреген ойлы екеніне куә боламыз.
• Ұстаз-ақын өлеңдерінің Мағжан өлеңімен рухани үндестік тапқаны бізді таңқалдырады.
• Таң қалатыным,Мағжан еуропаша білім алған зиялы,ал Мусаевтың тек мамандығы бойынша білім алумен шектелгені баршаға аян.

• Мағжан “Оқжетпес қиясында”

• Жақсыбай “Пейзаж”

• Арқада Бурабайға жер жетпейді,
• Басқа жер ойды ондай тербетпейді.
• ..Арқада Бурабайға жер жетпесе,
• Алашта Кенекеме ер жетпейді.

• Кешқұрым шақ,
• Күн барады жылыстап,
• Жаһан дала мүлгігендей тыныстап.
• Сан бояулар араласып сан түске,
• Картинаны жер дүние тұр ұстап.

• Үндестік

• 1.Екі ақын да, табиғаттың тылсым бір тұнық бояуын тілмен суреттеуінде;
• 2.Туған жердің ауасына да,табиғатына да ,сұлулығына да ештеңе тең келмейтіндігін аңғартып тұр.
• 3.Он сегіз мың ғаламның таңғажайып бір ғана парағын көрсеткен тәрізді.

• Мусаев өлеңдерінің көркемдік ерекшелігі:

• Теңеу

• эпитет

• Метонимия

• Кешқұрым шақ,
• Жаһан дала
• мүлгігендей тыныстап
• Сан бояулар араласып сан түске
• Картинаны жер дүние тұр ұстап

• Кешкілік сәт,
• естілгендей жастығымның жыр әні,
• Сенің бейнең жүрегімде жүр әлі.
• Біз сүйенген қара ағаштың жанында,
• Паналаған екі сұлба тұр әлі.

• Күн батар шақ,
• Суретшінің оятқандай қиялын,
• Ақ қағазға ізі түспей бояудың
• Қызғылт тартқан жапырақтар жылтылдап,
• Қызыл қоңыз іздеп барад тұрағын.

• Мусаев Жақсыбайдың “Пейзаж” өлеңі махаббат пен табиғат лирикасына жақын,сыршыл өлең

• Халық бағасы

• №81 мектеп
• түлегі,ұстаз

• Газет тілшісі,жазушы,су
• ретші,шебер

• Көркем әдебиет
• ті сүйеді

• Ауыл мақтанышы

• ВЛКСМ мүшесі

• Аудан,облыс,рес
• публикаға таныс

• Қайырлла ұлы

• Сегіз қырлы,бір сырлы

• Ж.Әбдірашов атындағы әдеби сыйлықтың лауреаты,республикалық және облыстық мүшайралардың жүлдегері, Арал аудандық «Толқын» газетінің жауапты хатшысы Толыбай Абылаевтың пікірі:
• Аудандық «Толқын»газетінің көп жылдардан бергі сыралғы тілшісі,қызылжарлық Мусаев Жақсыбайдың тұңғыш мақаласын ұсынғанына ширек ғасыр болды.Ол қандай тақырыпқа қалам тербесе де,шабытының шалқұйрығын бір бәсеңдеткен емес.Өз басым оның жерлесі Темірхан Әбдіковтің «Сырдың ерке самалы», Жеткерген Әбдіреевтің соңғы шығарған кітаптарына жазған тұщымды пікірлерінің бірнеше рет куәсі де болдым.
• Қаламы төселген жігіттің жазғандары сұлу қыздың жинаған төсегіндей көрінеді.Жақсыбайдың «Жер бесік» атты жазған спектаклі көрермен қауымға үлкен қомақты ой салды.Арал ауданындағы Қазалы күндерінде көрсетіліп, қазалылықтардың жоғары бағасына ие болды.табиғатында қыз мінезді қарапайым тілшіміздің қадамына гүл,қаламына жыр тілейміз.
• Әрдайым жорға шабытыңнан жаңылмай жаза бер,Жақсыбай дегіміз келеді

• Әріптестер пікірі:

• Сағатов Асқар
• №81 мектеп директоры
• Жақсыбай өте елгезек жан.Ұстаздық міндетін
• жақсы атқарып жүр.
• Оқушылар арасында беделді,ата-аналар арасында сыйлы жан.

• №81 мектеп дәрігері:
• Мусаев Жақсыбай ағайымыз өте жақсы адам.Жұмысты жақсы атқарады.Жұртшылықпен қатынасы жақсы,кішіпейіл

• Қол жеткізген әсерлі жетістіктер,
• Тәжірибені шыңдайды мүмкіндіктер
• Ортада талқылансын,ой жарыстар,
• Ағынан бір жарылсын оқушылар

• Оқушылар пікірі

• Маханбеталиева Гүлнар

• Жақсыбай ағай өте керемет адам.Сабағын асыға күтеміз.Сызу пәнін ұнатамын.Ағайды үлгі тұтамын,әрі мақтан тұтамын

• Тәжединова Анар:

• Ұстаз екінші ата-анаң
• Сызу пәнінен сабақ беретін ағайымды мақтан тұтамын.Барлық мектеп ағайды сыйлайды,себебі ағай өте керемет жан.

