Жеңіл атлетика-көпшілік спорттың негізгі түрлерінің бірі.
Жеңіл атлетика-көпшілік спорттың негізгі түрлерінің бірі.
Жеңіл атлетикалық жаттығулардың көпшілігі адам өміріндегі маңызды қозғалыстарды құрайды: жүру, жүгіру, секіру, лақтыру. Жеңіл атлетиканың кез келген түрімен барлық жыл мезгілінде әр түрлі мөлшерде айналысуға болады. Қазіргі заман спорт түрлерінің қалыптасқан (ХІХ ғ соңында – ХХ ғ басында) кезеңінде бұл спорт түрі де өз бастауын алған.
Барлық оқу орындарында жеңіл атлетика оқу пәні болып есептеледі. Оқыту үрдісінде оқушылар жеңіл атлетиканың даму тарихы бойынша мәлімет алады, жеңіл атлетикалық жаттығуларды орындау техникаларын меңгереді, жеңіл атлетика бойынша теориялық білімдерін тереңдетеді.
Жеңіл атлетикалық жаттығулар классификациясы
Барлық жеңіл атлетикалық жаттығулар бес бөлімге бөлінеді: жүру, жүгіру, секіру, лақтыру және көпсайыстар. Әр бөлімінде түрлері, әйелдер мен еркектерге берілген нұсқалары болады. Негізгі жаттығулардың түрлері олимпиада ойындары, Европа біріншіліктерінің бағдарламаларына енгізіледі.
Жеңіл атлетика түрлерінің классификациясы
Спорттық жүріс
Спорттық жүріс ерекшеліктері:
Жерге аяқ бірінші өкшеден бастап қойылады және тік жағдайын сақтайды.
Жамбас қозғалысы көлденең және сагитталды ось бойынша көбірек көрінеді (жамбас қозғалысы)
Қолдың шынтақ буыны 90 °-95° болу керек.
Ж ү г і р у
Сөреден шығу әдісі
Орта қашықтыққа жүгіру әдісі
Төменгі сөреден эстафеталық таяқшамен шығу әдісі (1 сурет) Эстафеталық таяқшаны берудегі қалыпты жағдай (2 сурет)
Эстафеталық таяқшаны беру әдістері (1- жоғарыдан; 2- төменнен)
Кедергімен жүгіру әдісі
Биіктікке секіру түрі
Ұзындыққа секіру
Таяқпен секіру әдісі
Лақтыру
Лақтыру бұл –снарядтың кеңістікте қозғалу тәсілі.Лақтырудың мақсаты –жарыстың ережелерін бұзбай, снарядты неғұрлым алысқа лақтыру немесе итеру.Лактыру кезінде снарядтың үдеуіне арналған орынның шектеулілігіне(ядроға және спорттық балғашаға -213,5см, диск үшін -250 см), снарядтың жерге қонуына арналған сектордың тар ауданына, биік қорғаушы тордың және лақтырма диск пен спорттық балғашаның ұшуына арналған жарманың кішкентай болуына (ені 6 м.) байланысты әр түрлі қиындықтар туады. Осындай шектеушіліктердің барлығы спортшыдан жоғарғы дәлдікті және қозғалыстың орындалу техникасының тұрақтылығын талап етеді.
Жеңілатлетикалық лақтыруды снарядтың салмағы және түріне байланысты мынадай категорияларға бөлуге болады: жеңіл снарядтарды лақтыру(найза, гранат); салмағы бойынша орташа снарядтарды лақтыру(лақтырма диск); ауыр снарядтарды лақтыру(ядро, спорттық балғаша). Осы топтардың ішінен жоғары ұшатын қасиеті бар снарядтарды атап айтуға болады. Оларға найза және лақтырма диск жатады. Салмағы ауырлау снарядтарды лақтыру үшін спортшының дене салмағы көп, әрі ол мықты болуы керек. Жоспарланған снарядтарды лақтыру кезінде спортшының техникалық дайындығына үлкен талап қойылады, әсіресе лақтырушының снарядқа бар күшін салуына байланысты.
Бұл кестеден ядро итеруде және найза лақтыруда снарядтың ұшуына соңғы әрекет көп әсер ететіні көрінеді. Диск лақтыруда лақтыру техникасының екі бөлігі де тең, ал спорттық балғаша лақтыру кезінде алдын-ала құлаштау мен бұрылуларда жылдамдықтың көп бөлігі алынады
