Жәдидшілдік – ХІХ-ХХ ғғ. межесіндегі исламды модернизациялау жолындағы

ҒТАМР 03.01.07
Қартабаева Е.Т.
тарих ғылымдарының кандидаты, доцент, 
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы қ., 
е-mail: erke_66@mail.ru
Жәдидшілдік – ХІХ-ХХ ғғ. межесіндегі исламды модернизациялау жолындағы 
қозғалыс
 
 
Исламдағы модернизация мәселесінің өзектілігі соңғы жылдары барынша артып 
отыр. Бұл ең алдымен, әлемде орын алып отырған жаһандану және интеграция 
үрдістерімен байланысты, бұл мәселелерде ислам өркениеті әлемдік дамудың балама даму 
жолдарын ұсынады. Сондай-ақ Қазақстан қоғамында жүріп жатқан рухани жаңғыру 
үдерісі де мәселені зерттеудің өзектілігін арттырып отыр. Ислам, әлемдік дін ретінде 
терең модернизациялық үдерістерді бірнеше рет бастан кешірді, қазіргі таңда да осындай 
үдерістер жүріп жатыр. Қазіргі таңдаңы исламдағы модернизация үдерісін жақсы 
түсінуміз үшін өткен тарихтағы осындай үдерістер тарихын зерттеудің, себеп-салдарлы 
байланыстарын анықтаудың маңызы зор. Мақала жазудағы мақсатымыз ХІХ-ХХ ғасырлар 
межесінде орын алған исламдағы модернизация, яғни жәдидшілдік қозғалысының 
сипатын ашу, оның алғышарттарын анықтап, қорытындыларына талдау жасау болып 
табылады.
Түйін сөздер: ислам, модернизация, жәдидшілдік, реформа, мектеп, қозғалыс 
Kartabayeva E.T. 
Сandidate of historical sciences, associate professor, 
Al-Farabi Kazakh National University, Kazakhstan, Almaty, 
e-mail: 
erke_66@mail.ru
 
Jadidism - a movement for the modernization of Islam at the turn of the nineteenth 
and twentieth centuries
 
Recently, the relevance of studying the problem of modernization in Islam is growing. 
This is primarily due to the problems of globalization and integration in the world, as well as 
spiritual modernization, which began in Kazakhstani society. Islamic civilization offers in this 
problem alternative ways of world development. Several modernization processes have taken 
place in the history of Islam, and similar processes are also observed in today's Islam. To 
understand the causes of modernization processes in Islam today, we need to study the historical 
experience of previous such processes, analyze their cause-effect relationships. The purpose of 
the article is to reveal the nature, determine the historical background, analyze the results of the 
modernization process in Islam at the turn of the 19th-20th centuries, that is, Jadidism. 
Keywords: Islam, modernization, Jadidism, reform, school, movement 
Картабаева Е.Т. 
кандидат исторических наук, доцент, 
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Казахстан, г. Алматы, 
e-mail: 
erke_66@mail.ru