Жер туралы ғылымдар • антропогендік әсер • адамдар және көміртек айналымы 1 1-бөлім: Көміртегі айналымы
жүктеу/скачать 1,84 Mb. Pdf көрінісі
|
kktwig-adamdar-zhne-kmirtek-aynalymy (1)
| Фотосинтез процесі көміртегі
айналымына қатысады • Көміртегі құрлық, мұхит және атмосфера арасында қалай қозғалады? • Көміртегі айналымына адамның әсері қандай? Көміртегі фотосинтез, ыдырау және тау жыныстарының қалыптасуы тәрізді процестер арқылы Жердің айналасында үлкен көлемде қозғалады. Әлемдік мұхиттар көміртегі айналымында үлкен рөл атқарады, атмосферадағы көмірқышқыл газы теңіз суында ериді. Өсімдіктер атмосферадағы немесе теңіздегі көмірқышқыл газын сіңіреді және фотосинтез процесі арқылы көміртегіні өсуге пайдалы энергияға айналдырады. Одан кейін көміртегі атмосфераға тыныс алу арқылы немесе тіршілігін жойғаннан кейін ыдырау арқылы атмосфераға түскенге дейін көміртегі өсімдіктерде “бұғатталады” немесе “жинақталады”. Фитопланктон тәрізді мұхиттағы өсімдіктер тіршілігін жойса, олар мұхиттың түбіндегі шөгінділерге қосылып, ақыр соңында шөгінді жыныстарға айналуы мүмкін. Адамға көміртегі айналымы тікелей және жанама түрде түрлі жолдармен әсер етеді. Электростанциялар, көлік, ормандарды жою тәрізді адамның көптеген іс-әрекеттері қазбалы отынды жағып, атмосфераға көмірқышқыл газын шығарады. Парниктік газдардың шығарылымының артуы жаһандық жылынумен байланысты, ол мәңгілік тоңдарды ерітіп, мұхиттың температурасын арттырады. Мәңгілік тоңдар еріген кезде, мыңдаған жылдар бойы “бұғатталып тұрған” көміртегі атмосфераға шығарылады. Мұхиттар жылыған кезде, олардың құрамындағы көмірқышқыл газы азаяды, бұл оның атмосферадағы мөлшерінің артатынын көрсетеді. жүктеу/скачать 1,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|