• Жұртшылық пікірі:

• Тойбазарова Айгүл:
• Жақсыбай халықпен етене араласады.Жергілікті сайлау онсыз өтпейді.Тапсырылған жұмысты тиянақты орындайды.Отбасында үлгілі,қамқор әке.

• Ансатова Айсәуле:
• “Ұлағат ұстаздан”дегендей өз ұжымымызда жүрген ағай,әрі көршімнің еңбексүйгіштігі ерекше ұнайды.Халық қалаулысы.Көп балалы отбасы,үлгілі сынып жетекші.

• Мусаев
• Жақсыбай

• Үлгілі ұстаз

• Мейірімді әке

• “Шебер қолдар” жетекшісі

• Сегіз қырлы,бір сырлы

• Зерттеуге не себеп?

• Қызығу
• шылық
• Мұсаевтың өмірі,ізденісі,
• бейімділігі

• Қажет
• тілік

• Құндылықтар

• Зерттеуге негіз болатынды
• ғында

• Өз асылымызды құрметтеу,
• дәріптеу;

• Зерттеу кезіндегі тұстар:

• Әлсіз

• Қуатты

• Кітабы жарық көрмеген,
• Ауыл,мектеп,кі
• тапханасында жинағы сақталмаған;

• Мусаев Жақсыбайдың аудан,облыс,республикаға мақалаларының
• танымал болуы,
• Мектеп,мәдениет қызметкерлерінің пікірлерінің оң болуы;

• Тірек
• Сөздер

• Драматург,
• сахна,пьеса
• драма

• Ұстаз,жетекші,ақын

• Газет,өлең,
• мақала

• Жұртшылық,ізденіс

• тік байланыс

• Бірлік

• Жетекші

• Негізгі кейіпкер

• Шығарма
• шыл тұлға

• Сын тұрғысынан ойлау - жұптық байланыс

• Қазақ
• тілі

• Әдебиет

• Тарих

• Өнер,сурет,еңбек

• Пән
• аралық
• байланыс

• Ой түю

• Ақпарат алуды,тиімді жол табуды,интернетпен байланыс,салыстыру,
• жаңа идея тудыру,әдебиетпен байланыс,төл перзентті құрметтеу;

• Ақтарған бар өнерін кейінгіге,
• Ұқтырған өнер сырын бейімдіге
• Жақсыбайдай ағамыз ортамызда,
• Мақтан етем мінезін,пейілін де.

• Қазақстанның білімдік жүйесіне,
• Өзгерістер әкелуде үкілі үміт
• Ізденістің мініп ап кемесіне,
• Ақ үмітпен жағаға жүзіп жүріп

• Ізденіс ұсыныстары:

• 1.Қалам тартқан туындыларын жинақ етіп шығару,орталық,мектеп кітапханасына қою;
• 2.Ағаштан ою ойған бұйымдарын “Шебер қолдар” шеберханасына қою;
• 3.”Темірден түйін түйген” ұстаздың зергерлік бұйымдарын мектеп көрмесіне қою;
• 4.”Асылымызды бағалайық” айдары бойынша Мусаев Жақсыбаймен кездесу өткізу;
• 5.Мусаев Жақсыбай жүлдесі бойынша сурет салу байқауын ұйымдастыру;
• 6.Мектепте жыл сайын “Сегіз қырлы,бір сырлы болғың келе ме?”
• өнер сайысын ұйымдастыру;
• 7.”Таланттарды іздейміз” айдары бойынша тума талант,дарынды оқушыларды топтастыру,клуб құру;
• 8.Мектеп әкімшілігінің қолдауымен “Жақсыбай шебер”мұражайын құру;
• 9.”Тынымсыз жан” атты кітапшалар жазу,тарату;

• Сөз соңы

• “Өлең өнері -сөзбен,ал живопись өнері бояумен құлпырады ” деп әл Фараби айтқандай бақыт жолын білімнен тапқан,ұшқыр ойының арқасында ғылыммен де айналысып жүр.Қызылжар ауылының төл перзенті,сахнаға сән берген,жақсы пьесалары арқылы әдебиетке үлес қосқан,халық жүрегінен орын алған қарапайым жан. “Алтынның қолда барда қадірі жоқ” дегендей сом алтынның сынығындай Жақсыбайдың шеберлігін паш етіп,дәріптейік,құрметтейік.Өз тарихымызды,ауылымыздағы тұнба таланттардың көзін ашу,бағалау-борышымыз.Тынымсыз жан иесі,сан өнерді бойына дарытып,шәкірттерді баулуда.Осындай ұстазымнан дәріс алып,жанында жүру-мен үшін қуаныш,бақыт. Ұстазыммен қуанамын,әрі мақтан тұтамын. Өнерлі ұстазымды зерттеудегі қызығушылығым одан әрі арта түсті.Өмірде артына ой қалдырып,ойдан мұра қалдырған ұстаз өмірінің өзі - өшпес өнеге емес пе?

• Ізденіс иірімдері

• Тамашалағандарыңызға
• рахмет