мықты  энергия  бола  тҥседі

30 
 
Аяқтың  қимылдау  техникасын  табанның  тірекке  қойылған 
кезінен  бастап  қараған  жӛн.  Орта  және  алыс  қашықтыққа 
жүгіргенде табан  сырт жағына, әрі  ұшы жағына қойылып, аяқ 
қойған кезде барлық табан жерге тигізіледі. Табандар бір-біріне 
қатар  қойылып,  екі  арада  бір  табан  қашықтық  болады.  Тізе 
табанды  қою  уақытында  аздап  бүгулі  болады.  Аяқ  тірекке 
майысып  ыңғайлы  қойылады.    Тӛсенішке  аяқты  қою  жүгіру 
жылдамдығына  байланысты.  Жүгіру  жылдамдығы  жоғары 
болған  сайын,  аяқ  проекциядан  неғұрлым  алысырақ  қойылады. 
Бұл қимылды серіппемен теңеуге болады. Кейін кері ықпал алу 
үшін  аздап  итеріледі  де,осы  сәтте  қарсы  нәтиже  байқалып, 
сығылған  дене  нүктесі  ӛзгереді.  Желаяқ    ӛзін  қысылып  тұрған,  
денені  қатты  итеретін  серіппе  сияқты  сезінуі  қажет.  Біраз 
жүгірген соң бірінші мықын бӛлігі, содан соң тізе бӛлігі, осыдан 
кейін ғана табан жақ белсенді түрде түзеледі. 
Итерілу уақыты жүгіру техникасында басты элемент болып 
табылады.  Күштің  мықтылығынан  жүгірудің  жылдамдығы  арта 
түседі. Итерілу бұрышы ӛткір болған сайын, итерілу мықтылығы 
жылдамдықтың  жоғары  болуына  жол  аша  түседі.  Орта 
қашықтыққа  жүгіруде  итерілубұрышы  50  -55°  болса  ӛте 
ыңғайлы.    Алыс  қашықтықтарда  ол  шамамен  арта  түседі. 
Итерілу  тек  қана алға  бағытталып,  дененің  (дененің арқа  жағы) 
иілуімен сәйкес болады.  Жүгіруде дененің иілуі шамамен 2 - 3° 
ӛзгереді,  итерілу  уақытында  артып,  ұшу  уақытында  кемиді. 
Бастың орналасуы  дененің орналасуына әсер етеді.  Бастың алға 
қарай  қатты  иілуі  дененің  тӛмен  қарай  шамадан  тыс  иілуіне, 
кеуденің қатты қысылуына әкеледі; ал, басты артқа қарай жіберу 
иықты  артқа  қарай  тарту,  итерілуді  шектеуге,  арқа  бұлшық 
еттерінің қысылуына әкеледі. 
Белсенді  әрі  ыңғайлы  итерілу  жолдары:  аяқты  алға,  бос, 
кӛтеріп тастау, шешуші  уақытта жақсылап итерілу. 
Тӛсеніштен  аяқты  алғанда,  балтыр  мен  сан арасы бүгіледі, 
мықын  алға  қарай  қисық  қимылдайды,  ӛкше  тірекке  паралель 
орналасады.  Артқы  аяқтың    бүгілу  бұрышы  желаяқтың  табиғи 
ерекшеліктері  мен  жүгіру  жылдамдығына  байланысты;  жүгіру 
Ре
по
зи
то
ри
й
 
Ка
рГ
У

31 
 
жылдамдығы  артқан  сайын  тізе  бүгіле  түседі.  Бұл  фазада 
итерілуге қатысып жатқан  бұлшық еттер бос болады. Артқы аяқ 
пен  мықынның  қимылынан  кейін,  ол  аяқ  алға  және  жоғарыға 
итеріліп  қойылады.  Тіректен  итерілген  аяқ  түзелгенде,  артқы 
аяқтың  ӛкшесі  алғашқы  аяқтың  мықынына  паралель  болады. 
Мықынның  белсенді  қимылынан  кейін,  алдыңғы  аяқ  жерге 
жіберіледі, оның ӛкшесі алға шығып,  табанның алдыңғы бӛлігі 
қойылады.  Артта  қалған  аяқ  тез  әрі  жылдам  алға  қарай 
ұмтылады.  Есте  сақтау  қажет:  ауысу  уақытында  сан  мен 
балтырдың 
арасының 
бүгілуі, 
маятниктің 
ұзындығын 
қысқартуға  және  аяқты  ауыстыру  уақытын  қысқартуға 
мүмкіндік береді.
 
Бұрылыстарды (вираж) жүгіргенде желаяқтың қимылы: 
-
 
аздап солға қарай еңкейеді (бұрылыс ортасына); 
-
 
қимыл  амплитудасы  сол  жақ  қолы  оң  жаққа  қарағанда 
шағыңқы; 
-
 
оң жақ иық аздап алға қарай шығыңқы; 
-
 
сол  жақ  адымның  ұзындығы,  оң  жаққа  қарағанда 
қысқарақ; 
-
 
оң жақ аяқтың сілтеу қимылы ішке қарай бұрыңқы; 
-
 
оң жақ аяқтың табаны ішке қарай бұрылып қойылады. 
Орта қашықтықтағы жүгіру жылдамдығының ӛсуі адымның 
ұзындығының  артуына  байланысты  шектеулі,  себебі  ӛте  үлкен 
адым  кӛлемді  энергияны  талап  етеді.    Желаяқтарда  адым 
ұзындығы  табиғи  ерекшеліктері  мен  қашықтыққа  байланысты 
орта есеппен 160 – 220 см болады. Жүгіру жылдамдығы, әдетте, 
адымдардың  жиілігініңарқасында  ӛседі,  егер  адымның  ара 
қашықтығы бір қалыпты сақталса. 

жүктеу/скачать 1,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: